Czy podwiązanie jajowodów jest odwracalne?
Podwiązanie jajowodów z założenia jest metodą trwałą i nieodwracalną. Kobieta przed podjęciem decyzji o wyborze tej metody antykoncepcji musi być bardzo dokładnie poinformowana o jej zaletach i wadach. Prowadzone obserwacje i badania sugerują, że aż 20-40 % kobiet żałuje swojej decyzji, uznając ją za zbyt pochopną i krótkowzroczną. Zmieniająca się nieprzewidywalnie sytuacja życiowa - zmiana partnera, utrata dziecka, czy inne rozterki sprawiają, iż kobiety będące jeszcze w okresie rozrodczym, nagle pragną zajść w ciążę. Pojawia się wtedy dylemat czy po salpingektomii będzie to możliwe?
1. Przywracanie drożności jajowdów
Na świecie istnieją ośrodki, w których podejmowane są próby przywracania drożności jajowodów. Operacja jest skomplikowana, kosztowna i nie daje pewności powodzenia. Jej skuteczność zależy w dużej mierze od doświadczenia chirurga, wieku kobiety, czasu, jaki upłynął od salpingektomii oraz od metody, która była wykorzystana przy zamknięciu jajowodów. Po zabiegu w 20-90% uzyskuje się pożądany efekt - ciążę.
2. IVF
Istnieje także alternatywne rozwiązanie - zapłodnienie pozaustrojowe IVF - właściwsze dla kobiet, które w przeszłości były w ciąży ekotopowej, przeszły zapalenie przydatków, z pozostawieniem zrostów oraz których partner ma nieprawidłowe parametry nasienia. Dla tych kobiet IVF daje większą możliwość na powodzenie ciąży niż operacyjne przywracanie drożności jajowodów. W pozostałych przypadkach przy udziale doświadczonego chirurga przywracanie drożności jajowodów jest zdecydowanie lepszym, skuteczniejszym i ostatecznie tańszym rozwiązaniem.
Przywracanie drożności jajowodów jest zabiegiem niezwykle precyzyjnym, podczas którego chirurg używając mikroskopu najdelikatniej jak potrafi musi połączyć ze sobą wolne końce jajowodu. Jajowód jest dość wąskim kanałem, którego wolna część zakończona strzępkami wychwytuje komórkę jajową, następnie transportuje ją w swoim świetle aż do jamy macicy. Jeśli strzępki są nieuszkodzone, tzn. zachowana jest zdolność wychwytywania komórki jajowej, istnieje możliwość odtworzenia ciągłości jajowodu.
3. Skuteczność operacji i metody
Efekt i skuteczność operacji w dużej mierze zależy od powierzchni, na jakiej został uszkodzony jajowód. Jeśli przynajmniej połowa długości jajowodu jest nieuszkodzona operacja ma o wiele większe szanse powodzenia (nawet do 90% skuteczności). Większe uszkodzenie automatycznie zmniejsza szanse powodzenia zabiegu. Przywrócenie drożności jajowodów można uzyskać poprzez:
- ponowne zszycie jajowodów z przywróceniem światła,
- przeszczepienie jajowodów.
Wybór metody zależy od rodzaju przeprowadzonej uprzednio salpingektomii oraz od stanu, w jakim znajdują się jajowody.
4. Ponowne zszycie jajowodów
W czasie zabiegu chirurg uwalnia podwiązane w czasie salpingektomii końce jajowodu, jednocześnie udrażniając je. Następnie delikatnie przez jamę macicy i światło dwóch fragmentów jajowodu wsuwa bardzo cienki cewnik - zapewniona pełna drożność oraz perfekcyjne ułożenie dwóch wolnych końców ułatwiające zszycie ze sobą. Z wykorzystaniem mikroskopu i specjalnych nici chirurgicznych każda z warstw jajowodu zostaje zszyta. Zabieg ten wymaga wielkiego doświadczenia, gdyż niedokładne, nierówne zszycie może spowodować powstanie blizny zwężającej światło jajowodu. To z kolei może skutkować zaburzonym transportem zapłodnionej komórki jajowej i rozwojem ciąży pozamacicznej. Kiedy drożność kanału jajowodu zastaje przywrócona cewnik z jego światła jest usuwany.
5. Przeszczep jajowodu
Czasem po zabiegu salpingektomii, wykonanej za pomocą elektrokoagulacji, pozostaje tylko jeden wolny fragment jajowodu, natomiast brak jest fragmentu uchodzącego do macicy. W takiej sytuacji chirurg wykonuje nowe ujście dla jajowodu w mięśniu macicy i delikatnie wszywa jedyny istniejący fragment jajowodu. Zabieg ten jest o wiele trudniejszy do wykonania.
6. Od czego zależy skuteczność przywracania drożności jajowodów?
Przywracanie drożności po podwiązaniu jajowodów jest możliwe w bardzo nielicznych i wysoko wyspecjalizowanych ośrodkach. Skuteczność tego zabiegu jest bardzo zróżnicowana, zależy od:
- wieku kobiety,
- rodzaju salpingektomii, jakiej się poddała,
- doświadczenia chirurga udrażniającego jajowody i innych.
Jeśli zabieg przeprowadzony był niezwykle precyzyjnie można spodziewać się, że około 70% kobiet zajdzie w ciążę. Zdecydowanie większą szansę na powodzenie mają kobiety młodsze, poniżej 30 r.ż.(82%-90%), niż kobiety nieco starsze powyżej 40 r.ż.(41%).
7. Powikłania po przywróceniu drożności jajowodów
Zabiegi przeprowadzane na jajowodach, nie pozostają bez wpływu na przebieg późniejszej upragnionej ciąży:
- Około połowa kobiet (50%), którym udało się zajść w ciążę urodzi dziecko,
- Jedna trzecia (35%) ciąż ulegnie poronieniu,
- W około 10-15% będzie to ciąża ekotopowa.
Ilość poronień po zabiegu udrożnienia jajowodów jest, według badań, taka sama jak w normalnej zdrowej populacji. Natomiast ilość ciąż ekotopowych jest statystycznie wyższa.
8. Ryzyko operacji
Głównym ryzykiem związanym z zabiegiem przywracania drożności jajowodów jest powstanie ciąży ekotopowej, w tym przypadku jajowodowej. W miejscu, w którym wolne końce jajowodów zostały ponownie połączone mogą powstawać nierówności i blizny utrudniające transport zapłodnionej komórki jajowej. Blizna ta okazuje się barierą nie do przebycia i zapłodniona komórka jajowa zaczyna się rozwijać w świetle jajowodu. W takiej sytuacji dość często konieczna jest interwencja chirurgiczna, której celem jest usunięcie zarodka ze światła jajowodu, czasem wraz z koniecznością usunięcia jajowodu.
Udrażnianie jajowodów po salpingektomii, w której wykorzystano klipsy lub krążki daje lepsze wyniki-wyższy odsetek uzyskanych ciąż oraz niższy odsetek ciąż ekotopowych.
Bibliografia
Bręborowicz G. Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3082-X
Słomko Z. Ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3153-9
Berek J.S., Novak E. Ginekologia, Medipage, Warszawa 2008, ISBN 978-83-89769-46-6
Opala T. Ginekologia - podręcznik dla położnych, pielęgniarek i fizjoterapeutów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3353-5
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.