Konieczność odnawiania niektórych szczepień
Szczepionki, czyli preparaty biologiczne, stosowane w uodpornieniu czynnym, zawierają antygeny zakaźnych drobnoustrojów, które wywołują w zaszczepionym organizmie produkcję swoistych przeciwciał i pamięć immunologiczną. Podanie takich preparatów ma na celu wywołanie w organizmie, w razie ponownego kontaktu z danym drobnoustrojem, szybkiej produkcji specyficznych przeciwciał, co ma uchronić przed rozwinięciem zakażenia.
1. Cykl szczepień i rodzaje szczepionek
Szczepienia pierwotne są to zazwyczaj dwie lub trzy dawki szczepionki podawane, co 4-6 tygodni. Po podaniu pierwszej dawki (0) zwykle nie powstają przeciwciała w mianie zapewniającym działanie ochronne. Natomiast kolejne dawki stymulują wytwarzanie przeciwciał, które osiągają poziom ochronny. W zależności od odpowiedzi, jaką wywołuje dany antygen, ustala się potrzebną ilość dawek szczepionki.
Po kilku lub kilkunastu tygodniach poziom wytworzonych swoistych przeciwciał ulega niestety obniżeniu odporności. W związku z tym podaje się dawkę uzupełniającą po okresie 6-12 miesięcy od pierwszej dawki szczepionki, co podnosi miano przeciwciał do poziomu znacznie przekraczającego poziom ochronny. To na jakim poziomie utrzymają się te przeciwciała, również zależy przede wszystkim od rodzaju szczepionki – właściwości drobnoustrojów, kondycji układu odpornościowego, itp.
Szczepienie pierwotne wraz z dawką uzupełniającą składają się na szczepienie podstawowe (prócz szczepionek żywych). Zwykle stosuje się schemat szczepienia podstawowego: 0-1-6 lub 0-1-2-12, wartości odpowiadają liczbie miesięcy, jakie dzielą pierwszą i kolejne dawki. W przypadku szczepionki żywej, szczepienie podstawowe stanowi podanie jednej dawki preparatu.
Podstawowe szczepienie przeciwko poliomyelitis polega na trzykrotnym podaniu poliwalentnej szczepionki doustnej, która zawiera 3 typy wirusa. Kilkukrotne podawanie szczepionki zwiększa prawdopodobieństwo wytworzenia odporności przeciwko wszystkim trzem typom wirusa.
2. Dawki przypominające
Również po szczepieniu podstawowym uzyskana odporność maleje wraz z upływem lat. Podanie dawki przypominającej zapewnia ponowny wzrost miana przeciwciałdo poziomu ochronnego, podobnie jak po całym cyklu szczepienia podstawowego. Odstęp pomiędzy kolejnymi dawkami przypominającymi powinien być taki, jak pomiędzy zakończeniem szczepienia podstawowego a pierwszą dawką przypominającą. Jest on różny w zależności od rodzaju szczepionki. Również w przypadku szczepionek żywych należy podawać dawki przypominające.
3. Odstęp pomiędzy szczepieniami
Podawanie jednoczasowe ma miejsce w przypadku, gdy odstęp jest krótszy niż 24 godziny. Jednak wstrzyknięcia należy wykonać w odległe od siebie miejsca ciała lub różnymi drogami, np. wstrzyknięcie i podanie doustne.
Podawanie różnoczasowe oznacza w Polsce, że wymagany odstęp pomiędzy podaniem dwóch szczepionek żywych wynosi 6 tygodni, a podanie innych szczepionek powinien dzielić okres 4 tygodni.
4. Trudności w szczepieniu
Niestety sytuacja nie przedstawia się w tak prosty sposób we wszystkich przypadkach profilaktyki przeciw drobnoustrojom. Dobrym przykładem są szczepienia ochronne przeciwko grypie. Wirusy grypy są bardzo różnorodne, a ponadto łatwo ulegają mutacji tworząc nowe odmiany.
W typie wirusa A wyróżniono 16 podtypów HA (H1-H16) oraz 9 podtypów NA (N1-N9), co daje łącznie 144 możliwych kombinacji segmentów genowych i powoduje istnienie ogromnej jego różnorodności. Z tego względu WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), co roku określa linie wirusa, których spodziewa się, że będą powodować zachorowania w następnym sezonie grypowym i w ten sposób dobiera się produkcję szczepionki. Oczywiście ich skuteczność zależy w dużej mierze od trafności przewidywań WHO.
5. Szczepionka przeciw wirusowi HIV
Próby znalezienia skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi HIV są dowodem na to, że pomimo już ponad 20 letniej pracy, drobnoustrój ten nadal ma przewagę nad naukowcami. Przyczynami niepowodzeń są trudności w odpowiedniej identyfikacji immunogenów w cząsteczce wirusa HIV, które indukowałyby skuteczną oraz długotrwałą odporność na zakażenie. Ponadto dochodzi zagadnienie ogromnego zróżnicowania genetyczne tego wirusa, związane z obecnością subtypów oraz mutantów wirusa. Prócz powyższego okazuje się, że model laboratoryjny zakażenia HIV różni się znacznie od zakażenia naturalnego. Oczywiście istotne są również problemy finansowe.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.