Badania diagnostyczne w rozpoznawaniu łysienia
Łysienie to schorzenie, które dotyka coraz młodszych osób w społeczeństwie, stając się przyczyną zaburzeń emocjonalnych, trudności w samoakceptacji oraz utrudnionego kontaktu z innymi. Ważne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki w celu rozpoznania rodzaju łysienia, czynnika je wywołującego oraz sprawdzenie czy wypadnięcie włosów jest odwracalne i wyboru najodpowiedniejszej metody terapii.
1. Test mycia (wash test)
Ilość włosów wypadających podczas mycia nie powinna przekraczać 200. Każda większa liczba świadczy o jakimś zaburzeniu. Ta historyczna metoda odróżnia łysienie androgenowe (wypadanie małej ilości włosów) od łysienia telogenowego (duża ilość wypadających włosów) podczas zwykłego mycia głowy.
2. Dobowe wypadanie włosów
Podczas tego testu zaleca się pacjentowi policzenie ilości wypadających włosów w przeciągu 24 godzin. Nie jest to badanie dokładne, ponieważ nie jest możliwe zliczenie wszystkich wypadniętych włosów, a wręcz niemożliwe przy krótkiej ich długości.
3. Test pociągania (pull test)
Badanie to służy jedynie jako ocena aktywności choroby. Polega ono na pociągnięciu w trzech różnych miejscach na skórze głowy pęków po 40-60 włosów. Wynik dodatni to ponad 10 włosów wyrwanych lub powyżej trzech w każdym miejscu, oznaczają one odsetek włosów telegenowych. Nie jest to test swoisty, wynik dodatni występuje w łysieniu anagenowym i aktywnej fazie plackowatego (pociąga się włosy z obrzeża). Inny wariant za wynik dodatni uznaje powyżej 6 włosów wyrwanych z czterech różnych lokalizacji. Trudno wykonać test u osób z krótkimi włosami.
4. Mikroskopia świetlna
Do wykonania mikroskopii świetlnej pobiera się kilkadziesiąt włosów i dokonuje się oceny ich łodyg w mikroskopie świetlnym. Metoda ta służy do potwierdzenia genetycznych chorób, powodujących anormalną budowę włosów. Mikroskop ze światłem spolaryzowanym (możliwość oceny koloru i struktury włosa) służy do określania genetycznie zwiększonej łamliwości włosów, jaka występuje, np. w trichotidystrofii. SEM i TEM - odpowiednio elektronowa i transmisyjna mikroskopia świetlna badają jedynie niewielki fragment włosa, dlatego służą jedynie jako metoda uzupełniająca.
5. Trichogram
Metoda ta jest najczęściej wykonywanym badaniem do mikroskopowej oceny włosa i fazy wzrostu, w jakiej się znajduje oraz poszukiwania włosów dysplastycznych. Włosy pobiera się pincetą z różnych okolic skóry owłosionej: czołowej i potylicznej, z ogniska łysienia plackowatego i symetrycznego miejsca zdrowego. Niektórzy zalecają pobranie włosów również z okolic skroniowych. Wynik badania za pomocą trichogramu to odsetek włosów w poszczególnych fazach. Za normę możemy uznać: anagen 66-96%, katagen do 6%, telogen 2-18%, ilość włosów dysplastycznych do 18%. Trichogram może zróżnicować łysienie telogenowe - 2-3-krotny wzrost odsetka włosów z tej fazy i anagenowe - większa ilość włosów o nieprawidłowej budowie. Łysienie androgenowe nie jest jednoznacznie możliwe do oceny - nieoceniane są włosy meszkowe, na ten typ może wskazywać nieznaczny wzrost odsetka włosów telogenowych i dysplastycznych. Odmianą tej metody jest trichogram jednostki powierzchni (unit area trichogram), oceniający włosy z obszaru o powierzchni 60mm2. Badanie to jest mało przydatne z powodu badania włosów tylko z jednego miejsca.
6. Badanie histopatologiczne
Pozwala ono różnicować nietypowe łysienie plackowate, bliznowaciejące oraz androgenowe. Patomorfolog opisuje liczbę wszystkich mieszków włosowych, ich gęstość, odsetek mieszków telogenowych i zminiaturyzowanych, stosunek mieszków meszkowych do terminalnych, czasem także grubość włosa. Do badania należy pobrać wycinki skórne z 2-6 miejsc na skórze głowy o grubości ok. 4 mm. Jeśli łysienie nie jest łysieniem bliznowaciejącym, należy pobrać więcej wycinków. Metoda ta jest bardzo pomocnicza w diagnostyce łysienia.
7. Fototrichogram
Metoda ta pozwala na określenie stosunku włosów anagenowych do telogenowych. Badanie polega na zrobieniu fotografii na fragmencie ogolonej skóry głowy, po 72. godzinach wykonuje się kolejne zdjęcie. Włosy anagenowe będą długości ok. 1 mm, włosów telogenowych nie będzie widać, a jedynie ujścia ich mieszków. Dodanie do badania kontrastu (CE-PTG) pozwala na uwidocznienie włosów meszkowych. Trichoskan jest komputerową wersją powyższego badania. Wynik jest przedstawiany z powierzchni 0,25 cm2, dodatkowo komputer wylicza gęstość włosów.
8. Trichoskopia
Metoda ta jest obecnie jedną z najnowszych nieinwazyjnych metod diagnostycznych, w której używany jest wideodermatoskop, pozwalający diagnozować naskórek i górne warstwy skóry właściwej. Powiększenie możliwe do uzyskania jest rzędu 20-100-krotne (większe powiększenia są rzadko wykorzystywane). Powiększenie to pozwala oglądać skórę o powierzchni 9 mm2 na ekranie monitora. Metoda ta diagnozuje górną część mieszka (tzw. lejek), naczynia krwionośne mikrokrążenia oraz łodygę włosa bez potrzeby wyrywania go (rozpoznanie genodermatoz). Można badać również włosy w innych okolicach, np. rzęsy, brwi. Metoda ta umożliwia również odróżnienie włosów wypadających od łamiących się.
9. Refleksyjna konfokalna laserowa mikroskopia skaningowa in vivo (R-CSLM)
Jest to nowoczesna metoda, nieinwazyjna pozwalająca oglądać naskórek, mieszki włosowe, przekrój włosa oraz warstw powierzchowne skóry właściwej z dokładnością histologiczną.
10. Test ważenia włosa
Służy on tylko badaniom klinicznym. Skórę owłosioną o wielkości 1,32 cm2 goli się, następnie pozwala się odrosnąć włosom, jednocześnie stosując nowy lek. W drugiej fazie włosy odrastają bez środka leczniczego. W badaniu porównuje się ciężar włosów z obu etapów badania. Jeśli włosy po zastosowaniu leku są cięższe oznacza, że lek wpływa na nie korzystnie.
11. Analiza krwi
Warto u osób, które tracą włosy zrobić badanie krwi, w którym będzie uwzględniona morfologia, poziom żelaza i witamin. Anemia, niedobory witamin oraz makro- i mikroelementów mogą zaburzać prawidłowy wzrost włosów, powodując, że stają się słabsze, a następnie wypadają.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.