Marsz alergiczny – czym jest, przyczyny, objawy i leczenie

Marsz alergiczny to proces, charakteryzujący się przechodzeniem jednej postaci alergii w drugą. Często zaczyna się już u niemowląt. Jego objawy pojawiają się zwykle u dzieci w konkretnej kolejności w danym momencie rozwojowym. Czym dokładnie charakteryzuje się marsz alergiczny? Jak wygląda leczenie?

1. Co to jest marsz alergiczny?

Marsz alergiczny, nazywany też marszem atopowym, to złożone zjawisko patofizjologiczne, objawiające się postępem schorzeń alergicznych i objawów klinicznych alergii. Zwykle rozpoczyna się we wczesnym okresie życia (okres niemowlęcy) od atopowego zapalenia skóry (AZS) i alergii pokarmowej. Dalej następuje ewolucja choroby atopowej – może pojawić się alergiczny nieżyt nosa i astma.

Jednak nie u każdego dziecka przebieg marszu alergicznego jest taki sam. Czasem bywa on skrajnie różny od klasycznej sekwencji. Ponadto wiele dzieci z "książkowym" przebiegiem marszu wyrasta z alergii w wieku młodzieńczym.

2. Przyczyny marszu alergicznego

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Jednym z pierwszych sygnałów marszu alergicznego może być atopowe zapalenie skóry i alergia pokarmowa w okresie wczesnego niemowlęctwa. Z uwagi na to, że AZS często występuje wraz z alergią pokarmową, trudno wskazać, które schorzenie ostatecznie predysponuje do rozwoju dalszych chorób alergicznych o późniejszym początku.

Wiadomo, że w AZS naruszona zostaje integralność skóry, co znacząco ułatwia kontakt z alergenami ze środowiska.

Z kolei przy alergii pokarmowej alergeny mogą odpowiadać za indukowanie alergicznych reakcji w układzie oddechowym.

3. Jakie są najczęstsze alergeny związane z marszem alergicznym?

W początkowym etapie marszu alergicznego obserwuje się przede wszystkim alergię na białka mleka krowiego i jaja kurzego. Wiele dzieci jednak "wyrasta" z alergii pokarmowej na białko mleka krowiego.

Z biegiem czasu obserwuje się też zmianę alergenów, na które organizm dziecka jest nadwrażliwy. Objawy alergii mogą być wywoływane lub nasilone także poprzez alergeny, takie jak soja, orzechy, ryby, czy pszenica.

Ponadto u starszych dzieci i dorosłych nasilenie objawów może mieć miejsce w związku z alergenami wziewnymi. Od momentu ukończenia przez dziecko trzech lat, jego układ immunologiczny jest bowiem wystarczająco dojrzały, by reagować na tego typu alergeny.

4. Jakie są objawy marszu alergicznego?

Objawy marszu alergicznego mają charakter postępujący. Ulegają zmianie wraz z wiekiem pacjenta, a niektóre z nich ustępują stopniowo.

Początkowo pojawiają się często:

• objawy AZS: wysypka skórna, przewlekłe zapalenie skóry, nasilony świąd, infekcje skóry spowodowane drapaniem,
• objawy (u dzieci i dorosłych) alergii pokarmowej: wysypka na twarzy lub w innej lokalizacji, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, biegunki, wzdęcia, odbijanie, mdłości, bóle brzucha, zaparcia, zgaga.

Dalej może pojawić się alergiczny nieżyt nosa, objawiający się poprzez:

• wielokrotne kichanie, zwłaszcza po obudzeniu się,
• katar,
• przekrwienie,
• swędzenie w gardle i suchy kaszel,
• łzawienie i swędzenie oczu.

Objawy te pojawiają się zwykle tuż po tym, jak alergen dostał się z powietrzem do dróg oddechowych człowieka. Po pewnym czasie mogą wystąpić także inne, takie jak:

• zmniejszenie drożności nosa,
• oddychanie przez usta,
• pocieranie nosa,
• wrażliwość oczu na światło,
• uczucie zmęczenia,
• problemy ze snem,
• problemy ze słuchem,
• dyskomfort lub ból twarzy.

Jednym z późniejszych objawów marszu alergicznego może być także astma alergiczna. Do objawów astmy oskrzelowej należą:

• kaszel (zwłaszcza w nocy),
• świszczący oddech,
• duszność, ucisk lub ból w klatce piersiowej.

Należy uświadomić sobie jednak, że nie u każdego pacjenta astma objawia się tak samo.

5. Jakie obszary ciała są najczęściej dotknięte w przypadku marszu alergicznego?

W przebiegu marszu alergicznego proces zapalny zmienia lokalizację. Dlatego też obszary ciała dotknięte alergią ulegają zmianie. Zwykle jednak objawy rozpoczynają się od skóry. Alergia skórna u dziecka może pojawiać się wówczas na twarzy, kończynach oraz tułowiu. Czasem pojawia się także na zgięciach stawowych.

Ponadto objawy marszu alergicznego dotykają także przewodu pokarmowego i układu oddechowego.

6. Jak diagnozowany jest marsz alergiczny?

W przypadku pojawienia się objawów marszu alergicznego wskazana jest wizyta u lekarza specjalisty, dermatologa lub alergologa. Na czym polega praca alergologa? Otóż lekarz ten zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób alergicznych.

Diagnoza rozpoczyna się przede wszystkim od wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego. Dalej lekarz może zdecydować o konieczności wykonania testów skórnych, pokarmowych, testów alergicznych z krwi (oznaczenie całkowitych stężeń przeciwciał klasy Ig E).

7. Leczenie marszu alergicznego

Dzięki wczesnej diagnozie, unikaniu styczności z alergenami i przyjmowaniu leków antyhistaminowych lub kortykosteroidów możliwe jest kontrolowanie i łagodzenie objawów choroby. Badania wykazały także, że immunoterapia u dzieci może znacząco zredukować objawy alergii i zapobiec rozwojowi astmy.

Marsz alergiczny można próbować także zatrzymać poprzez stosowanie probiotyków uszczelniających barierę jelitową. Szczelna bariera jelitowa w większym stopniu chroni organizm przed przenikaniem alergenów z zewnątrz i pozwala złagodzić objawy atopowego zapalenia skóry.

8. Skutki braku leczenia AZS w dorosłym życiu

Stały kontakt z alergenami i brak skutecznego leczenia AZS oraz alergii pokarmowej może doprowadzić do rozwoju marszu alergicznego i wystąpienia objawów astmy oskrzelowej. Jeśli alergiczny nieżyt nosa i nadreaktywność oskrzeli u dziecka zostaną zlekceważone, mogą spowodować poważniejsze powikłania w późniejszym okresie życia. Istnieje duże prawdopodobieństwo rozwoju przewlekłych stanów zapalnych zatok lub oskrzeli.

Ponadto, w okresie zaostrzeń AZS zmiany skórne są zaawansowane i rozległe. Brak leczenia może prowadzić do infekcji skóry gronkowcem złocistym oraz wirusem opryszczki zwykłej.

9. Czy marsz alergiczny występuje głównie u dzieci, czy również u dorosłych?

Informacje na temat początków marszu alergicznego u dorosłych są ograniczone. Zwykle rozpoczyna się on jeszcze w dzieciństwie i rozwija sekwencyjnie wraz z wiekiem.

Z reguły punktem wyjścia jest atopowe zapalenie skóry i alergia pokarmowa (wysypka pokarmowa u dziecka i objawy ze strony przewodu pokarmowego). Tego rodzaju symptomy często obserwuje się jeszcze w okresie niemowlęcym.

Jednak w przypadku, gdy choroby te nie zostaną prawidłowo zdiagnozowane i leczone, ma miejsce ich progresja. Jedna postać alergii może przechodzić w drugą, więc zdarza się, że nowy atak alergii ma miejsce w wieku dorosłym.

10. Czy istnieją genetyczne predyspozycje do wystąpienia marszu alergicznego?

Jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia marszu alergicznego są podatności genetyczne. Dodatni wywiad rodzinny w kierunku alergii może predysponować genetycznie do nadwrażliwości na niektóre alergeny oraz rozwinięcia się u dziecka choroby alergicznej.

11. Jakie czynniki środowiskowe mogą wpływać na rozwój tej alergii?

Oprócz predyspozycji genetycznych istotny wpływ na rozwój marszu alergicznego mają także czynniki środowiskowe. Na rozwój tej alergii może wpłynąć m.in.:

• antybiotykoterapia w okresie prenatalnym i postnatalnym,
• długotrwała ekspozycja na dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza (także w czasie ciąży),
• nieodpowiednie nawyki żywieniowe (stosowanie półproduktów, niekontrolowane spożycie węglowodanów, głównie słodyczy),
• mieszkanie w aglomeracji miejskiej, mniejszy kontakt z naturą, zwiększony reżim higieniczny.

Przypuszcza się, że znaczenie może mieć także rodzaj porodu, sposób karmienia niemowlęcia, narażenie na alergeny środowiskowe.

12. Czy marsz alergiczny może prowadzić do innych poważnych schorzeń alergicznych?

Brak leczenia marszu alergicznego w początkowym etapie może prowadzić do rozwoju innych schorzeń alergicznych, jak alergiczny nieżyt nosa, czy astma oskrzelowa.

Ta ostatnia jest jednym z poważniejszych schorzeń alergicznych związanych z marszem atopowym. Astma oskrzelowa to przewlekła, zapalna choroba dróg oddechowych, która objawia się m.in. dusznościami i uciskiem w klatce piersiowej. Choroba nie tylko znacząco ogranicza życie pacjentów, ale może też prowadzić do poważnych powikłań.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.