Jaskra a ślepota
Jaskra to choroba przewlekła, na całe życie. Polega na postępującym uszkodzeniu (neuropatii) nerwu wzrokowego przez zbyt wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej i/lub długotrwałe niedokrwienie nerwu wzrokowego. Nie da się jej wyleczyć ani cofnąć jej skutków. Czy jednak jaskra to zawsze wyrok? Czy nieodwołalnie prowadzi do ślepoty? Odpowiedź brzmi: NIE. Jaskra nie musi oznaczać utraty wzroku. Tylko nieleczona powoduje ślepotę. Przy natychmiastowym rozpoczęciu terapii, systematycznym przyjmowaniu leków oraz regularnych kontrolach okulistycznych postęp choroby da się zahamować.
1. Przebieg jaskry
Gdy ciśnienie wewnątrzgałkowe jest za wysokie dla danego oka (mimo że może mieścić się w granicach normy) następuje powolne niszczenie nerwu wzrokowego w części wychodzącej z gałki ocznej (tarcza nerwu wzrokowego). Podobne skutki może wywołać długotrwałe niedokrwienie tarczy nerwu. Zanik włókien nerwowych postępuje zwykle w tej samej kolejności u wszystkich chorych. Powoduje to charakterystyczne dla jaskry ubytki w polu widzenia. Między innymi na podstawie stopnia ograniczenia pola widzenia można ocenić stadium zaawansowania choroby.
Jaskra to podstępne schorzenie. Zanik włókien nerwowych nie postępuje równomiernie w obu oczach. Sprawia to, że nawet duże ubytki w polu widzenia w jednym oku są kompensowane przez drugie. Między innymi dlatego jaskra rozpoznawana jest tak późno. Poza tym większość przypadków jaskry (jaskra z otwartym kątem przesączania) praktycznie nie daje żadnych objawów. Dopiero znaczne uszkodzenie nerwu wzrokowego powoduje osłabienie ostrości wzroku. Zwykle dopiero to skłania chorych do wizyty u lekarza.
Jaskra to choroba przewlekła i postępująca. Jeżeli w odpowiednim czasie nie rozpocznie się leczenia, doprowadzi do całkowitego zniszczenia nerwu wzrokowego najpierw w jednym, a potem w drugim oku. Cały sens badań profilaktycznych oraz szybkiego wprowadzenia leczenia polega na tym, aby wykryć chorobę jak najwcześniej i jak najszybciej rozpocząć terapię. Leczenie nie jest w stanie naprawić uszkodzeń wywołanych przez jaskrę. Może jednak powstrzymać jej postęp. Osoby chorujące na jaskrę, stosujące się do zaleceń lekarza zachowują zdolność widzenia do końca życia.
2. Zapobieganie utracie wzroku z powodu jaskry
Jaskra jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty na świecie. Jednak utraty wzroku można uniknąć. Są dwa główne czynniki wpływające na rokowanie w jaskrze. Po pierwsze ważne jest zaawansowanie choroby w momencie jej rozpoznania. Im wcześniej wykryta, tym większe szanse na zachowanie jak najlepszej jakości widzenia do końca życia. Drugim równie ważnym czynnikiem jest skuteczne leczenie jaskry. Efektywna terapia zależy przede wszystkim od systematycznego przyjmowania leków oraz regularnych wizyt kontrolnych u okulisty oceniających efektywność tego leczenia i postęp choroby.
3. Wczesne wykrywanie i profilaktyka jaskry
W większości przypadków jaskrze nie da się zapobiegać. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia choroby, trzeba zwalczyć możliwe do usunięcia czynniki predysponujące do rozwoju jaskry. Polega to przede wszystkim na prawidłowym leczeniu stanów wpływających na powstanie choroby: cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, niedociśnienia tętniczego (zwłaszcza w godzinach nocnych), choroby niedokrwiennej serca oraz innych chorób naczyniowych.
Przy występowaniu czynników ryzyka, których nie da się modyfikować, należy zgłaszać się regularnie (1-2 lata) na badania okulistyczne w celu aktywnego poszukiwania jaskry. Do takich czynników należą: wiek (zwłaszcza > 40-50 lat), płeć żeńska, występowanie jaskry w rodzinie, krótkowzroczność, wrodzone i nabyte wady narządu wzroku.
Czasami jaskra dotyka osób bez powyższych czynników (z wyjątkiem wieku). Dlatego, zwłaszcza po ukończeniu 40 lat, przy zaobserwowaniu jakichkolwiek zaburzeń widzenia, należy pójść do okulisty. Ponadto zaleca się, aby każda osoba powyżej 40 roku życia zgłaszająca się do okulisty w celu doboru okularów miała wykonane dokładne badanie okulistyczne z oceną tarczy nerwu wzrokowego i pomiarem ciśnienia wewnątrzgałkowego. Postępowanie takie jest niezwykle istotne, ponieważ wczesna diagnostyka jaskry i szybkie rozpoczęcie leczenia zapobiega powstawaniu nieodwracalnych uszkodzeń nerwu wzrokowego i utracie wzroku.
4. Leczenie jaskry
Leczenie jaskry ma olbrzymi wpływ na rokowanie. Brak leczenia lub jego nieskuteczność nieuchronnie prowadzą do ślepoty. Aby zapobiec całkowitej utracie wzroku należy stosować się do wszystkich reguł terapii jaskry.
Leczenie ma na celu obniżenie ciśnienia wewnątrz gałki ocznej do takiego poziomu, aby nie powodowało zaniku nerwu wzrokowego. Ponadto przez całą dobę ciśnienie musi utrzymywać się na mniej więcej stałym poziomie. Wahania ciśnienia wewnątrzgałkowego, nawet przy względnie niskich wartościach również powodują postęp choroby. Aby utrzymać niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe przy wahaniach kropli do oczu należy przyjmować regularnie w godzinach ustalonych z lekarzem.
Ponadto należy zgłaszać się na wyznaczone badania kontrolne (co 3-6 miesięcy). Z czasem skuteczność leków przeciwjaskrowych nieco maleje. Dlatego co jakiś czas trzeba sprawdzać efektywność terapii i czy choroba nie postępuje. To wszystko sprawia, że jaskra, chociaż niewyleczalna, zostanie powstrzymana. Jednym słowem jaskra może, ale nie musi oznaczać ślepoty. Przy dobrych chęciach osłabienie widzenia da się powstrzymać. Przy prawidłowym leczeniu użyteczną ostrość wzroku można zachować do końca życia.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.