Alergia pokarmowa u niemowlaka – objawy, przyczyny i leczenie
Alergia pokarmowa u niemowlaka rozpoznawana jest często. Ma to związek z niedojrzałością układu immunologicznego, nie bez znaczenia jednak są geny i inne choroby. Jakie są najczęstsze alergeny? Czym objawia się nadwrażliwość pokarmowa? Jak ją leczyć?
1. Alergia pokarmowa u niemowlaka – przyczyny
Alergia pokarmowa u niemowlaka, czyli nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na alergen dostarczony wraz z pokarmem, to częsty problem. Rozpoznaje się ją zarówno u dzieci karmionych wyłącznie mlekiem, tak pokarmem mamy, jak i mlekiem modyfikowanym, ale i niemowlaków, które jedzą już pokarmy stałe.
Choć alergię może wywołać każdy pokarm, u dzieci za zdecydowaną większość reakcji alergicznych odpowiada mleko krowie, jajka, orzeszki ziemne i orzechy, ryby i skorupiaki, soja i gluten. Najczęściej alergia pokarmowa u noworodka czy niemowlaka spowodowana jest przez białka mleka krowiego.
2. Przyczyny alergii pokarmowej u niemowląt
Alergia pokarmowa należy do grupy tak zwanych nadwrażliwości pokarmowych, to jest niepożądanej reakcji organizmu po spożyciu pokarmu tolerowanego przez osobę zdrową. Co za nią odpowiada?
Do czynników ryzyka wystąpienia alergii pokarmowej u niemowlaka należy:
- wiek dziecka (im dziecko starsze, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia alergii pokarmowej),
- choroby alergiczne u osób z najbliższej rodziny,
- ciężki przebieg AZS (atopowe zapalenie skóry) w pierwszym kwartale życia dziecka,
- uczulenie na inne alergeny np. pyłków roślin czy nikiel (alergia wziewna, alergia kontaktowa),
- astma,
- uczulenie na pokarm u dziecka w przeszłości (objawy alergii zawsze mogą powrócić).
3. Objawy alergii pokarmowej u niemowlaka
Alergia pokarmowa u niemowląt, ale i starszych dzieci, pojawia się w krótkim czasie po zjedzeniu określonego pokarmu zawierającego alergen. Po jakim czasie wychodzi uczulenie u niemowlaka?
Symptomy wskazujące na alergię występują zwykle kilka minut po spożyciu posiłku, czasem jednak z kilkugodzinnym opóźnieniem. Objawy nadwrażliwości nie zawsze pojawiają się przy pierwszym kontakcie z alergenem, ale i przy kolejnych. Wówczas układ immunologiczny dziecka rozpoznaje składnik pokarmu jako patogen. Choć ten jest niegroźny, uruchamia mechanizmy mające na celu jego wyeliminowanie.
Zwykle pierwsze objawy alergii pokarmowej u niemowląt pojawiają się między 2. a 3. miesiącem życia lub między 4.a 6., kiedy dieta niemowlęcia ulega rozszerzaniu. Jakie są objawy alergii pokarmowej u niemowląt? Wskazują na nią:
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak bóle brzucha, kolki, wzdęcia, wymioty, nasilone ulewanie, biegunki (kupka niemowlaka przy alergii pokarmowej może zawierać śluz lub krew),
- objawy skórne, takie jak sucha skóra, szorstka i swędząca skóra, czerwone łuszczące się ogniska na policzkach, zmiany atopowe w zgięciach kolanowych i łokciowych oraz na rękach i nogach,
- objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak katar, zatkany nos, przewlekły kaszel, świszczący oddech, obrzęk błon śluzowych, trudności z oddychaniem,
- płacz, niepokój, rozdrażnienie.
Objawy alergii u niemowlaka karmionego piersią są zwykle podobne do tych, które pojawiają się wskutek nadwrażliwości na składnik mleka modyfikowanego czy każdy inny pokarm.
4. Alergia pokarmowa u niemowląt − leczenie
Alergię pokarmową z powodu występowania podobnych objawów ze strony przewodu pokarmowego można pomylić z nietolerancją pokarmową. To dlatego nie należy podejmować leczenia na własną rękę, a w przypadku zaobserwowania niepokojących symptomów trzeba skonsultować się z lekarzem.
Choć nie ma standardowych testów jednoznacznie określających obecność i ciężkość uczulenia na pokarm, można wykonać różne diagnostyczne badania laboratoryjne czy testy skórne, które są pomocne w rozpoznaniu przyczyny problemu.
Podstawą leczenia alergii pokarmowej jest wyeliminowanie z diety uczulającego składnika (tzw. dieta eliminacyjna). To dlatego niemowlęta, u których rozpoznano alergię na mleko modyfikowane, muszą być karmione specjalnymi mieszankami. Te zawierają zhydrolizowane białka mleka. Dzięki modyfikacji cząsteczki białka są one pozbawione własności alergizujących.
Alergia pokarmowa u niemowlaka karmionego piersią wymaga przestrzegania zasad diety eliminacyjnej przez jego mamę. Oznacza to, że z jadłospisu kobieta musi wykluczyć składnik, który odpowiada za alergię (np. nabiał, jajka, orzeszki ziemne, soja, skorupiaki, ryby). Ma to związek z tym, że niektóre alergeny przenikają do mleka matki.
By zminimalizować ryzyko objawów alergii pokarmowej u niemowlaka przy rozszerzaniu diety, należy:
- dietę dziecka rozszerzać stopniowo, podając jeden potencjalnie alergenny pokarm na kilka dni i obserwować reakcje dziecka.
- nie podawać nowych pokarmów w czasie, gdy układ immunologiczny jest osłabiony (podczas infekcji wirusowych).
Trzeba też wiedzieć, że może pojawić się alergia krzyżowa. Składniki o podobnej strukturze chemicznej do tych, które działają alergizująco, także mogą wywołać alergię pokarmową.
Jeśli objawy alergii na pokarm wystąpiły nagle i niespodziewanie w postaci pokrzywki czy obrzęku warg lub twarzy, można podać dziecku lek przeciwhistaminowy i natychmiast skontaktować się z lekarzem. Przy objawach ciężkich lub wstrząsu anafilaktycznego trzeba wezwać pogotowie ratunkowe.
Dobra wiadomość jest taka, że u większość dzieci z uczuleniem na mleko krowie czy jajko objawy alergii ustępują przed 5. rokiem życia, choć jest to dość indywidualna kwestia..
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.