Kwas masłowy (maślan sodu) - czym jest, właściwości, zastosowanie

Kwas masłowy produkowany jest w sposób naturalny w naszym organizmie z udziałem bakterii bytujących w okrężnicy. Naukowcy z wielką uwagą zaczęli mu się przyglądać już 30 lat temu. Odkryto, że przynosi pozytywne efekty w leczeniu wielu chorób jelit, wspomaga również regenerację organizmu po chemioterapii i radioterapii.

1. Co to jest kwas masłowy?

Kwas masłowy (kwas butanowy) to organiczny związek chemiczny z grupy kwasów karboksylowych, który należy do krótkołańcuchowych nasyconych kwasów tłuszczowych (SCFA). Wyróżnia się słabą trwałością i specyficznym zapachem, stąd w czystej postaci nie jest wykorzystywany w badaniach klinicznych. Naukowcy natomiast skupili swoją uwagę na solach kwasu masłowego.

Dowiedziono, że korzystnie wpływają na trawienie i poprawiają ogólny stan zdrowia. Wykazano ponadto ich skuteczne działanie w terapii chorób zapalnych jelit. Być może w niedługim czasie maślany będą stosowane również w leczeniu otyłości i cukrzycy typu 2. Maślany biorą udział w odżywianiu komórek jelita, mają ponadto działanie antyoksydacyjne.

1.1. Jakie bakterie syntezują w organizmie kwas masłowy?

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Kwas masłowy jest syntetyzowany w organizmie ludzkim, dokładnie w jelitach, przez bakterie jelitowe, odpowiadające za fermentowanie niestrawionych frakcji błonnika. Beztlenowa fermentacja włókna pokarmowego oraz skrobi opornej w okrężnicy odbywa się z udziałem bakterii fermentujących cukry. Takimi drobnoustrojami są np. bakterie Clostridium spp., Eubacterium spp., Fusobacterium spp., Butyrivibrio spp., Megasphaera elsdenii, Faecalibacterium prausnitzii, Roseburia intestinalis czy Mitsuokella multiacida. Następujące szczepy bakterii przekształcają cukry między innymi do maślanu.

Wyżej wymienione drobnoustroje często określa się jako: bakterie fermentacji masłowej lub po prostu bakterie masłowe. Fermentacja masłowa może przebiegać bardzo różnorodnie. Na jej przebieg wpływają określone szczepy bakterii, ale odczyn środowiska również może odgrywać kluczową rolę.

2. Właściwości kwasu masłowego

Dotychczas przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że kwas masłowy, znany również jako kwas butanowy wykazuje wiele prozdrowotnych właściwości**, m.in.:

• pozytywnie wpływa na mikroflorę jelit,
• wspomaga odbudowę błony śluzowej jelit,
• hamuje rozwój komórek nowotworowych,
• łagodzi bóle brzucha,
• wykazuje działanie przeciwzapalne,
• zwiększa przyswajalność składników mineralnych,
• łagodzi objawy zespołu jelita drażliwego,
• wspomaga przemianę materii.

3. Przy jakich schorzeniach warto suplementować kwas masłowy? Na co pomaga stosowanie tego związku?

Kwas masłowy wykazuje dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka. Regeneruje procesy gojenia oraz regeneracji komórek znajdujących się w naszych jelitach, wykazuje zdolność do hamowania rozwoju bakterii chorobotwórczych wywołujących zapalenie opon mózgowych, salmonellozę, sepsę, zapalenie żołądka.

Przy jakich schorzeniach warto go suplementować? Lekarze nie mają wątpliwości co do tego, że związek ten jest niezwykle pomocny przy takich schorzeniach jak choroby zapalne jelit, zespół nieszczelnego jelita, zespół jelita wrażliwego, biegunki nieznanego pochodzenia, nowotwory dolnego odcinka układu pokarmowego.

3.1. Kwas masłowy a choroby zapalne jelit

Do zmian w jelicie w pewnym stopniu przyczyniają się zaburzenia przekształcania maślanu, co powoduje niedobór kwasu masłowego. W celu jego uzupełnienia stosuje się wlewki maślanu, które w znacznym stopniu poprawiają stan błony śluzowej jelita. Maślany pomagają również zapobiegać zespołowi nieszczelnego jelita. Jest to rodzaj zaburzenia trawienia, który objawia się między innymi bólem brzucha. W leczeniu tego zaburzenia odkryto, że maślany dają oczekiwane rezultaty. W grupie pacjentów, którym w ramach eksperymentu podawano 300 mg maślanu dziennie, zauważono poprawę stanu zdrowia.

Pozytywne efekty przyniosła również suplementacja maślanu u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Zmniejszeniu uległy jej objawy, do których należą: biegunka, ból brzucha, utrata wagi, przewlekłe zmęczenie.

Zespół jelita drażliwego, nazywany zespołem jelita nadwrażliwego jest przewlekłym (objawy chorobowe występują przez co najmniej trzy miesiące), idiopatycznym schorzeniem przewodu pokarmowego. W przebiegu choroby pacjent boryka się z silnymi bólami brzucha, skurczami jelit, częstymi wzdęciami, biegunkami oraz uczuciem niecałkowitego wypróżnienia. Dodatkowo, choroba powoduje u chorego zaparcia naprzemienne z biegunkami. Stosowanie kapsułek z maślanem sodu, będącego źródłem kwasu masłowego, zmniejsza dolegliwości chorobowe u pacjentów dotkniętych zespołem jelita wrażliwego.

3.2. Kwas masłowy a nowotwory dolnego odcinka układu pokarmowego

Sugeruje się, że kwas masłowy może wykazywać działanie terapeutyczne u pacjentów chorych na raka jelita grubego lub nowotwór okrężnicy. Związek ten wykazuje zdolność do zwalczania komórek nowotworowych, a także namnażania zdrowych kolonocytów w ludzkim ciele. Specjaliści zjawisko to określają mianem paradoksu maślanu, ponieważ żaden inny krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy nie wykazuje takiego działania na komórki występujące w jelitach.

3.3. Kwas masłowy a biegunki nieznanego pochodzenia

Kwas masłowy wykazuje dobroczynny wpływ na motorykę przewodu pokarmowego oraz regulowanie procesów związanych ze wchłanianiem zwrotnym wody, oraz sodu. Stosowanie tego związku może zapobiec występowaniu biegunek nieznanego pochodzenia. Jak pokazują badania, związek usprawnia kurczliwość mięśniówki okrężnej jelit oraz poprawia ruchy perystaltyczne w jelicie.

3.4. Kwas masłowy w leczeniu otyłości

Prowadzono również badania nad wpływem kwasu masłowego w procesie leczenie nadwagi i otyłości. Udowodniono, że osoby z nadmiarem kilogramów mają odmienny skład flory bakteryjnej jelit (podobnie jest u pacjentów z cukrzycą typu 2). U otyłych myszy, u których zastosowano dietę wysokotłuszczową wzbogaconą w maślan zaobserwowano zahamowanie insulinooporności. Zmniejszyła się również ich waga.

Badania nad stosowaniem kwasu masłowego w terapii otyłości i cukrzycy nadal trwają. Wyniki są obiecujące i być może w przyszłości maślany znajdą zastosowanie w leczeniu tych dolegliwości. Zaobserwowano ponadto, że kwas masłowy wykazuje działanie przeciwzapalne poprzez obniżanie ilości wydzielanych cytokin i chemokin. Sugeruje się więc, że pozytywnie wpływa na układ odpornościowy.

4. W jakich produktach znajduje się kwas masłowy?

Kwas masłowy nadaje lekko gorzki smak określonym gatunkom sera, występuje również w maśle ghee (rodzaj masła klarowanego), świeżym mleku, karczochach i mniszku lekarskim. Obecny jest także w herbacie przygotowanej z kombuchy (symbiotyczna kolonia grzybów i bakterii).

4.1. Jak zwiększyć produkcję kwasu masłowego?

By bakterie w jelitach mogły produkować kwas masłowy w odpowiedniej ilości, potrzebują opornej skrobi, węglowodanu odpornego na enzymy trawienne, który przedostaje się do ludzkiego jelita grubego w jednakowej formie. Oporną skrobię znaleźć można w następujących produktach żywnościowych:

• fasoli,
• otrębach pszennych,
• zielonych bananach,
• gotowanej soczewicy,
• ryżu brązowym,
• zmielonych ziarnach zbóż i nasionach,
• razowym chlebie,
• ziemniakach,
• kukurydzy.

Produkty te do swojej diety powinny włączyć osoby starsze, pacjenci zmagający się z chorobami jelit, osoby po terapii onkologicznej oraz zaburzeniami odporności.

Kolejnymi produktami zwiększającymi wydzielane kwasu masłowego są produkty zawierające fruktooligosacharydy, zwane również oligofruktozą lub oligofruktanem. Błonnik pokarmowy składający się z cukrów złożonych występuje między innymi w: burakach cukrowych, bananach, szparagach, cebuli, czosnku, pszenicy, miodzie, porze, jęczmieniu, karczochach, liściach buraka, pomidorach.

Fruktooligosacharydy występujące w wyżej wymienionej żywności wykazują działanie prebiotyczne, usprawniają działanie układu immunologicznego, wpływają pozytywnie na stan układu trawiennego.

5. Maślan sodu jako suplement

Maślan sodu, będący doskonałym źródłem kwasu masłowego, stanowi główny krótkołańcuchowy nasycony kwas tłuszczowy uczestniczący w utrzymaniu prawidłowego stanu zdrowia naszych jelit. Charakteryzuje się on działaniem energetycznym dla kolonocytów, inaczej komórek nabłonka jelit. Inna nazwa tej substancji to sól sodowa kwasu masłowego.

Suplementacja maślanu sodu polega na regularnym stosowaniu mikrokapsułek, które nie są wchłaniane w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Specjalne właściwości kapsułek umożliwiają dotarcie substancji do jelita cienkiego i do jelita grubego w stanie kompletnym.

Stosowanie maślanu poprawia stan narządów u pacjentów z zaburzeniami czynności jelit czy zaburzeniami flory jelitowej. Dodatkowo suplementacja tego związku chemicznego polecana jest pacjentom z takimi chorobami jak zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit. Wskazaniem do suplementacji maślanu sodu są również zaparcia, biegunki, wzdęcia.

5.1. Jakie dawki maślanu sodu przyjmować?

Dawkowanie maślanu sodu uzależnione jest między innymi od aktualnego stanu zdrowia pacjenta. Dorośli pacjenci zwykle przyjmują od stu pięćdziesięciu do trzystu miligramów maślanu sodu na jedną dobę. Dietetyczny środek specjalnego przeznaczenia powinno się stosować po uprzedniej konsultacji lekarskiej. Wśród najczęstszych przeciwwskazań do stosowania kapsułek z maślanem sodu wymienia się ciążę oraz okres laktacji.

Kwas masłowy występujący w formie kapsułek doustnych dostępny jest zarówno w sprzedaży stacjonarnej, jak i internetowej. Znajdziemy go w ofercie wielu aptek oraz sklepów z suplementami diety.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.