Kuchnia żydowska
Kuchnia żydowska charakteryzuje się przestrzeganiem zasady koszerności. Słowo "koszerny" (z hebrajskiego "właściwy") odnosi się do reguł panujących w religi żydowskiej określających produkty dozwolone do spożywania. Kuchnia żydowska ma swoje odmiany. Najbardziej charakterystycznymi potrawami dla kuchni żydowskiej są: czulent, cymes i knysza.
1. Charakterystyka kuchni żydowskiej
Najważniejszą cechą kuchni żydowskiej jest religijny podział pokarmów na: koszerne - czyste (dozwolone) i trefne – nieczyste (zakazane). Podział ten jest oparty na Biblii, nakazach Pięcioksięgu Mojżesza. Naczelną zasadą kuchni żydowskiej jest to, iż mięso dozwolone pochodzi ze specjalnego, rytualnego uboju zwanego szechitą. Nie wolno przygotowywać i spożywać potraw z mięsa wieprzowego.
Zdrowa kuchnia Żydów łączy się ściśle z kuchnią arabską, hiszpańską, niemiecką. Bardzo charakterystyczne dla kuchni żydowskiej są specjalne potrawy, które
przygotowuje się na szabat. W czasie szabatu żaden ortodoksyjny Żyd nie może ani gotować, ani też palić w piecu. Znane są różnego rodzaju zimne przekąski czy np. potrawy duszone przez kilkanaście godzin w stygnących piecach.
Wspólnymi cechami większości odmian żydowskiej sztuki kulinarnej jest obfite stosowanie niektórych przypraw, jak np.: gałki muszkatołowej, goździków, szafranu i kminku. Żydzi używają dużo cebuli i czosnku. Różne potrawy kuchni żydowskiej weszły na stałe do kuchni innych narodów. W polskiej, popularne są m.in. karp po żydowsku, chałka, sałatka galicyjska i koszerna śliwowica.
2. Potrawy po żydowsku
Wiele potraw żydowskich powstało przez adaptację miejscowych przepisów kulinarnych do nakazów religii mojżeszowej. Kuchnia ta zaliczana jest do głównych kuchni międzynarodowych i jest bardzo ceniona przez ludzi na całym świecie. Na szczególną uwagę zasługują specjały podawane w święta religijne, np. w święto Paschy.
Oto potrawy żydowskie, które są bardzo znane i popularne na całym świecie:
- Gefilte fish
Gefilte fish to kulka zrobiona z dokładnie posiekanego mięsa ryby, wymieszanego z cebulą i warzywami (marchewką, selerem naciowym, pietruszką). Wszystkie składniki łączy się z jajkami i macą. Potrawa dobrze smakuje na ciepło lub zimno.
- Knyszes
Knysza jest to rodzaj mącznej pyzy nadziewanej różnymi farszami. Pieczona jest do czasu, gdy stanie się brązowa i troszkę chrupiąca na wierzchu. Pyzy te dobre są na przekąskę, jako przystawka albo też jako dodatek do dania głównego.
- Cymes
Cymes to forma słodkiego gulaszu. Zazwyczaj jest koloru pomarańczowego i w jego skład wchodzą marchewka, słodkie pomidory. Na święto Paschy robi się zazwyczaj cymes z marchewki i kawałków ananasa gotowanych w soku ananasowym. Czasem podaje się go przygotowanego ze słodkich pomidorów, białych ziemniaków, marchewki i duszonej wołowiny.
- Żydowski jabłecznik
Żydowskie desery są zazwyczaj parve, co oznacza, że nie są mięsne ani mleczne. Prawa koszeru zakładają, że dania mleczne nie mogą być spożywane z mięsnymi, dlatego desery zazwyczaj wykonane są bez dodatku mleka. Przykładem takiego dania, bardzo popularnego, jest jabłecznik. Jednak to ciasto nie jest prawdopodobnie tradycyjną potrawą żydowską.
W kuchni żydowskiej nie wolno przyrządzać potraw z mięsa i mleka w tych samych garnkach, do ich przygotowania używa się oddzielnych naczyń. Również ich podawanie i spożywanie w jednym czasie jest zakazane. Koszerne przepisy kulinarne określają też rodzaje mięs, które mogą być spożywane oraz podają szczegółowy opis sposobu zabicia zwierzęcia.
