Alfa-blokery a prostata
Rozrost gruczołu krokowego to schorzenie występujące często u mężczyzn po 50 roku życia. Przyczyną choroby jest proliferacja komórek nabłonka gruczołowego oraz komórek mięśniowych gładkich i komórek tkanki łącznej tworzących włóknisto-mięśniowy miąższ narządu. Z punktu widzenia histologicznego, rozrost gruczołu krokowego jest łagodnym nowotworem. Najprawdopodobniej rozwój schorzenia związany jest z zachodzącymi wraz z wiekiem zmianami poziomu hormonów płciowych takich jak testosteron, dihydrotestosteron oraz estrogeny.
1. Główne objawy przerostu prostaty
Główną dolegliwością występującą u mężczyzn z rozrostem gruczołu krokowego są zaburzenia mikcji, czyli oddawania moczu takie jak: częste oddawanie moczu, parcia naglące, oddawanie moczu w nocy, osłabienie strumienia moczu, jego przerywany strumień, niecałkowite opróżnienie pęcherza.
2. Przyczyny zaburzeń mikcji
Przyczyny zaburzeń mikcji można podzielić na dwie kategorie: składową statyczną i dynamiczną. Składowa statyczna to powstanie przeszkody podpęcherzowej – przerośnięty gruczoł zwęża cewkę moczową. Składowa dynamiczna to wzmożone napięcie elementów mięśniowych w zrębie gruczołu. Zrąb stanowi dominującą część masy gruczołu krokowego (ok. 3/4), i składa się głównie z włókien mięśniowych.
Napięcie włókien mięśniowych w miąższu gruczołu krokowego jest zależne od pobudzenia receptorów α1-adrenergicznych. Receptory te można znaleźć w zrębie i torebce gruczołu (głównie na komórkach mięśniowych) oraz w ścianie cewki moczowej i szyi pęcherza. Ich stymulacja powoduje ucisk ścian cewki moczowej, zwężenie jej światła i utrudnienie rozluźnienia pęcherza w trakcie oddawania moczu. Zastosowanie leków blokujących te receptory w istostny sposób zmniejsza dolegliwości związane z przerostem stercza. Skuteczność i szybkość działania α-blokerów zadecydowała o tym, że leki te stały się podstawową grupą stosowaną w tej jednostce chorobowej.
3. Nowe leki w leczeniu przerostu prostaty
Receptory α1-adrenergiczne można podzielić na podgrupy: A, B, D. Niektóre α-blokery, te bardziej nowoczesne, wykazują większe powinowactwo (selektywność) w stosunku do jednej z podgrup receptorów i to warunkuje ich większą skuteczność oraz bezpieczeństwo stosowania (brak działań niepożądanych ze strony układu krążenia).
W terapii łagodnego przerostu gruczołu krokowego zastosowanie znalazły leki: doxazosyna i terazosyna (selektywne w odniesieniu do receptora α1), tamsulosyna (częściowa selektywna w stosunku do podtypu α1A) oraz alfuzosyna. Leki te chechują się wysoką skutecznością i dosyć szybkim efektem działania – dlatego też na dzień dzisiejszy stanowią podstawę terapii łagodnego rozrostu stercza. Mogą być stosowane jako jedyny lek lub w połączeniu z lekami działającymi w innych mechanizmach (np. wpływającymi na przemianę androgenów).
4. Uroselektywność
Badania naukowe wykazały, że podtyp receptora α1A stanowi większość receptorów adrenergicznych zlokalizowanych w gruczole krokowym. Działanie α-blokeru ukierunkowane na podtyp receptora α1A (np. tamsulosyny) określa się jako uroselektywność – uznaje się, że taki lek działa selektywnie w stosunku do chorego narządu, mniejsze działanie wywierając na pęcherz moczowy i naczynia krwionośne. Zmniejsza to częstość występowania nieprzyjemnych doznań takich jak np. spadki ciśnienia, zawroty i bóle głowy, uczucie zmęczenia lub senności.
Spośród stosowanych obecnie α-blokerów tamsulosyna najrzadziej wywołuje spadki ciśnienia. Lek ten w większym stopniu niż pozostałe α-blokery opóźnia konieczność podjęcia leczenia operacyjnego. Niestety powinowactwo do podtypu 1A receptora może skutkować działaniem niepożądanym w postaci zaburzeń ejakulacji (wytrysk wsteczny, spadek objętości nasienia) z powodu zablokowania receptorów w drogach wyprowadzających nasienie.
5. Alfa-blokery u osób z nadciśnieniem tętniczym
U części chorych łagodny przerost stercza współistnieje z nadciśnieniem tętniczym. Wpradzie α-blokery nie są lekiem pierwszego rzutu w terapii podwyższonego ciśnienia, jednak możliwa jest kontrola obu schorzeń przy ich użyciu. Badania nie wykazały, aby lek miał szkodliwe działanie hipotensyjne u osób z prawidłowym ciśnieniem tętniczym.
Nadciśnieniu tętniczemu często towarzyszą zaburzenia erekcji – związane jest to zarówno z mechanizmem powstawania nadciśnienia i zmianami w naczyniach, jak również z ubocznym działaniem niektórych leków przeciwnadciśnieniowych. Badania naukowe wykazały, że stosowanie α-blokera zmniejsza ryzyko zaburzeń wzwodu u osób leczonych na nadciśnienie tętnicze.
6. Alfa-bloker i finasteryd
Możliwe jest leczenie skojarzone przy użyciu α-blokera i finasterydu (leku blokującego 5α-reduktazę) – wiele badań potwierdza korzyść z takiej złożonej terapii w stosunku do monoterapii.
7. Alfa-bloker w terapii przerostu prostaty
Antagoniści receptorów α są lekami pierwszego rzutu w terapii łagodnego przerostu gruczołu krokowego – większość pacjentów doznaje zarówno subiektywnej jak i obiektywnej poprawy na skutek terapii. Udokumentowano ponadto dodatkowe korzystne działania tej grupy leków na: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, zaburzenia seksualne oraz cukrzycę.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.