Leczenie zawału serca
Zawał serca jest to obumarcie części mięśnia sercowego spowodowana jego niedokrwieniem. Jest to proces nieodwracalny. Jednak nie wszystkie komórki zginą od razu, niektóre z nich będą tylko "ogłuszone". Jeśli odpowiednio szybko dostarczy się im krwi z tlenem, mają szansę znowu podjąć swoją pracę. Mięsień serca będzie już zawsze będzie już słabszy, ale można zadbać o jego maksymalną rehabilitację.
1. Jak przebiega zawał serca?
W tętnicach bezpośrednio doprowadzających krew do serca tworzą się zwężenia, tzw. blaszki miażdżycowe, które narastając, z czasem powodują całkowitą blokadę przepływu krwi. Blaszka miażdżycowa ma tendencję do pękania. Wówczas powstaje nagła blokada dopływu krwi do serca. Pacjenci zwykle odczuwają to jako ból gniotący, piekący, zlokalizowany w okolicy mostka. Ból może promieniować do okolicy barku, żuchwy, lokalizować się w okolicy międzyłopatkowej, a także powodować nagłe drętwienie palców rąk. Istnieją grupy pacjentów, którzy nie odczuwają zawału serca. Zazwyczaj są to kobiety, osoby chore na cukrzycę, osoby starsze.
Zawał serca może także objawiać się bardzo nietypowo, np. jako omdlenie, utrata przytomności, duszność, nagłe wymioty, nudności, ból brzucha, wzmożone pocenie się, nagły zgon. Jeżeli lekarz podejrzewa u chorego świeży zawał serca, zleci w pierwszej kolejności badanie EKG oraz badanie krwi. W próbce pobranej krwi oznacza się poziom substancji świadczącej o martwicy mięśnia serca, tą substancją jest troponina. W zależności która ściana serca została uszkodzona przez niedokrwienie. I tak rozróżnia się zawał ściany przedniej, dolnej, bocznej, tylnej lub zawał prawej komory serca.
2. Metody leczenia zawału serca
Leczenie zawału serca zależy obecnie od kilku czynników, np. czasu trwania bólu w klatce piersiowej, jak szybko pacjent zostanie dowieziony lub zgłosi się do szpitala, obecności zmian niedokrwiennych w zapisie EKG.
Wśród dostępnych środków leczniczych wyróżniamy leczenie farmakologiczne (czyli zachowawcze) oraz inwazyjne. Metoda zachowawcza polega na podaniu tlenu, nitrogliceryny, morfiny, leków przeciwpłytkowych, beta-blokerów, inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I), leków przeciwkrzepliwych i uspokajających.
W części przypadków należy rozważyć postępowanie inwazyjne, czyli przezskórną angioplastykę wieńcową (PCI) lub pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG). W przypadkach zawału serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI), który miał miejsce do 3 godzin wcześniej, a leczenie zawału serca inwazyjne nie jest dostępne, można wdrożyć leki fibrynolityczne (rozpuszczające skrzep). Powikłania zawału serca prowadzą do chorób serca.
Przezskórna angioplastyka wieńcowa polega na poszerzeniu zwężonej tętnicy wieńcowej za pomocą małego balonu umieszczonego na końcu cewnika, który jest umieszczany wewnątrz naczyń krwionośnych tak samo jak w zabiegu koronarografii, czyli z dostępu z tętnicy udowej lub tętnicy przedramienia.
Balon jest zwinięty wokół końcówki cewnika i nie stwarza dużego oporu podczas wprowadzania go do naczynia wieńcowego. Dopiero gdy znajduje się w miejscu zwężenia tętnicy wieńcowej, zostaje rozprężony (podanie płynu pod dużym ciśnieniem) i udrażnia naczynie, zwiększając przepływ krwi do niedotlenionego mięśnia. Następnie można umieścić wewnątrz tętnicy stent, czyli maleńką cewkę, która stanie się rusztowaniem nie pozwalającym na ponowne zwężenie. Stent może być samorozprężalny lub rozprężany przez balon. Przed PCI pacjent musi przyjąć leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe.
Zabieg na zawał serca przezskórnej angioplastyki wieńcowej ma dużą skuteczność, jednak posiada on też groźne powikłania – zgon (mniej niż 0,5 proc. przypadków), zawał serca (interwencja może spowodować nagłe zamknięcie naczynia w 4-8% przypadków), krwawienia, uszkodzenie tętnicy udowej lub promieniowej.
Zabieg metodą klasyczną polega na wszczepieniu w serce pomostów stanowiących nową drogę dla krwi i omijających miejsce zwężenie naczynia. Zupełnie tak samo, jak w sytuacji gdy na autostradzie zdarzy się duży wypadek i kierowcy nie mogąc przejechać dalej, szukają objazdu, który pozwoli im za chwilę powrócić na trasę już za miejscem zdarzenia i kontynuować podróż. Pomost utworzony jest z żyły (pobranej z nogi) lub tętnicy.
Zabieg by-passów wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, po sternotomii (czyli po przecięciu mostka) i przy użyciu krążenia pozaustrojowego, które jest obciążające dla pacjenta. Jest to więc poważna operacja i może mieć ciężkie powikłania takie jak zgon, udar, rzadko sepsa. Ma to jednak miejsce w nielicznych przypadkach. Aby zmniejszyć zagrożenie pacjenta wykonuje się zmodyfikowane zabiegi przezskórnej angioplastyki wieńcowej – np. bez użycia krążenia pozaustrojowego, z niewielkiego cięcia, zabiegi endoskopowe.
Przygotowanie do zabiegu polega na wyleczeniu lub usunięciu zębów (tzw. sanacja jamy ustnej), pobraniu wymazów z nosa i gardła (czy obecne są tam groźne bakterie?), szczepieniu przeciwko WZW B, odstawieniu leków przeciwpłytkowych na kilka dni przed operacją.
2.1. Leki w leczeniu zawału
Po implantacji stentu wymagane jest przyjmowanie leków hamujących płytki krwi. U niektórych pacjentów występuje restenoza, czyli ponowne zwężenie w stencie. Objawy restenozy są podobne do objawów zawału serca. Restenoza jest częściej obserwowana u pacjentów z cukrzycą, wysokim poziomem cholesterolu, nadciśnieniem tętniczym, palących papierosy. Po zabiegu pacjent musi leżeć płasko, nie wstawać z łóżka i nie zginać nogi po stronie nakłucia pachwiny. Pozostawanie w tej pozycji przez blisko 12 godzin ma na celu zapobiegnięcie powikłaniom, jak np. krwotok z miejsca nakłucia tętnicy, powstanie krwiaka, tętniaka rzekomego, przetoki, zwężenia naczynia.
Podczas pobytu w szpitalu, po zabiegu angioplastyki, pacjent otrzymuje leki przeciwpłytkowe, aby utrzymać drożność stentu. Zaprzestanie przyjmowania tych leków bez konsultacji z lekarzem może skutkować ponownym zawałem serca, tragiczniejszym w skutkach. Pacjenci otrzymują także leki zwalniające częstość rytmu serca oraz obniżające ciśnienie tętnicze. Bardzo ważne jest również przyjmowanie leków na serce, tzw. statyn, obniżających nieprawidłowo wysoki poziom cholesterolu.
Jeżeli nie ma powikłań zawału serca, pacjent jest wypisywany ze szpitala zwykle po niespełna 5 dniach. Niezbędne są modyfikacja i pozbycie się czynników ryzyka, aby nie doszło do powtórnego zawału serca. Należy bezwzględnie zaprzestać palenia tytoniu, zarówno czynnego, jak i biernego, stosować np. dietę śródziemnomorską z dużą zawartością ryb i warzyw, kwasów omega-3. Przy współistniejącej otyłości lub nadwadze konieczna jest redukcja wagi ciała, kontrola ciśnienia tętniczego.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.