Hipersomnia

Hipersomnia to patologicznie wzmożona senność, która nie przemija po śnie lub pojawia się podczas angażującej czynności. „Patologicznie wzmożona” jest tu szczególnie ważne, ponieważ ospałość po jednej nieprzespanej nocy nie jest chorobą. Osoby cierpiące na nadmierną senność mogą zasnąć w najmniej spodziewanym momencie: w pracy lub podczas jazdy samochodem, co prowadzi do szczególnego niebezpieczeństwa związanego z hipersomnią. Trudności w koncentracji, brak energii – to inne problemy tych chorych. Uważa się, że aż blisko 40% ludzi w Stanach Zjednoczonych ma od czasu do czasu objawy związane z tą dolegliwością.

1. Przyczyny hipersomnii

Jest kilka przyczyn patologicznej nadmiernej senności. Mogą to być:

• pierwotne (endogenne) zaburzenia snu: narkolepsja, hipersomnia idiopatyczna, bezdechy podczas snu,
• organiczne uszkodzenia mózgu, infekcje,
• zaburzenia wydzielania hormonów,
• zaburzenia psychiczne,
• stosowanie lub odstawienie substancji psychoaktywnych.

2. Diagnostyka hipersomnii

Zobacz film: "Kiedy należy zgłosić się do psychiatry?"

Jeżeli wielokrotnie podsypiasz w ciągu dnia, czujesz się zmęczony mimo przespanej nocy, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem. Zapyta cię o twoje nawyki związane ze snem, ile godzin śpisz każdej nocy, czy szybko usypiasz, czy budzisz się w nocy, czy robisz sobie drzemki w ciągu dnia. Ważne jest także, czy przyjmujesz jakieś leki lub środki odurzające, alkohol lub czy masz jakieś problemy w pracy lub w domu, które mogą utrudniać spokojny wypoczynek. Jeśli będzie potrzeba dalszej diagnostyki, lekarz może skierować cię do specjalistycznej poradni zajmującej się zaburzeniami snu.Czasem wskazane jest wykonanie kilku badań: tomografii komputerowej głowy, badania EEG lub badania polisomnograficznego, czyli oceny funkcjonowania organizmu podczas snu.

3. Zaburzenia oddychania podczas snu

Zaburzenia te także prowadzą do nadmiernej senności w ciągu dnia. Liczne wybudzenia w nocy, których chory często nie pamięta, doprowadzają do tego, że sen ten jest nieefektywny i nie przynosi wypoczynku.

Najczęstszą postacią zaburzeń oddychania podczas snu jest zespół bezdechów obturacyjnych, prowadzący do spadku stężenia tlenu we krwi, a wzrostu poziomu dwutlenku węgla. Bezdech, trwający 20–30 sekund, powoduje wybudzenie ze snu, przy każdym jego epizodzie.

Przyczyną bezdechów obturacyjnych jest zamknięcie lub istotne zwężenie górnych dróg oddechowych, uniemożliwiające wymianę powietrza w płucach. Do takiego stanu dochodzi najczęściej u mężczyzn między 40. a 60. rokiem życia. Głównym czynnikiem sprzyjającym bezdechom jest otyłość. Chorzy skarżą się przede wszystkim na senność w ciągu dnia i nieregenerujący sen w nocy. Zaczynają podsypiać w dzień, zdarzają się im zaśnięcia za kierownicą, mają trudności z koncentracją i pamięcią. Jeśli takie dolegliwości zgłasza otyły mężczyzna, to bardzo prawdopodobne, że przyczyną takiego stanu jest bezdech obturacyjny.

Leczenie polega na podawaniu podczas snu powietrza pod stałym dodatnim ciśnieniem (continuous positive Airways pressure – CPAP). Odbywa się to za pomocą specjalnej maski zakładanej przez chorego na noc. Jeżeli przyczyną bezdechów i zapadania się dróg oddechowych jest wada anatomiczna, wada zgryzu, to leczenie jest przyczynowe – operacyjne.

Leczenie bezdechów obturacyjnych jest szczególnie istotne z powodu licznych powikłań, jakie mogą one powodować: nadciśnienia tętniczego, nadciśnienia płucnego, zaburzeń rytmu serca, zawału serca, udarów mózgu.

4. Narkolepsja

Narkolepsja to zespół objawów występujący pod postacią kilku objawów: nadmiernej senności w ciągu dnia z napadami snu oraz katapleksji, czyli nagłej, obustronnej utraty napięcia mięśni wyzwalanej przez emocje. Może objawiać się to jako jąkanie lub wypuszczanie z rąk trzymanych w nich przedmiotów. Napad taki trwa od kilku sekund do kilku minut. Do objawów narkolepsji należą także porażenie przysenne, czyli przemijająca uogólniona niemożność poruszania się i mówienia podczas zasypiania, oraz omamy – doznania zmysłowe, dotykowe, wzrokowe, słuchowe, występujące podczas zasypiania, czyli między czuwaniem a snem (zwane omamami hipnagogicznymi) lub podczas budzenia się, czyli między snem a czuwaniem (omamy hipnopompiczne).

Senność w narkolepsji ma zmienne nasilenie. Przede wszystkim narasta ona podczas wykonywania monotonnych zajęć. W ciągu dnia występują epizody nagłego zaśnięcia, trwające 10–20 minut. Po tym czasie chory budzi się zregenerowany, ale po kolejnych 2–3 godzinach ponownie odczuwa senność. Skutkuje to pogorszeniem pamięci, trudnościami z koncentracją.

Początek narkolepsji przypada najczęściej na okres młodzieńczy lub między 35. a 45. rokiem życia. Jest to stan ograniczający funkcjonowanie w społeczeństwie, będący przyczyną groźnych wypadków, konfliktów. Powoduje to, że chorzy ci często cierpią też na inne zaburzenia psychiczne: depresję, zaburzenia lękowe. Nadmierna senność występująca wraz z katapleksją pozwala na rozpoznanie narkolepsji potwierdzanej badaniami laboratoryjnymi.

Jako przyczyny narkolepsji podaje się obniżone stężenie dopaminy i noradrenaliny w ośrodkowym układzie nerwowym oraz obniżony poziom hipokretyn (oreksyn). Występują one we wszystkich rejonach mózgu odpowiedzialnych za sen i czuwanie. Część przypadków narkolepsji jest wynikiem genetycznego dziedziczenia zaburzeń związanych z nieprawidłowym poziomem i funkcją hipokretyny.

W leczeniu stosuje się pochodne amfetaminy, selegilinę oraz modafinil.Szczególnie ten ostatni uważany jest za podstawowy lek. Jednak żaden z nich nie usuwa całkowicie nadmiernej senności. Do leczenia innych objawów narkolepsji używa się leków przeciwdepresyjnych. Dużą rolę odgrywają też edukacja i planowanie rytmu dnia, na co składa się regularny sen nocny, oraz zaplanowane 15–20-minutowe drzemki w ciągu dnia, co prawie 4 godziny. Jednak mimo to leczenie trwa całe życie.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.