Badanie poziomu cAMP - charakterystyka, zastosowanie, interpretacja wyników
Badanie poziomu cAMP, czyli cyklicznego adenozynomonofosforanu w moczu zwykle zleca się celem ustalenia przyczyn hiperkalcemii lub zaburzeń działania parathormonu (PTH). Co warto wiedzieć o tym badaniu? Jak się do niego przygotować?
1. Czym jest badanie poziomu cAMP?
Badanie poziomu cAMP, czyli cyklicznego adenozynomonofosforanu nie jest zlecane przez specjalistów bardzo często. Diagnostyka cyklicznego adenozynomonofosforanu pośrednio określa aktywność parathormonu (PTH), hormonu polipeptydowego, którego głównym zadaniem jest kontrolowanie gospodarki wapniowo-fosforanowej.
Parathormon, PTH wytwarzany jest za pośrednictwem niewielkich gruczołów przytarczycznych.
Cykliczny adenozynomonofosforan to produkt reakcji katalizowanej przez enzym zwany cyklazą adenylową. Gdy parathormon połączy się z receptorem na danej komórce, dochodzi do aktywacji cyklazy adenylanowej i do powstania cAMP, który z kolei prowadzi do ujawnienia się efektów działania tego związku produkowanego przez układ hormonalny.
Wytwarzany w trakcie tych przemian cykliczny adenozynomonofosforan jest w pewnych ilościach uwalniany z komórki, a następnie wydalany z ludzkiego ciała w trakcie mikcji. Z tego powodu oznaczanie stężenia cAMP w moczu pośrednio odzwierciedla aktywność parathormonu wytwarzanego przez przytarczyce i tym samym charakteryzuje działanie endokrynnych gruczołów przytarczycznych.
2. Jakie są zastosowania testu cAMP w medycynie?
Badanie stężenia cAMP warto wykonać w przypadku podejrzenia niedoczynności przytarczyc. Schorzenie to spowodowane jest brakiem lub z niewystarczającym wydzielaniem parathormonu.
U wielu pacjentek stan, w którym przytarczyce nie wytwarzają wystarczającej ilości PTH, jest wynikiem chirurgicznego usunięcia przytarczyc, leczenia choroby nowotworowej tarczycy lub zabiegu usunięcia wola tarczycy. W przebiegu niedoczynności osoby chore zgłaszają problemy z koncentracją, obniżenie poziomu wapnia we krwi, uciążliwe skurcze mięśni, zaburzenia widzenia, obniżony nastrój, zaburzenia rytmu serca.
Również, gdy istnieje podejrzenie nadczynności przytarczyc, warto wykonać test cAMP. Nadczynność przytarczyc, znana również jako hiperparatyreoza, to stan, w którym przytarczyce wydzielają zbyt dużo parathormonu (PTH).
Ten problem zdrowotny może objawiać się:
- osłabieniem fizycznym,
- dolegliwościami bólowymi głowy,
- kamicą żółciową,
- niewydolnością nerek,
- nadciśnieniem tętniczym krwi,
- zaburzeniami rytmu serca,
- bólami mięśni,
- kamicą nerkową.
Wśród najczęstszych przyczyn nadczynności przytarczyc lekarze wymieniają: gruczolaki przytarczyc, przerost, a także choroby nowotworowe gruczołów przytarczycznych.
3. Sposób badania poziomu cAMP
Do badania poziomu cyklicznego adenozynomonofosforanu niezbędna jest próbka moczu pacjenta. Wcześniej należy wykonać tzw. dobową zbiorkę moczu. W laboratorium diagnostycznym oznaczany jest poziom całkowitego cAMP oraz tak zwana pula nefrogennego cAMP, czyli powstałego w komórkach kanalików nerkowych wskutek działania na nie parathormonu.
Warto mieć na uwadze, że wydalanie cAMP jest uzależnione od prawidłowego przesączania kłębuszkowego w nerkach (czyli od prawidłowej wartości GFR), dlatego u osób z zaburzeniami nerek wyniki testu mogą być niemiarodajne.
Prawidłowy poziom wydalonego w trakcie mikcji całkowitego cAMP mieści się w przedziale 1,7 – 2,1 nmol/100 ml GFR, przy czym wartość nefrogennego cAMP powinna stanowić 10 - 42 proc. całkowitego cAMP. W celu oceny prawidłowej funkcji przytarczyc wykonuje się również, tzw. test Ellswortha-Howarda.
Badanie to polega na oznaczaniu wydalania fosforanów nieorganicznych i poziomu cyklicznego adenozynomonofosforanu w warunkach podstawowych. W drugim kroku pacjentowi podawany jest egzogenny parathormon, a następnie po raz kolejny oznacza się stężenie cAMP w pobranej próbce moczu. W ten sposób bada się reakcję organizmu na podanie tego hormonu.
4. Interpretacja wyników testu cAMP?
U chorych z pierwotną nadczynnością przytarczyc (tzn. z nadczynnością wynikającą najczęściej z występowania gruczolaka przytarczyc) ilość cAMP wydalanego z moczem jest wyraźnie zwiększona (nawet 2- do 10-krotnie).
Do wykrycia niedoczynności przytarczyc można wykorzystać natomiast test Ellswortha-Howarda. W tym badaniu u chorych z niedoczynnością przytarczyc i niedoborem własnego parathormonu po podaniu egzogennego PTH następuje nawet 60-krotny wzrost wydalania cAMP z moczem. Ponadto nawet 2-krotnie zwiększa się poziom wydalania nieorganicznych fosforanów w moczu.
Jeśli natomiast niedoczynność przytarczyc nie wynika z niedoboru samego PTH, a jedynie z nieprawidłowej budowy i tym samym oporności receptorów na jego działanie, wtedy podanie egzogennego parathormonu nie doprowadzi do wzrostu uwalniania cAMP i fosforanów z moczem. Tym sposobem możemy zróżnicować rodzaj niedoczynności przytarczyc.
5. Czy wyniki testu cAMP są natychmiastowe?
Wyniki testu cAMP, nie są dostępne od ręki. Na wynik badania trzeba poczekać od 2 do 12 dni roboczych.
6. Jak przygotować się do testu cAMP?
Czy istnieją specjalne przygotowania do testu CAMP? Okazuje się, że tak. Osoba, która oddaje materiał do badania, musi przeprowadzić wcześniej tzw. dobową zbiórkę moczu. Pierwszy poranny mocz należy oddać do toalety, a każdy kolejny powinien trafić do zakupionego, wcześniej jednorazowego pojemnika. Kosztuje on kilkanaście złotych w aptece.
W dniu poprzedzającym badanie nie powinno wykonywać się wyczerpujących aktywności fizycznych. Niewskazane jest także spożywanie alkoholu oraz innych substancji, które mogłyby zafałszować wynik badania. W dzień badania należy unikać niektórych produktów żywnościowych oraz napojów. Nie należy wówczas sięgać po kawę, herbatę, kakao, banany, cytrusy.
Dobowej zbiórki moczu nie powinno się przeprowadzać w czasie menstruacji oraz w okresie okołomenstruacyjnym (2 dni przed i 3 dni po miesiączce).
7. Gdzie można wykonać test cAMP i jakie są jego koszty?
Badanie poziomu cAMP, czyli cyklicznego adenozynomonofosforanu nie należy do najtańszych. Za test należy zapłacić od 300 do 320 złotych. Warto również nadmienić, że nie każde laboratorium diagnostyczne ma w swojej ofercie to badanie.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
