Problemy z narkotykami a depresja

Sprowadzone do Stanów Zjednoczonych z Meksyku, przez harwardzkiego psychologa Timothego Lear’ego, narkotyki zadomowiły się na dobre w społeczeństwach XX i XXI wieku. W obecnej chwili są dużym problemem społecznym i zdrowotnym wielu państw i narodów. Coraz łatwiej dostępne pochłaniają coraz młodsze ofiary. Nie każdy wie, że istnieje wyraźna zależność między zażywaniem narkotyków a depresją.

1. Wpływ przyjmowania narkotyków na depresję

Wszelkie używki oddziałują na organizm człowieka. Ich destrukcyjne działanie jest zależne od rodzaju przyjmowanego środka oraz jego ilości. Do grupy szczególnie niebezpiecznych używek należą narkotyki. Zażywanie narkotyków jest degradującym organizm działaniem, ponieważ używki te wpływają na całość funkcjonowania ciała i umysłu człowieka. Zażywanie narkotyków może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji, szczególnie do zmian w psychice. Jednym z poważnych zaburzeń, jakie mogą wystąpić w trakcie lub po odstawieniu narkotyków, jest depresja.

Narkotyki dzielą się na wiele grup, które różnią się między sobą składem chemicznym i oddziaływaniem na organizm. Oprócz oczekiwanych skutków zażywania narkotyków, pojawia się także szereg niebezpiecznych dla zdrowia i życia zaburzeń. Przyjmowanie substancji psychoaktywnych ma dwojaki wpływ na depresję. Z jednej strony, narkotyki mogą być czynnikiem wywołującym depresję lub zaburzenia depresyjne, które pojawiają się w trakcie zespołu abstynencyjnego. Z drugiej strony, osoby już chore na depresję mogą stosować narkotyki, żeby poprawić sobie nastrój i funkcjonowanie.

Zobacz film: "Kiedy należy zgłosić się do psychiatry?"

Substancje psychoaktywne, które mają silny wpływ na organizm, nazywane są narkotykami. Oprócz działań pożądanych (np. pobudzenia czy euforii), zażywanie narkotyków wywołuje także szereg zaburzeń, które są efektem ubocznym ich działania. Zmiany, jakie zachodzą w układzie nerwowym oraz w psychice człowieka, mogą stanowić przyczyny depresji. Najczęściej związane jest to z odstawieniem konkretnej substancji i powstaniem zespołu abstynencyjnego. Zespół ten to zaburzenia i dolegliwości charakterystyczne dla odstawienia danej substancji, świadczące o uzależnieniu człowieka od niej lub nadmiernym jej spożywaniu.

Warto podkreślić, że różne grupy takich substancji wywołują specyficzne dolegliwości w momencie zaprzestania przyjmowania środka. W wielu przypadkach jednak dochodzi do obniżenia nastroju, problemów emocjonalnych oraz rozwinięcia się zaburzeń depresyjnych lub samej depresji.

Narkotyki, inaczej środki odurzające, uzależniają psychicznie i fizycznie po krótkim czasie zażywania. W szerokiej gamie środków narkotycznych każdy może znaleźć coś dla siebie – w zależności od potrzeby i nastroju. Można wyróżnić środki:

• rozładowujące,
• psychotropowe,
• pobudzające,
• halucynogenne,
• odurzające,
• podniecające,
• alkohole etylowe i rozpuszczalniki.

Ludzie, którzy zaczynają eksperymentować z narkotykami, nie zdają sobie sprawy, że iluzja trwa krótko, a każde kolejne przebudzenie jest coraz bardziej bolesne. Ci, którzy zaczynają, nie wiedzą lub nie chcą wiedzieć, że narkomanem pozostaje się do końca życia, nawet nie biorąc już środków odurzających. Wyzwolenie się z uzależnienia jest ogromnym przedsięwzięciem. Nieużywanie środków narkotycznych po zakończeniu leczenia nie jest automatyczne ani naturalne, łatwe ani proste. Jest wiele nastolatków i młodych dorosłych, którym udaje się za pierwszym razem. Pozostają zdrowi i „czyści”. Powoli układają sobie w sensowny sposób życie.

Niestety są również tacy, którzy podejmują leczenie ponownie, a nawet wielokrotnie. Terapię przechodzą sami uzależnieni, jak i ich rodziny. Narkomani, którzy pragną zerwać z nałogiem, przechodzą przez terapię indywidualną i grupową, terapię pracą, często wyjeżdżają na obozy terapeutyczne. Sztab ludzi – lekarze, pielęgniarki, psycholodzy, pedagodzy, wolontariusze i inni – pracują z każdym uzależnionym. Uczą aktywnie i wartościowo spędzać czas, jak żyć bez narkotyku. Starają się przywrócić jednostkę społeczeństwu. Każdy chory, bo uzależnienie to bardzo złożona choroba, musi nauczyć się żyć od nowa, zacząć wszystko od początku, dźwigając bagaż trudnych i bolesnych doświadczeń. Nie wszystkim udaje się przekroczyć granicę pomiędzy uzależnieniem a zwykłym życiem. Niekiedy nawet po terapii wracają do nałogu i najczęściej umierają po przedawkowaniu lub popełniają samobójstwo.

2. Przyczyny przyjmowania narkotyków

Dlaczego ludzie, a przede wszystkim młodzież, sięga po środki odurzające? Co jest determinantem tak destrukcyjnych zachowań? Na pierwszym miejscu jest skompensowanie sobie braków życiowych, pozbycie się bólu, strachu czy problemów. Nie są to jednak jedyne przyczyny, dla których ludzie przyjmują narkotyki. Niektórych ludzi popycha ku temu ciekawość i chęć podjęcia ryzyka. Czasami sięgają po substancje zakazane dlatego, bo inni tak robią. Dla niektórych narkotyki są przepustką do akceptacji jakiejś określonej grupy albo uniezależnieniem się od rodziców. Narkotyki mogą być sposobem na przezwyciężenie nieśmiałości, uniknięcie podejmowania decyzji, radzenie sobie z nudą albo środkiem pozwalającym odmiennie postrzegać świat. Generalnie jednak poszukuje się przyczyn używania narkotyków przez młodzież w niezaspokojonych potrzebach psychicznych, społecznych i duchowych. Brak akceptacji przez rodziców i innych bliskich dorosłych, brak przyjaciół, znajomych, chłopaka/dziewczyny, zderzenie wyobrażeń o świecie dorosłych z rzeczywistością to również częste przyczyny sięgania po narkotyki.

Nie tylko trudności z samym sobą czy kontakty z innymi ludźmi mogą być przyczyną narkomanii. Młodzi ludzie buntują się przeciw dorosłym, dlatego odrzucają substancje używane przez nich, takie jak kawa, papierosy, alkohol i gloryfikują narkotyki. Motyw mobilizacyjny spełniają środki pobudzające – amfetamina, kokaina czy nikotyna. Dość często sięgają po nie maturzyści czy studenci w czasie sesji egzaminacyjnej – „pomagają” im w wytężonej pracy. Dość ważnym elementem sięgania po narkotyki jest chęć przynależności do grupy lub identyfikacji z idolem. I niekoniecznie musi to być gwiazda filmowa, piosenkarz czy sportowiec, choć istnieje dość duża grupa ludzi sławnych, którzy umierają z przedawkowania lub którzy traktują ośrodki leczenia uzależnień jako modne uzdrowiska.

Kolejnym powodem popularności narkotyków jest ich ogólna dostępność. Na porządku dziennym są spotkania i zabawy, na których nastolatki palą marihuanę lub biorą „coś mocniejszego”. Nie traktują tego poważnie i żaden z młodych ludzi nie widzi w tym problemu narkomanii. Kluczem do uzależnień wśród ludzi jest przyjemność, a nie ból, obecne doznania, a nie późniejsze leczenie.

3. Grupy substancji psychoaktywnych wywołujących stany depresyjne

Nadal nie wiadomo, czy to działanie samej substancji jest przyczyną powstawania depresji, czy raczej zażywanie narkotyków jest tylko czynnikiem ją wyzwalającym. Jasne jest jednak, że występowanie zaburzeń depresyjnych jest charakterystyczne dla niektórych grup substancji psychoaktywnych. Zaliczyć do nich możemy stymulanty (amfetamina, kokaina), lotne rozpuszczalniki, leki uspokajające i nasenne.

Przyjmowanie stymulantów poprawia nastrój, wywołuje stany euforii oraz dodaje energii. Jednak odstawienie tych środków może wywołać zaburzenia depresyjne, które wymagają leczenia farmakologicznego. Takie zaburzenia psychiczne mogą pojawić się już po jednej dawce narkotyku. Najczęściej pojawiają się po długo trwających ciągach przyjmowania stymulantów. Mogą jednak występować nawet po długotrwałej abstynencji.

Lotne rozpuszczalniki to toksyczne substancje psychoaktywne, takie jak toluen, aceton lub podtlenek azotu. Przyjmowane są poprzez inhalację w różnej postaci (past, płynów lub gazów). Skutki zażywania tych narkotyków to zmiany świadomości i silne wyniszczenie organizmu. Stosowane są przede wszystkim przez dzieci, ponieważ są tanie i ogólnodostępne. Używanie ich prowadzi do nieodwracalnych zmian w mózgu oraz degradacji organizmu. W momencie odstawienia można zaobserwować charakterystyczne dla depresji zaburzenia – obniżenie nastroju, niepokój, zaburzenia lękowe oraz zaburzenia snu. Objawy te nie wymagają leczenia farmakologicznego i samoistnie ustępują po kilku dniach.

Leki nasenne oraz uspokajające wydawane są na receptę, po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Jednak istnieje wiele możliwości zdobycia tych substancji psychoaktywnych bez większych wskazań zdrowotnych. Nadużywanie tych leków prowadzi do zwiększenia tolerancji oraz uzależnienia się. Do najgroźniejszych powikłań przyjmowania tych leków należą stany depresyjne i dysforyczne. Charakteryzują się zaburzeniami nastroju, nasileniem problemów ze snem oraz stanami lękowymi.

4. Depresja a narkotyki

Jak już wcześniej wspomniano, ból, samotność i poczucie niezrozumienia może być przyczyną depresji. Ta z kolei może pchnąć cierpiącego człowieka w stronę narkotyków, które podnoszą znacznie nastrój. Przyjemne doznania niestety mijają, a powrót do rzeczywistości jest bardzo bolesny. To prowadzi z reguły do kolejnego sięgnięcia po narkotyki. Narkoman funkcjonuje wtedy pomiędzy stanem euforii (podczas zażycia środków psychoaktywnych) a stanem depresji (gdy działanie narkotyku minie). Wtedy oczywiście człowiek chce sobie znowu poprawić nastrój, gdyż już nie potrafi radzić sobie z depresją. Takie poczucie bezradności i „zamkniętego koła” również powoduje nasilenie się zaburzeń nastroju. Jak widać, depresja może być przyczyną sięgania po narkotyki, ale również jest skutkiem ich zażywania. Długotrwałe stany depresyjne mogą prowadzić do pojawienia się lub nasilenia myśli i tendencji suicydalnych (samobójczych). Często osoba zażywająca narkotyki nie jest już w stanie żyć w otaczającej ją rzeczywistości, dlatego ucieka w nałóg. Już sama depresja jest bardzo niszcząca dla człowieka i jego funkcjonowania, natomiast gdy jest ona powiązana z uzależnieniem od narkotyków, stany obniżonego nastroju są o wiele głębsze. Około 40% ludzi cierpiących na to zaburzenie nastroju miewa myśli samobójcze.

Częstym problemem w chorobach psychicznych jest stosowanie przez chorych substancji psychoaktywnych, które ich zdaniem mają na celu poprawę ich stanu psychicznego. Chorzy stosują różnego rodzaju środki pobudzające lub wyciszające, które mają im pomóc w ustabilizowaniu nastroju i sprawniejszym funkcjonowaniu.

W depresji problemem jest stosowanie środków stymulujących i poprawiających nastrój. Osoby w depresji chcą polepszyć samopoczucie i zwiększyć swoje możliwości, stosując takie substancje psychoaktywne, jak: kofeina, amfetamina, kokaina oraz alkohol. Mają one pomóc przezwyciężyć depresję bez pomocy lekarza i psychologa. Chorzy traktujący depresję wyłącznie jako stan umysłu starają się leczyć siebie na swój własny sposób. Jednak takie działania mogą prowadzić do uzależnienia i pogorszenia się stanu chorego. Odstawienie tych substancji powoduje pogłębianie się choroby i nasilenie dolegliwości.

5. Leczenie narkomanii

Koniecznością wydaje się być walka z mitem, że uzależnienie można wyleczyć w ciągu kilku – dwóch, trzech miesięcy. Chodzi o pewne tendencje, które zmierzają do skrócenia procesu terapii. Według wielu badaczy i praktyków, nie jest możliwe osiągnięcie zadowalających efektów terapii uzależnień w czasie krótszym niż rok, nie przechodząc wszystkich faz procesu terapeutycznego:

• fazy określenia formy i stopnia uzależnienia,
• fazy przyjęcia celów i ich hierarchizacji,
• fazy zastosowania adekwatnych środków,
• fazy weryfikacji,
• fazy utrwalenia wyników,
• fazy katamnezy.

Badania pokazują, że młodzież nie zdaje sobie sprawy z powagi zjawiska narkomanii.

6. Błędne przekonania o zażywaniu narkotyków

Młodzi ludzie często uważają, że:

• palone narkotyki są słabsze niż te, które zażywa się w inny sposób;
• nie można się uzależnić, kiedy ma się silny charakter i kiedy bierze się niezbyt regularnie;
• jest wiele narkotyków bezpiecznych, ponieważ prawie wszyscy je zażywają, np. marihuana czy amfetamina.

W Polsce długo problem uzależnienia od narkotyków był lekceważony, niedoceniony. Niestety, w ostatnich latach ujawnił się jego rozmiar. Populacja młodzieży jest nim najbardziej zagrożona, ponieważ jak wykazały badania, niewiele wie o zgubnym i niszczącym działaniu narkotyków i jest nieświadoma wielu niebezpieczeństw. By zmienić tę sytuację, należy przede wszystkim wprowadzić do szkół programy profilaktyczne, by jak najbardziej zminimalizować istniejące zagrożenie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.