Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Karolina Dębska

Zaostrzenie objawów astmy u dziecka

Avatar placeholder
17.07.2013 14:05
Zaostrzenie objawów astmy u dziecka
Zaostrzenie objawów astmy u dziecka

Zaostrzenie astmy jest, niestety, wpisane w przebieg tej choroby. Co robić, aby uniknąć pogorszenia objawów? Jak radzić sobie z narastającą dusznością lub nieustępującym kaszlem? Silny napad astmy może być niebezpieczny dla dziecka, dlatego warto wiedzieć, czego należy unikać, aby objawy choroby się nie nasiliły. Długa niewydolność oddechowa dziecka grozi poważnymi konsekwencjami, może nawet doprowadzić do śmierci. Kiedy zazwyczaj następuje nasielenie choroby? Dowiesz się z poniższego artykułu.

spis treści

1. Przyczyny zaostrzenia astmy

Duszność, kaszel i pozostałe objawy są wynikiem ograniczenia przepływu powietrza przez skurczone oskrzela. Jedną z podstawowych przyczyn pogorszenia przebiegu astmy są zakażenia dróg oddechowych, których w okresie jesienno-zimowym możemy spodziewać się coraz więcej.

Wśród czynników etiopatologicznych, powodujących zaostrzenia astmy związane z infekcją najczęściej wymienia się wirusy grypy, RSV (szczególnie u niemowląt i dzieci), natomiast u dorosłych rhinowirusy, adenowirusy czy koronawirusy. Ponadto, astmę oskrzelową mogą nasilać zakażenia o etiologii bakteryjnej takimi drobnoustrojami, jak Chlamydia, Haemophilus, Streptococcus czy Mycoplasma. Bakterie jednak rzadziej niż wirusy są przyczyną pogorszenia choroby. 


2. Objawy zaostrzenia astmy

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Astma nie przebiega jednostajnie. Choroba ta między okresami stabilizacji ulega zaostrzeniom. Określa się je jako epizody ataku astmatycznego. Mocno nasilone objawy astmy mogą świadczyć o rozpoczynającej się niewydolności oddechowej, która może stanowić poważne zagrożenie dla życia dziecka.

Objawami alarmowymi, świadczącymi o ciężkim zaostrzeniu astmy, wymagającym pilnej pomocy lekarskiej, są następujące objawy:

  • duszność występująca nawet w spoczynku,
  • przyjmowanie przez dziecko wymuszonej pozycji - półsiedzącej, z pochyleniem do przodu i podparciem rękoma,
  • u niemowląt niepokój, niechęć do jedzenia, u starszych dzieci pobudzenie psychoruchowe lub nadmierna senność;
  • mowa urywana, pojedynczymi słowami,
  • zwiększona częstość oddychania, znaczne przyspieszenie bicia serca,
  • widoczne uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych, zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych i dołków nadobojczykowych i nad mostkiem,
  • sinica.

3. Czynniki zaostrzenia astmy


Za najważniejsze potencjalne czynniki ryzyka nasilenia astmy uważa się:

Ponadto, u wielu dzieci objawy astmy nasilają się pod wpływem wysiłku fizycznego, stresu lub wyjścia na zimne powietrze. Zdaniem większości alergologów, czynnikiem ryzyka astmy jest też wychowywanie się w warunkach „nadmiaru higieny” oraz w rodzinach, gdzie nie ma większej liczby rodzeństwa.

4. Postępowanie przy zaostrzeniu astmy

Przede wszystkim nie można wpadać w panikę. Trzeba zachować spokój, aby być oparciem psychicznym dla dziecka i je uspokoić. Najlepiej posadzić dziecko lekko pochylone do przodu. Jeżeli posiadamy w domu leki zalecane przez lekarza w przypadku nagłego napadu astmy – należy podać je dziecku. Pamiętajmy o podawaniu leków w odpowiednich dawkach. Przedawkowanie leków doraźnych, zwłaszcza tzw. beta-mimetyków, grozi poważnymi powikłaniami. Chwilowa lub częściowa poprawa po lekach doraźnych nie zwalnia od konieczności uzyskania porady lekarskiej.

5. Monitorowanie przebiegu astmy

Bardzo prostym sposobem monitorowania stopnia zaawansowania choroby jest PEF (szczytowy przepływ wydechowy). Pomiaru jest w stanie dokonać większość dzieci powyżej 5. roku życia. Badanie polega na wykonaniu maksymalnego wdechu, a następnie szybkiego, maksymalnego wydechu w pozycji stojącej. Jednym ze sposobów oceny dobowej zmienności PEF jest różnica między poranną wartością przed zastosowaniem leku i wartością uzyskaną z poprzedniego wieczoru po zastosowaniu leku, wyrażonej jako odsetek średniej wartości PEF z całego dnia.

W ocenie PEF ważny jest nie pojedynczy wynik pomiaru, ale to, jak bardzo odbiega on od wartości maksymalnej lub jak duża jest różnica między kolejnymi pomiarami. 
Jeżeli zmienność dobowa jest większa niż 20%, wskazane jest zwiększenie intensywności leczenia. Wzrost zmienności PEF wskazuje bowiem na zaostrzenie astmy.

6. Leczenie zaostrzenia astmy

W leczeniu zaostrzeń astmy stosuje się głównie (kolejno, w zależności od ciężkości zaostrzenia): 


  • inhalacje szybko działającego beta2-mimetyku,
  • GKS podawane ogólnoustrojowo,
  • podanie tlenu.

U niektórych chorych można też rozważyć zastosowanie jako dodatkowych leków rozszerzających oskrzela: bromku ipratropium wziewnie oraz teofiliny i siarczanu magnezu podawanych dożylnie.

Ciężkość zaostrzenia ocenia się na podstawie objawów podmiotowych i przedmiotowych oraz wartości PEF i wysycenia hemoglobiny krwi tętniczej tlenem (SaO2), mierzonego za pomocą pulsoksymetru.
Wskazaniem do niezwłocznego skierowania chorego dziecka z zaostrzeniem astmy do szpitala jest: 


  • ciężkie zaostrzenie lub wyczerpanie chorego,
  • brak szybkiej i utrzymującej się co najmniej 3 godziny znamiennej poprawy po wstępnym leczeniu beta2-mimetykiem,
  • brak poprawy w ciągu 2-6 godzin po podaniu steroidów doustnych,
  • pogarszanie się stanu chorego pomimo leczenia.

Zaostrzenie astmy oskrzelowej, którego jedną z najczęstszych przyczyn są infekcje dróg oddechowych, może być stanem zagrożenia życia. Celem postępowania dla lekarza prowadzącego w tym przypadku jest wyprowadzenie dziecka z duszności i zahamowanie procesu zapalnego, a następnie modyfikacja dotychczasowego leczenia.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze