Czas krzepnięcia

Czas krzepnięcia to czas, jaki upływa od chwili pobrania próbki krwi z żyły do momentu całkowitego jej skrzepnięcia w probówce. Proces wykrzepiania krwi może się odbywać się na drodze aktywacji układu zewnątrzpochodnego (zależnego od tromboplastyny tkankowej) lub na drodze aktywacji układu wewnątrzpochodnego (zależnego od kontaktu z ujemnie naładowaną powierzchnią, np. kolagenem odsłoniętym po uszkodzeniu ściany naczynia). Aktywacja obu tych układów zapoczątkowuje kaskadę reakcji, w których podstawową rolę odgrywają osoczowe czynniki krzepnięcia. To właśnie one prowadzą ostatecznie do przemiany fibrynogenu w fibrynę (włóknik), która tworzy skrzep krwi i hamuje krwawienie. Czas krzepnięcia służy do oceny prawidłowego przebiegu wszystkich tych procesów. Przyczyną jego wydłużenia może być, np. niedobór któregoś z czynników osoczowych biorących udział w procesie krzepnięcia krwi. Należy jednak pamiętać, że ze względu brak standaryzacji metody i małą powtarzalność wyników oznaczania, a także ze względu na dostępność lepszych metod, badanie czasu krzepnięcia jest obecnie rzadko wykonywane.

1. Sposób oznaczania i wartości prawidłowe czasu krzepnięcia

Czas krzepnięcia bada się w próbce krwi żylnej, pobranej najczęściej z żyły łokciowej. Przed pobraniem krwi na badanie należy być na czczo, ostatni posiłek powinien być spożyty nie później niż 8 godzin przed badaniem.

Czas krzepnięcia krwi oznacza się najczęściej metodą Lee-White'a. Metoda ta pozwala na ocenę sprawności całego układu krzepnięcia, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności czynnika Hagemana (jest to dwunasty osoczowy czynnik krzepnięcia krwi). Czasem określa się go również jako czynnik kontaktu lub czynnik szklany. Jeśli pomiar przeprowadzany jest w szklanych probówkach, to w zależności od temperatury, wartości prawidłowe będą wynosiły 4 - 10 minut, w temperaturze 37 stopni, a 6 - 12 minut, w temperaturze 20 stopni.

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Należy jednak pamiętać, że ze względu na trudności w wystandaryzowaniu metody oznaczania trudno jest jednoznacznie ustalić prawidłowy wynik czasu krzepnięcia krwi i dlatego wyniki są różne w poszczególnych laboratoriach. Ponadto trzeba uwzględnić, że na czas krzepnięcia mają wpływ takie czynniki, jak:

• rozmiar probówek;
• rodzaj materiału, z którego została wykonana probówka (szkło, silikon);
• rodzaj szkła, z którego są wykonywane.

Z uwagi na wszystkie te zależności i dużą rozbieżność wyników pomiaru czasu krzepnięcia, został on zastąpiony oznaczeniami czasu protrombinowego PT i czasu kaolinowo- kefalinowego APTT.

2. Interpretacja wyników oznaczania czasu krzepnięcia

Do wydłużenia czasu krzepnięcia dochodzi w sytuacjach:

• leczenia heparyną – jest to substancja, która hamuje proces krzepnięcia, a jej stosowanie wymaga monitorowania układu hemostazy; jednak ze względu na wspomniane wyżej trudności w oznaczaniu czas krzepnięcia nie jest na ogół stosowany do monitorowania leczenia heparyną niefrakcjonowaną; do celu tego służy oznaczanie APTT; jeśli jednak pomimo tego zastosujemy oznaczanie czasu krzepnięcia, to w przypadku stosowania heparyny niefrakcjonowanej powinien on być wydłużony od 1,5 do 3 razy w stosunku do wartości prawidłowych;
• niedoboru czynników krzepnięcia - II, V, VIII, IX, X, XI, XII – niedobór tych czynników prowadzi do powstania osoczowych skaz krwotocznych – przyczyną ich powstania może być upośledzenie syntezy tych czynników w przebiegu różnych schorzeń wątroby;
• hemofilii - wrodzona skaza krwotoczna spowodowana niedoborem czynników krzepnięcia VIII, IX, lub XI; choroba ta wymaga ciągłego uzupełniania brakującego czynnika, zwłaszcza przed planowanymi zabiegami czy operacjami chirurgicznymi, w przeciwnym razie dochodzi do zagrażających życiu krwotoków;
• krążących antykoagulanty - przeciwciała antyfosfolipidowe pojawiające się w zespole antyfosfolipidowym i w toczniu układowym.

Pamiętajmy jednak, że prawidłowy czas krzepnięcia nie jest równoznaczny z brakiem zaburzeń homeostazy. Wynik badania na krzepliwość krwi może być zafałszowany, jeśli przeprowadzi się go w czasie trwania krwawienia miesiączkowego i w okresie ciąży.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.