Czy wiesz, jak zanieczyszczenia powietrza mogą wpłynąć na zdrowie?
Z powodu zanieczyszczenia powietrza w Polsce umiera rocznie około 40 tys. osób. Dla porównania – w wypadkach komunikacyjnych ginie ponad 3 tys. ludzi w ciągu roku. Ponieważ oddychamy cały czas, nie jesteśmy w stanie uniknąć zanieczyszczeń. Czy wiesz, na jakie objawy i choroby jesteś narażony?
1. Wpływ zanieczyszczeń na zdrowie
Zanieczyszczenia powietrza mają wpływ na cały nasz organizm. Mogą wywoływać:
- problemy z oddychaniem,
- podrażnienie oczu, nosa i gardła,
- ból głowy,
- dysfunkcje układu nerwowego,
- astmę i inne choroby płuc, w tym raka,
- choroby układu krążenia,
- choroby wątroby, śledziony, układu krwionośnego,
- problemy z układem rozrodczym.
Chociaż w ostatnich dekadach zanieczyszczenie powietrza w Europie znacznie zmalało, nadal nam szkodzi. Najbardziej inwazyjne dla naszego zdrowia są: tlenek węgla, siarki, azotu, metale ciężkie, pył i ozon zawieszone w atmosferze, które nie tylko prowadzą do różnych chorób, ale również obniżają długość życia.
2. Co jest szczególnie szkodliwe?
Szczególnie niebezpieczne jest stężenie tlenku węgla w powietrzu. Przede wszystkim wiąże się on z hemoglobiną, tym samym uniemożliwiając normalny transport tlenu we krwi, co może wywołać choroby serca, układu krążenia czy problemy z układem nerwowym. Szkodliwy jest również tlenek azotu, który obniża odporność, wywołuje uszkodzenia płuc, podrażnia oczy i drogi oddechowe. W skrajnych przypadkach duże stężenie tego związku może być przyczyną chorób nowotworowych.
Dwutlenek siarki może wywołać skurcz oskrzeli i uszkodzić płuca. Nawet niewielkie jego stężenie powoduje pogorszenie czynności układu oddechowego, co w konsekwencji przyczynia się np. do wystąpienia astmy. Ponadto dwutlenek siarki zmniejsza zdolność krwi do przenoszenia tlenu.
Kolejnymi niebezpiecznymi dla zdrowia zanieczyszczeniami są metale ciężkie, wśród nich kadm, rtęć, ołów, które gromadząc się w organizmie, mogą prowadzić do zgonu. Dlaczego? Wszystko przez to, że posiadają zdolność kumulowania się w organizmie. Kadm negatywnie wpływa na nerki, kości i płuca. Może wywoływać bóle w mięśniach i stawach oraz duszności. Ołów uszkadza układ pokarmowy i nerwowy. Zaburza pracę mózgu, może spowodować krwiomocz. Nadmierna kumulacja rtęci w organizmie osłabia pamięć, wzrok, zdolność mowy i czynności ruchowe. Może uszkodzić nerki oraz wywołać problemy z płodnością.
Zawarty w powietrzu ozon również negatywnie oddziałuje na nasze zdrowie. Drażni układ oddechowy, wpływając na choroby oskrzeli i płuc. Sprzyja wystąpieniu astmy, rozedmy i zapaleń narządów oddechowych. Według raportów WHO na stężenia ozonu narażonych jest 97 proc. mieszkańców Unii Europejskiej.
Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia są również wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), a wśród nich – benzo(a)piren. Ta bardzo toksyczna substancja kumuluje się w organizmie i przenika przez niego głównie poprzez płuca, łącząc się po drodze z innymi pyłami. Benzo(a)piren uszkadza wątrobę, nadnercza, układ oddechowy i krwionośny. Negatywnie wpływa również na płodność – uczeni z Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum przeprowadzili badania, które dowiodły, że wysokie stężenie tego związku w okresie płodowym może spowodować choroby układu oddechowego u noworodków, a u starszych dzieci zmniejszać iloraz inteligencji.
Ostatnia grupa związków, które szczególnie negatywnie wpływają na nasze zdrowie, to pyły. Pył PM10 zwiększa ryzyko chorób układu oddechowego. Wywołuje świszczący oddech, astmę i ataki kaszlu. Pośrednio oddziałuje również na serce i mózg. Pył PM2,5 jest jeszcze bardziej groźny niż PM10. Jego cząstki wpływają do płuc, gdzie gromadzą się i w takich skupieniach przenikają do krwi. PM2,5 przyczynia się tym samym do zapalenia naczyń krwionośnych, miażdżycy, a nawet chorób nowotworowych. Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega, że długotrwałe oddziaływanie pyłu PM2,5 skraca życie! Statystyczny mieszkaniec UE żyje przez to nawet 8 miesięcy krócej. Polak – aż 10 miesięcy.
3. Kto jest najbardziej narażony na zanieczyszczenia i czy można się przed nimi chronić?
Zanieczyszczenia są szczególnie niebezpieczne dla dzieci, kobiet oraz osób starszych. Mogą upośledzać odporność już w okresie płodowym. Określenie, w jaki sposób zanieczyszczenie powietrza może wpłynąć negatywnie na zdrowie, jest zagadnieniem dość złożonym, ponieważ zależy od wielu czynników – wieku, warunków klimatycznych, stężenia i czasu jego oddziaływania oraz indywidualnej odporności organizmu.
Niestety, zanieczyszczenia atmosferyczne zarówno pochodzenia naturalnego (czyli te, które powstają w wyniku wybuchu wulkanów, pożarów lasów, huraganów, burz piaskowych czy rozkładu materii organicznej), jak i zanieczyszczenia antropogeniczne (powstałe w wyniku działalności człowieka – gazy i pyły) są szczególnie niebezpieczne dla zdrowia, ponieważ przedostają się do organizmu podczas oddychania. Trudno się przed nimi bronić, dlatego też należy dbać o swoją odporność i unikać miejsc, w których występuje szczególnie wysokie stężenie szkodliwych substancji.
Nie wiesz, jak zadbać o swoją odporność? Zajrzyj na nasze forum i przeczytaj, jak inni użytkownicy naszego portalu dbają o swoje zdrowie.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
