Trwa ładowanie...

Ferrytyna - wskazania, normy, interpretacja

Ferrytyna jest oznaczama w badaniu krwi, a konkretnie surowicy
Ferrytyna jest oznaczama w badaniu krwi, a konkretnie surowicy (123rf.com)

Ferrytyna jest białkiem, które ma za zadanie gromadzić żelazo. Wynik otrzymywany w badaniu biochemicznym pozwala nam ocenić, jaki jest poziom żelaza w naszym organizmie. Warto dowiedzieć się, jakie normy ferrytyny obowiązują kobiety i mężczyzn, a także do czego może doprowadzić jej niedobór lub nadmiar.

spis treści

1. Czym jest ferrytyna?

Ferrytyna to rodzaj białka obecnego we wszystkich komórkach organizmu - w szpiku kostnym, mięśniach, śledzionie, ale przede wszystkim w wątrobie.

Ferrytyna pełni bardzo ważną rolę w organizmie - magazynuje zapasy żelaza. Badanie poziomu ferrytyny jest najlepszym sposobem oceniającym poziom żelaza w organizmie.

Zobacz film: "Niedobór żelaza i niedokrwistość niebezpieczne dla płodu"

Poziom ferrytyny pomaga stwierdzić, czy w organizmie brakuje lub czy jest nadmiar żelaza, zanim zaczną pojawiać się tego objawy. Wynik jest uzależniony od płci, zaś zakres normy jest dość szeroki.

Dzięki badaniu poziomu ferrytyny w surowicy krwi można szybko stwierdzić niedobór żelaza lub przeładowanie żelazem (związane np. z hemochromatozą).

Oznaczenie poziomu tego białka jest doskonałym wskaźnikiem, który łatwo pozwoli rozpoznać u pacjenta niedokrwistość wynikającą z niedoboru żelaza - w takich sytuacjach poziom ferrytyny jest niski.

2. Badania ferrytyny

Ferrytyna powinna być zbadana przy podejrzeniu problemów z poziomem żelaza we krwi oraz w przypadku leczenia niedoboru żelaza - można skontrolować efektywność terapii.

Badanie ferrytyny wykonywane jest, aby ocenić, czy żelazo zostaje magazynowane w organizmie. Chociaż ferrytyna nie jest jedynym białkiem wiążącym żelazo we krwi (żelazo wiązane jest także przez hemosyderynę i w niewielkiej ilości krąży w postaci wolnej) to wiąże je w większości - u kobiet 80 proc., a u mężczyzn ok. 70 proc.

Oznaczanie poziomu ferrytyny zalecane jest w przypadkach, gdy podczas badania hematokrytu i hemoglobiny, stwierdza się ich obniżony poziom. Szczególnie, gdy erytrocyty zawierają znacznie mniejszą ilość hemoglobiny i są bardzo małej wielkości, a więc występuje niedobarwliwość krwinek i mikrocytoza.

Badanie poziomu ferrytyny stosowane jest zatem w podejrzeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Czasami lekarz zleca badanie ferrytyny, gdy podejrzewany jest nadmiar żelaza w organizmie, wynikający z istnienia zaburzenia wrodzonego, jakim jest hemochromatoza lub hemosyderozy.

Ten ostatni problem to nadmierne przyswajanie żelaza w wyniku innej choroby lub jako powikłanie po wielokrotnej transfuzji krwi.

2.1. Objawy świadczące o nieprawidłowym poziomie ferrytyny

Badanie poziomu ferrytyny zlecane jest, gdy występują takie objawy:

  • łamliwość włosów i paznokci;
  • prążki na paznokciach;
  • zmiany na błonie śluzowej języka, gardła i przełyku;
  • senność;
  • bladość;
  • omdlenia;
  • bóle mięśni;
  • zmniejszenie odporności;
  • zaburzenia zdolności intelektualnych;
  • pogorszenia nastroju;
  • nerwowość;
  • zawroty głowy;
  • szum w uszach;
  • przyśpieszenie akcji serca.

Objawy te mogą wskazywać na występowanie niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Zobacz także

3. Oznaczenie stężenia ferrytyny

Aby zbadać poziom ferrytyny, pacjent powinien zgłosić się do punktu pobrań, który mieści się zwykle w jego poradni POZ. W gabinecie zabiegowym pielęgniarka pobiera próbkę krwi, która zostaje przekazana do laboratorium w celu oznaczenia stężenia ferrytyny.

Na badanie to powinniśmy zgłosić się na czczo. Na rękę, z której pobierana jest krew, pielęgniarka zakłada stazę, dzięki której łatwiej jest wykonać to badanie - odkazić skórę i wkłuć się do żyły.

Do oznaczenia poziomu tego białka potrzebna jest niewielka ilość krwi żylnej. Czas oczekiwania na wynik badania to około jeden dzień.

4. Norma ferrytyny

Ferrytyna jest oznaczama w badaniu krwi, a konkretnie surowicy. Do badania ferrytyny nie trzeba być na czczo. Próbka krwi pobierana jest najczęściej z żyły łokciowej lub z opuszki palca.

Norma ferrytyny jest inna dla mężczyzn i kobiet, odpowiednio:

  • mężczyźni: 15 - 400 µg/l,
  • kobiety: 10 - 200 µg/l.

5. Interpretacja wyników badań

Ferrytyna powinna być zawsze interpretowana w oparciu o normy zamieszczone na wyniku. Przyczyną niskiej ferrytyny jest niedobór żelaza.

Niski poziom ferrytyny może być związany z obniżonym stężeniem białek w wyniku niedożywienia.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Przyczyny nadmiaru ferrytyny to:

  • stany zapalne;
  • reumatoidalne zapalenie stawów;
  • uszkodzenie wątroby;
  • martwica komórek wątroby;
  • uszkodzenie śledziony;
  • uszkodzenie komórek szpiku kostnego;
  • przeładowanie żelazem (hemochromatoza pierwotna lub potransfuzyjna).

Przeładowanie żelazem może być następstwem niedokrwistości megaloblastycznej, aplastycznej, hemolitycznej.

6. Preparaty na podniesienie ferrytyny

Na rynku dostępne są środki zarówno na receptę, jak i bez niej. O tym, który z nich będzie właściwy dla konkretnej osoby, powinien zdecydować lekarz na podstawie wyników badań laboratoryjnych i objawów klinicznych. Jest to uzależnione od stopnia niedoborów żelaza oraz wyników morfologii.

Jeśli niedobory są znaczne, osoba ta będzie musiała spożywać leki na receptę. Wśród tego typu preparatów można spotkać lekarstwa, w swoim składzie zawierające kompleks wodorotlenku żelaza trójwartościowego. Występują one w postaci tabletek lub syropu.

Inne leki podnoszące poziom ferrytyny występują w postaci bursztyniany żelaza, np. fiolek do picia. Ten lek jest bezpieczny nawet dla osób cierpiących na przewlekłe choroby układu pokarmowego.

Ponadto, pośród leków dostępnych na receptę możemy znaleźć preparaty, które zawierają siarczan żelaza dwuwartościowego, również łączonego z kwasem askorbinowym (ułatwiającym wchłanianie żelaza) i z kwasem foliowym.

Osoby, u których stwierdzono niewielki niedobór ferrytyny i żelaza, mogą je uzupełniać preparatami dostępnymi bez recepty - może być to samo żelazo, lub połączone z kwasem foliowym czy askorbinowym.

6.1. Co jeść aby podnieść jej poziom

Osoby, u których stwierdzono niedobory ferrytyny i żelaza powinni zadbać o prawidłową dietę. W pierwszej kolejności powinny spożywać podroby (kaszanka, wątróbka, salceson), niektóre rodzaje drobiu (gęś, kaczka), oraz duże ilości czerwonego mięsa (przede wszystkim wołowiny, ale również cielęciny i baraniny).

Duże ilości żelaza można znaleźć również w żółtku jajka, a także w niektórych rybach - głównie w śledziach, makrelach i sardynkach.

Oprócz tego wysoka zawartość żelaza znajduje się w warzywach takich jak:

  • botwinka,
  • bób,
  • burak,
  • szczaw,
  • zielony groszek,
  • fasola,
  • groch,
  • szpinak,
  • pietruszka.

Oraz w owocach takich jak:

  • czerwona porzeczka,
  • czarna porzeczka,
  • maliny.

Dużą ilość żelaza możemy znaleźć również w ciemnym pieczywie.

7. Anemia i jej rodzaje

Jedną z chorób, które mogą być przyczyną zarówno niskiego jak i wysokiego poziomu ferrytyny jest anemia. Poniżej krótka charakterystyka tej choroby oraz jej rodzaje.

Anemia, zwana także niedokrwistością, występuje przy zmniejszonej liczbie krwinek czerwonych, niskim hematokrycie i obniżonym poziomie hemoglobiny.

Diagnoza choroby tej jest stawiana, jeśli wartości są niższe niż 2 odchylenia standardowe od właściwej wartości. Analizując przebieg anemii, możemy wyróżnić następujące rodzaje tej choroby:

  • anemia łagodna (10-12 g/dl),
  • anemia umiarkowana (8-9.9 g/dl),
  • anemia ciężka (6.5-7.9 g/dl),
  • anemia zagrażająca życiu (>6.5 g/dl).

Istnieje także inna klasyfikacja tej choroby. Pod uwagę brane są w niej czynniki, które powodują jej pojawienie się.

W ten sposób możemy wyróżnić takie rodzaje jak:

7.1. Anemia pokrwotoczna

Jest konsekwencją przewlekłej lub ostrej utraty krwi. Przewlekła postać ma związek ze schorzeniami przewodu pokarmowego, ostra natomiast wynika z krwotoku pourazowego lub obfitego krwawienia, np. z dróg rodnych.

7.2. Anemia chorób przewlekłych

Ten rodzaj anemii obserwowany jest w procesach zapalnych oraz podczas wzmożonej produkcji czynników regulujących prawidłową pracę szpiku. Może występować w przebiegu:

  • chorób nerek,
  • RZS,
  • tocznia rumieniowatego,
  • chorób układu pokarmowego,
  • nowotworów.

7.3. Anemia z niedoboru żelaza

Przyczyną tego rodzaju anemii może być przewlekłe zapalenie jelit lub zespół złego wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Występuje, kiedy w organizmie pojawiają się niedobory żelaza, które zostało wraz z krwią utracone.

Z tego powodu właśnie na anemię bardziej narażone są kobiety, ponieważ tracą żelazo wraz z krwią miesiączkową, szczególnie jeśli krwawienia te są obfite.

7.4. Anemia hemolityczna

W przypadku anemii hemolitycznej dochodzi do przedwczesnego rozpadu erytrocytów. Proces ten może mieć miejsce w wątrobie lub śledzionie.

Ten rodzaj anemii objawia się żółtaczką - rozpadające się w nadmiarze erytrocyty wydzielają duże ilości hemoglobiny, która z kolei w wątrobie przekształca się w bilirubinę. Bilirubina zaś nadaje oczom i skórze żółty odcień.

Ten rodzaj anemii możemy podzielić na nabyty lub wrodzony.

7.5. Anemia megaloplastyczna

Pojawienie się anemii megaloplastycznej jest związane z niedoborem witaminy B12, kwasu foliowego i powiększeniem krwinki czerwonej. Ponadto niedobór witaminy B12 może prowadzić do zaburzenia syntezy nici DNA.

7.6. Anemia aplastyczna

W przebiegu tego rodzaju anemii upośledzeniu ulega funkcja szpiku. Zmniejsza się również liczba czerwonych krwinek. Anemia aplastyczna może wystąpić u osób w każdym wieku, może mieć charakter wrodzony lub nabyty.

Może pojawić się zarówno nagle, może też rozwijać się stopniowo, nawet przez kilka miesięcy. W skrajnych przypadkach może prowadzić do śmierci.

Wśród przyczyn tego rodzaju anemii znajdują się:

  • chemioterapia,
  • radioterapia,
  • zakażenia wirusowe,
  • kontakt ze środkami chwastobójczymi lub owadobójczymi,
  • przyjmowanie niektórych leków, (m.in. antybiotyków),
  • choroby tkanki łącznej.

7.7. Inne przyczyny anemii

Wśród innych przyczyn anemii możemy wymienić:

  • alkoholizm,
  • nieodpowiednia dieta,
  • białaczka,
  • szpiczak mnogi,
  • niedobór witaminy B12,
  • przyjmowanie niektórych leków,
  • wirus HIV,
  • AIDS.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: TIBC
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze