Łożysko - czym jest, jak wygląda, kiedy powstaje i jaką pełni rolę

Łożysko to wspólny organ matki oraz dziecka, który podczas ciąży pełni ważną rolę. Występuje wyłącznie u ssaków łożyskowych i jest niezbędne do rozwoju płodu. Co warto wiedzieć o łożysku? Kiedy powstaje i jak się rozwija? Jakie pełni funkcje? Co powinno niepokoić?

1. Czym jest łożysko?

Łożysko jest przejściowym narządem płodowym, który tworzy się z kosmówki i błony śluzowej macicy kobiety. Ciało kobiety wytwarza je po zapłodnieniu, w momencie zagnieżdżenia się zarodka w macicy. Narząd powstaje zarówno z tkanek matki, jak i dziecka.

Jak wygląda łożysko? Waży około 400-500 mg, jego średnica wynosi 20 centymetrów. Zlokalizowane jest w górnej części jamy macicy. Wyróżnia się łożysko na tylnej ścianie oraz łożysko na przedniej ścianie macicy.

Zobacz film: "Dieta śródziemnomorska a serce"

Łożysko składa się z łożyska matki, które rozwija się z tkanki macicy matki (zaczyna tworzyć się 7.-12. dni po poczęciu) oraz łożyska płodu (powstaje kiedy zewnętrzne komórki blastocysty dzielą się i lokują głęboko w macicy, proces rozpoczyna się 17.–22. dni po zapłodnieniu).

Narząd rozwija się w pełni w 18.-20. tygodniu ciąży. Rośnie wraz z ciążą do 36. tygodnia, potem następuje jego stopniowe zanikanie, jego ostateczna masa wynosi około 500-600 g.

2. Rodzaje łożyska

Biorąc pod uwagę stopień złączenia kosmówki z błoną śluzową macicy wyróżnia się:

• łożysko doczesnowe (inwazyjne, prawdziwe),
• łożysko bezdoczesnowe (nieinwazyjne, rzekome).

W zależności od liczby warstw tworzących łożysko dzieli się na:

• łożysko śródbłonkowo-kosmówkowe,
• łożysko nabłonkowo-kosmówkowe,
• łożysko krwio-kosmówkowe.

3. Funkcje łożyska

Zasadniczą funkcją łożyska jest wymiana gazów (tlenu i dwutlenku węgla), produktów energetycznych i budulcowych oraz ich metabolitów pomiędzy krwią matki a krwią płodu. Oznacza to, że narząd odżywia płód, umożliwia mu też oddychanie, utrzymuje przy życiu, zapewnia dobrostan.

Łożysko w ciąży odpowiada za przepływ krwi pomiędzy matką a płodem, przy czym wytworzona bariera łożyskowa nie pozwala zetknąć się krwi matki z krwią dziecka. Krew jest zarówno utleniana i nasycana substancjami odżywczymi, jak i odprowadza z organizmu dziecka wszelkie zbędne produkty przemiany materii i dwutlenku węgla.

Przez łożysko w ciągu jednej sekundy przepływa 8,3 ml krwi matki i 6,6 ml krwi płodu. Warto pamiętać, że łożysko wytwarza hormony, takie jak ludzki laktogen łożyskowy (HPL), gonadotropine kosmówkową (hCG), relaksynę, oksytocynę, progesteron i estrogen.

Ponadto narząd ten zapewnia ochronę płodu przed infekcjami, chroni je przed większością bakterii (nie chroni przed wirusami). Na finiszu ciąży przenosi przeciwciała matki na dziecko, co zapewnia mu odporność na mniej więcej 3 miesiące po urodzeniu.

4. Najczęstsze problemy z łożyskiem

Wszelkie patologie łożyska stanowią zagrożenie dla przebiegu ciąży oraz rozwoju płodu. We wczesnej ciąży nieprawidłowości rozwojowe łożyska skutkują poronieniem.

W bardziej zaawansowanej ciąży mogą prowadzić do zahamowania rozwoju płodu i innych zagrożeń. Jakie są najczęstsze problemy z łożyskiem? Niewydolność łożyska lub naczyniowo-maciczna niewydolność łożyska. Dzieje się tak, gdy łożysko nie rozwija się prawidłowo albo jest uszkodzone.

Narząd nie jest w stanie zapewnić płodowi wystarczającej ilości składników odżywczych i tlenu, co może grozić powikłaniami ciąży. Łożysko przodujące - narząd znajduje się nie w górnej, a w dolnej części macicy, przez co przykrywa wewnętrzne ujście kanału macicy (częściowo lub całkowicie). Jest to wskazanie do cesarskiego cięcia.

Przedwczesne odklejenie się łożyska obserwuje się, gdy łożysko - częściowo lub w całości - odkleiło się od ściany macicy przed porodem. Postępowanie i przebieg ciąży zależą od stopnia odklejenia się łożyska. Jeśli jest niewielki, wystarczy leżenie w łóżku. Jeśli duże, konieczne jest cesarskie cięcie.

Przedwczesne starzenie się łożyska - mówi się o nim, gdy proces starzenia łożyska postępuje szybciej, niż powinno (starzenie się łożyska jest naturalne). Patologia może prowadzić do niedotlenienia i niedożywienia dziecka.

Zatrzymane łożysko - w trzeciej fazie porodu łożysko jest wydalane z organizmu kobiety. Jeżeli nie nastąpi to w ciągu 30 minut po porodzie, zatrzymane łożysko może być przyczyną poważnej infekcji.

Jakie objawy powinny być sygnałem, że z łożyskiem w czasie ciąży dzieje się coś niepokojącego? Alarmujące jest:

• krwawienie z pochwy),
• ból brzucha,
• ból pleców,
• skurcze macicy.

W razie wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej skontaktować się z ginekologiem prowadzącym ciążę bądź udać się na ginekologiczną izbę przyjęć.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.