Jak przeprowadza się aferezę?

Jak przeprowadza się aferezę i co to za zabieg? Afereza to zabieg pobrania bądź usunięcia z krwi określonego składnika. Krew składa się z kilku składowych: osocza, czyli płynu w którym zawarte są komórkowe składniki krwi czyli krwinki. Wyróżnia się kilka rodzajów krwinek, a każdy rodzaj pełni inne funkcje. Zabieg hemaferezy krwi polega na odseparowaniu grupy krwinek lub osocza z pełnej krwi bezpośrednio przy chorym, tj. krew przepływa przez specjalny aparat, który izoluje wybraną składową krwi, a reszta wraca od razu do organizmu. Rozwój techniki separacji krwi rozpoczął się w drugiej połowie ubiegłego wieku.

1. Rodzaje krwinek

Wyróżniamy następujące podstawowe rodzaje krwinek:

• krwinki czerwone - czyli erytrocyty - odpowiadają za roznoszenie tlenu do tkanek organizmu oraz zabieraniu z tkanek dwutlenku węgla,
• krwinki białe – czyli leukocyty – odpowiadają za odporność; w skład tej grupy wchodzi kilka typów krwinek,
• limfocyty typu B i T, oraz komórki NK, czyli „komórki zabójcy” (tzw „natural killers” – NK),
• granulocyty obojętnochłonne (neutrofile),
• granulocyty kwasochłonne (eozynofile),
• granulocyty zasadochłonne (bazofile),
• monocyty,
• krwinki płytkowe – czyli trombocyty – odpowiadają za krzepnięcie krwi.

Zobacz film: "Czy rak boi się noża?"

2. Afereza krwi

W celu odseparowania różnych składników krwi, wykorzystuje się urządzenia, zwane separatorami, przez które musi przepłynąć krew pacjenta lub dawcy, wracając z powrotem do niego.

Rozwój techniki odseparowania możliwy był między innymi dzięki odkryciu leków, które zabezpieczają krew przed krzepnięciem, gdy znajduje się poza naczyniami krwionośnymi (tzw. antykoagulantów). Dzisiejsze separatory oddziela od pierwowzorów technologiczna przepaść, jednak podstawa ich działania pozostała niezmieniona. Składniki krwi rozdziela się za pomocą metody wirowania, wykorzystującej różnice gęstości poszczególnych składników i różny czasu opadania składników pod wpływem pola siłowego wytwarzanego przez wirówkę. Przepływ krwi przez jednorazowy zestaw separacyjny aparatu odbywa się w zależności od typu separatora w sposób ciągły lub przerywany.

Odseparowany składnik zbiera się w oddzielnym sterylnym pojemniku, z którego następnie powstaje preparat w celu podania choremu. Krew pozbawiona tego składnika wraca do pacjenta przez drugie dojście żylne igłą. W zależności od rodzaju aferezy, może ona trwać od godziny do ok 5 godzin. Można taki zabieg powtarzać w kolejnych dniach. Zazwyczaj do procesu aferezy zakładane są dwie igły, tak zwane venflony. Umieszcza się je w dwóch żyłach obwodowych najczęściej na kończynach górnych.

3. Rodzaje aferezy

Wyróżnia się kilka rodzajów aferezy: w zależności od tego jaki składnik jest usuwany i w jakich ilościach.

1. Plazmafereza - gdy usuwane jest osocze, a na jego miejsce podawane jest osocze pobrane wcześniej od zdrowego dawcy lub roztwór ludzkiego białka - albuminy:

• częściowa - usuwana jest tylko część osocza, najczęściej 1-1,5 litra, w jego miejsce podawane są płyny zastępcze;
• całkowita - usunięcie 3-4 litrów osocza i następnie podanie w jego miejsce płynów zastępczych;
• selektywna (perfuzyjna) – po oddzieleniu osocza zostaje ono przefiltrowane w separatorze i usuwany jest z niego pozostaje składnik niepożądany (na przykład toksyna), po czym oczyszczone osocze chorego wraca do jego układu krążenia.

1. Cytafereza - gdy usuwane są poszczególne grupy krwinek:

• erytocytafereza - gdy usuwane są krwinki czerwone;
• trombafereza - gdy usuwane są płytki krwi;
• leukafereza – gdy pobierane są z krwi krwinki białe, a najczęściej jedynie ich określona frakcja.

Obecnie separatory komórkowe służą między innymi do przeprowadzenia zabiegów aferezy leczniczej (czyli usuwania składnika, którego jest za dużo w wyniku danej choroby: np. czerwienica prawdziwa, szpiczak mnogi), do izolacji krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej (np. u dawców komórek krwiotwórczych), a także do zagęszczania i oczyszczania komórek macierzystych znajdujących się we wcześniej pobranym szpiku. Przy pomocy aferezy produkuje się także koncentraty poszczególnych krwinek krwi, np. koncentrat krwinek czerwonych (KKCz), krwinek płytkowych (KKP).

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.