Badanie na obecność przeciwciał przeciwwyspowych

Badanie na obecność przeciwciał przeciwwyspowych jest wyrafinowanym badaniem laboratoryjnym pozwalającym na wczesne wykrycie cukrzycy typu 1. Test ów może także posłużyć do ustalenia przyczyn cukrzycy u osób dorosłych, u których trudno stwierdzić czy mamy do czynienia z cukrzycą typu 1 czy 2. Na podstawie różnic w antygenie (białku), przeciwko któremu skierowane są przeciwciała diabetolodzy wyróżniają ich następujące typy: ICA, IAA, IA-2

1. Skąd się biorą przeciwciała przeciwwyspowe?

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną. Oznacza to, że przyczyną niedoboru insuliny jest autoagresja własnych komórek układu odpornościowego, który wskutek działania nie do końca poznanych czynników (uwarunkowania genetyczne i/lub czynniki zakaźne) uznaje niektóre własne komórki jako wrogie i rozpoczyna ich niszczenie. Sama reakcja ma przebieg trochę podobny do prawidłowej reakcji przeciwko infekcji bakteryjnej lub innym patogenom. W jej przebiegu dochodzi do uczulenia limfocytów B antygenami (białkami) wysp beta trzustki odpowiedzialnych za syntezę i wydzielanie insuliny.

Niszczenie komórek beta trzustki nieuchronnie prowadzi do wystąpienia niedoboru insuliny i rozwinięcia pełnoobjawowej cukrzycy typu 1. Schorzenie to, w przeciwieństwie do cukrzycy typu 2, rozwija się najczęściej u ludzi młodych, bez nadwagi, którzy prowadzili dotąd normalny, aktywny tryb życia. Nie oznacza to, że typ 1 tej choroby nie może wystąpić w wieku późniejszym, taka postać (często mylnie rozpoznawana jako typ 2) nosi nazwę LADA (latent onset autoimmune diabetes of adults).

Zobacz film: "Cukrzyca a praca"

Jak już wspomniano w wyniku reakcji autoimmunologicznej we krwi pojawiają się przeciwciała skierowane przeciwko antygenom wysp trzustkowych. Na podstawie różnic w antygenie (białku), przeciwko któremu skierowane są przeciwciała diabetolodzy wyróżniają ich główne typy:

• ICA,
• IAA,
• IA-2.

2. ICA - przeciwciała przeciwko różnym antygenom cytoplazmatycznym wysp beta trzustki

Przeciwciała ICA (islet cell antibodies) są pierwszymi przeciwciałami wykrytymi u pacjentów z cukrzycą typu 1. Obecnie oznacza się je u osób, które mają bliskich krewnych cierpiących z powodu cukrzycy typu 1 lub u których występują inne choroby autoimmunologiczne. W badaniach dowiedziono, że pojawienie się przeciwciał ICA znacznie wyprzedza czasowo uszkodzenie wysp trzustkowych beta, są więc one dobrym markerem wysokiego ryzyka rozwinięcia choroby. Oznaczanie ich miana u pacjentów, w rodzinach których występuje cukrzyca typu 1ma to związek z tym, że za dysfunkcję układu odpornościowego odpowiadają w dużej mierze czynniki genetyczne. Predyspozycje genetyczne mają natomiast najczęściej charakter dziedziczny.

Co więcej, dziedziczna jest nie tylko podatność na zachorowanie na cukrzycę typu 1, ale generalnie na choroby w wyniku autoagresji. Do schorzeń takich należy też choroba Graves'a-Basedowa, Hashimoto, Sjogrena czy reumatoidalne zapalenie stawów. Co ciekawe, gdy komórki wysp trzustkowych zostaną całkowicie zniszczone miano tych przeciwciał spada.

3. IAA - przeciwciała przeciwko endogennej (własnej, wydzielanej przez organizm) insulinie

Przeciwciała IAA (insulin autoantibodies) skierowane są przeciwko insulinie wydzielanej przez działające jeszcze komórki beta wysp trzustkowych pacjenta. Na podstawie doświadczeń wydaje się, że nie mają one bezpośredniego związku z upośledzeniem wydzielania i działania insuliny. Podobnie jak ICA pojawiają się natomiast na długo przed pojawieniem się objawów klinicznych choroby, tak więc są także wskaźnikiem mówiącym o ryzyku zachorowania.

4. Przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (Anty GAD)

Test na obecność przeciwciał przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (a konkretnie jego izoenzymowi o masie cząsteczkowej 65) wydaje się być najczulszym wykładnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 1. Ponadto oznaczanie miana przeciwciał Anty GAD służy także do określenia czy pacjent cierpi z powodu cukrzycy typu 2 czy też jest to rzadka postać późnej cukrzycy o typie autoimmunologicznym (postać LADA). Ma to oczywiście implikacje kliniczne i wpływa na sposób leczenia pacjenta. Co ciekawe przeciwciała Anty GAD występują także w rzadkiej chorobie o podłożu autoimmunologicznym - zespole sztywnego człowieka (stiff man syndrome).

5. Przeciwciała przeciwko fosfatazie tyrozyny

Podobnie jak poprzednio wymienione rodzaje przeciwciał, przeciwciała przeciwko fosfatazie tyrozyny służą do wykrywania bardzo wczesnych, przedklinicznych postaci cukrzycy typu 1 i różnicowania między typem 1 a 2 u dorosłych. Czułość tej metody wydaje się być jednak niższa niż wymienionych poprzednio.

Przeciwciała przeciwwyspowe to przeciwciała przeciwko antygenom wysp trzustkowych Langerhansa, biorące udział w autoimmunologicznym ich uszkodzeniu, doprowadzając do rozwoju cukrzycy typu 1.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.