Halucynoza

Grzyby halucynogenne to ogólne pojęcie rezerwowane na określenie zaburzeń psychicznych zdominowanych przez halucynacje (omamy). Patologiczne stany występują wskutek przyczyny organicznej albo pod wpływem substancji psychoaktywnej, np. narkotyków albo alkoholu. W psychiatrii wyróżnia się kilka rodzajów halucynozy, m.in.: ostrą i przewlekłą halucynozę alkoholową, halucynozę pasożytniczą albo halucynozę pedunkularną. Jak manifestują się zaburzenia percepcji w każdym typie halucynozy? Co to są formikacje albo zespół Ekboma?

1. Co to jest halucynoza?

Halucynoza oznacza zaburzenie psychiczne objawiające się obecnością patologii spostrzeżeń w postaci licznych omamów. Pojęcie halucynozy (Halluzinose) wprowadził do słownika medycznego niemiecki psychiatra i neurolog – Carl Wernicke.

Zobacz film

Obecnie nie ma wśród lekarzy konsensusu co do istoty halucynozy. Jedni specjaliści uważają, że halucynoza to stan psychiczny zdominowany przez nieustanne omamy, inni definiują halucynozę jako uporczywe halucynacje, a jeszcze inna grupa twierdzi, że halucynoza stanowi zespół urojeniowyindukowany poprzez halucynacje. Istnieje także rzesza psychiatrów, którzy obstają przy stanowisku, iż halucynoza oznacza zespół różnych omamów – błędnych spostrzeżeń występujących pod nieobecność bodźca – z nieprawidłowości których chory zdaje sobie sprawę. Przeciwnicy uważają, że pacjenci w halucynozie nie mają świadomości irracjonalnego charakteru własnych spostrzeżeń.

2. Rodzaje halucynozy

W psychopatologii wyróżnia się wiele rodzajów halucynozy, a do najbardziej popularnych zalicza się:

• halucynozę pasożytniczą – inaczej określaną jako halucynoza dotykowa albo zespół Ekboma. Obłęd pasożytniczy występuje najczęściej u osób przewlekle przyjmujących narkotyki, np. kokainę albo metamfetaminę. Typowym objawem są omamy cenestetyczne (dotykowe), inaczej zwane formikacjami, którym towarzyszy przekonanie, że po skórze lub pod nią przemieszczają się larwy, robaki, owady, pasożyty i inne insekty. Próby ich usunięcia mogą powodować u uzależnionego liczne samookaleczenia. Halucynozę dotykową uznaje się za szczególny typ psychozy parafrenicznej. Po raz pierwszy zaburzenie to opisał szwedzki neurolog Karl Axel Ekbom, stąd nazwa halucynozy pasożytniczej – zespół Ekboma. Czasami halucynoza dotykowa może przerodzić się w paranoję pasożytniczą (paranoia parasitaria), kiedy halucynacjom zaczynają towarzyszyć urojenia dotyczące choroby pasożytniczej;
• halucynozę organiczną – znajduje się w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod kodem F06.0. Nie jest wywoływana przez czynniki zewnętrzne, takie jak alkohol czy inne substancje psychoaktywne. Zaburzenie objawia się uporczywymi lub nawracającymi halucynacjami. Najczęściej występują omamy wzrokowe lub słuchowe, ale świadomość i krytycyzm są zwykle zachowane. Chory często zdaje sobie sprawę z patologicznego charakteru własnych spostrzeżeń i traktuje je jako przejaw choroby. Czasami w obrazie klinicznym pojawiają się urojeniowe interpretacje halucynacji, ale generalnie urojenia nie są dominującym symptomem patologicznym;
• halucynozę alkoholową – znajduje się w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod kodem F10.5. Wyróżnia się ostrą i przewlekłą postać halucynozy alkoholowej. Ostrą halucynozę alkoholową, zwaną również ostrą omamicą, opisał niemiecki psychiatra Emil Kraepelin w 1883 roku. Choroba występuje u nałogowych alkoholików i towarzyszy innym objawom abstynencyjnym, pojawiającym się w okresie niepicia. Halucynoza alkoholowa to jedna z najczęściej występujących psychoz alkoholowych, uważana przez niektórych specjalistów za rodzaj majaczenia alkoholowego. Ostra halucynoza alkoholowa ma zazwyczaj nagły początek. Alkoholik ma omamy słuchowe – zaczyna słyszeć głosy, które go oskarżają, grożą mu, że go zabiją, rozkazują mu albo komentują jego zachowanie. Czasami chory twierdzi, że głosy każą mu popełnić samobójstwo albo zrobić sobie krzywdę. Do omamów słuchowych dołączają często omamy czuciowe – wrażenie, że po ciele chodzą mrówki albo że w jamie ustnej znajdują się włosy, które chory próbuje wyjmować. Niejednokrotnie halucynacjom towarzyszą urojenia prześladowcze, urojenia oddziaływania albo owładnięcia, znaczny spadek nastroju, agresja, autoagresja i permanentny lęk. Po ustąpieniu symptomów ostrej halucynozy alkoholowej może pojawić się halucynoza Wernickego, czyli przewlekła halucynoza alkoholowa, trwająca czasem wiele miesięcy, a nawet lat. Chory wymaga najczęściej hospitalizacji, gdyż zagraża sobie i innym, oraz intensywnego leczenia farmakologicznego, by wyeliminować objawy wytwórcze;
• halucynozę pedunkularną – określaną inaczej jako zespół pedunkularny Lhermitte’a. Omamy pedunkularne albo halucynacje szypułkowe to niezwykle rzadko występujący zespół neuropsychiatryczny wywołany przez organiczne urazy mózgu, a dokładnie uszkodzenia konarów móżdżku i mostu. Chory cierpi na omamy wzrokowe – widzi malutkie osoby, zwierzątka i bawiące się dzieci. Wrażenia wzrokowe są maciupeńkich rozmiarów. Zazwyczaj dotyczą całego pola widzenia, są ubogie kolorystycznie i pojawiają się w ciemności lub o zmroku. Po raz pierwszy omamy szypułkowe opisał francuski neurolog i psychiatra – Jean Lhermitte, w 1922 roku.

Jak widać, nie istnieje jeden typ halucynozy. Każdy z rodzajów zaburzeń percepcji prezentuje nieco inną symptomatykę, mechanizm patogenezy i ma inną etiologię, dlatego każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia psychiatrycznego.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.