Nozofobia – podtypy, przyczyny, objawy i leczenie

Nozofobia to obsesyjny lęk przed zachorowaniem. To fobia, która ma różne oblicza. Wyróżnia się kancerofobię, czyli paniczny strach przed zachorowaniem na raka, mizofobię – strach przed brudem oraz bakteriofobię – strach przed chorobami wywołanymi bakteriami. Wszystkie leczy się przy pomocy psychoterapii, farmakoterapii lub kombinacji tych dwóch metod. Jakie są przyczyny i obawy zaburzenia?

1. Co to jest nozofobia?

Nozofobia to chorobliwy lęk przed zachorowaniem (z greki nosos to choroba, a phóbos – strach). Istnieje kilka odmian zaburzenia. To:

• bakteriofobia, to jest strach przed chorobami wywoływanymi przez drobnoustroje (np. bakterie, wirusy, grzyby),
• mizofobia - strach przed zanieczyszczeniami i brudem,
• kancerofobia, czyli strach przed chorobą nowotworową.

Zobacz film: "Najdziwniejsze fobie świata. Niewiarygodne, czego boją się ludzie!"

Nozofobia może towarzyszyć epidemiom. W XIX w. osoby zmagające się z lękiem przed zachorowaniem bały się zarażenia gruźlicą, kiłą i innymi chorobami wenerycznymi. W XX w. ludzie najczęściej obawiali się AIDS, chorób serca i udarów. Można przypuszczać, że w ostatnim czasie lęki związane są z nowotworami i COVID-19.

1.1. Nozofobia a hipochondria

Myśląc o lęku i chorobie, na myśl przychodzi hipochondria. Nie są one tożsame. Zaburzenie hipochondryczne wiąże się ze stałym i nieuzasadnionym przekonaniem o istnieniu co najmniej jednej poważnej i postępującej choroby somatycznej.

Hipochondryk jest przekonany o tym, że jest chory. Nieustannie skarży się na różne dolegliwości, a i skupia się na ich fizycznej naturze (zwykle na jednym czy dwóch narządach albo układach ciała).

2. Objawy nozofobii

Jakie są objawy nozofobii? To zależy. Osoby, które borykają się z bakteriofobią i mizofobią przesadnie dbają o czystość, zarówno swoją, jak i otoczenia. Bardzo często się myją i obsesyjnie kąpią. Często towarzyszy im nerwica natręctw. Ich mieszkania są wręcz sterylnie czyste, ponieważ nieustannie sprzątają i odkażają wszystko wokół.

Ponieważ strach może wywoływać sama myśl o obcym otoczeniu, w którym są bakterie i wirusy, w skrajnych przypadkach nozofobia wiąże się lękiem przed wyjściem z domu. Objawem zaburzenia w tej odsłonie jest nie tylko unikanie miejsc publicznych, tłumów lub zwierząt (to źródło zarazków i zanieczyszczeń), ale i niechęć do dzielenia się osobistymi przedmiotami, unikanie kontaktu fizycznego z innymi osobami.

Z kolei osoby, które mierzą się z patologiczną obawą przed zachorowaniem na nowotwór, czyli kancerofobią, bardzo często chodzą na wizyty do lekarzy z różnych specjalności z prośbą o badania, skierowania i coraz bardziej wnikliwe testy.

W przypadku braku zdiagnozowania choroby nowotworowej zwykle wątpią w rzetelność diagnozy i w dalszym ciągu skupiają się na poszukiwania objawów raka.

Wszystkie rodzaje nozofobii wywołują napięcie i stres związany z myślą o chorobie. Symptomami są trudne do zidentyfikowania bóle, mdłości, drżenia kończyn czy nagłe wahania poziomu energii.

To martwi i niepokoi. Jednak choć osoba zmagająca się z nozofobią konsultuje swój stan zdrowia z lekarzami, a i poddaje się różnym badaniom diagnostycznym, te nie wykazują żadnych rzeczywistych nieprawidłowości, zaburzeń czy chorób.

3. Przyczyny lęku przed zachorowaniem

Nozofobia może mieć różne przyczyny. Specjaliści są zdania, że większe ryzyko wystąpienia fobii dotyczy osób zmagających się z zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi (OCD) czy depresją (bądź z nimi spokrewnienie).

Kancerofobia pojawia się zwykle u osób wrażliwych, z tendencją do lękowego reagowania w sytuacjach stresogennych. Prawdopodobieństwo pojawienia się zaburzenia wzrasta pod wpływem różnych doświadczeń, takich jak przeżywanie choroby bliskiej osoby (a czasem jej śmierć) czy obserwowanie jej procesu leczenia.

Czasem kancerofobia pojawia się u osób, które same przeszły leczenie nowotworowe. Bez wątpienia mają na to wpływ także doniesienia naukowe i medialne (wzrost liczby zachorowań, nowe możliwości diagnostyki czy terapii – to bardzo aktualny, często podejmowany temat).

4. Leczenie nozofobii

W sytuacji gdy dokucza chorobliwy lęk przed zachorowaniem, a wyniki badań nie wskazują na jakąkolwiek patologię, która mogłaby wywoływać objawy somatyczne, należy udać się do psychologa lub psychiatry.

Nieleczona nozofobia: kancerofobia, bakteriofobia czy mizofobia mogą bowiem prowadzić do silnych zaburzeń emocjonalnych, a także do utrwalenia wiary w organiczne istnienie choroby i realne zagrożenie.
Leczenie skupia się na psychoterapii, podczas której pacjent z pomocą specjalisty dociera do przyczyny swojego problemu, a później wypracuje odpowiednią postawę, która pozwala mu się z nim uporać i żyć normalnie.

Często okazuje się, że terapia i odpowiednie leki pozwalają pozbyć się nie tylko irracjonalnego lęku, ale i wielu nieprzyjemnych dolegliwości.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.