Trwa ładowanie...

Osmolalność moczu

Avatar placeholder
12.06.2023 19:15
Osmolalność moczu
Osmolalność moczu (iStock)

Osmolalność moczu zazwyczaj zleca się równocześnie z badaniem osmolalności osocza krwi, a w rzadszych przypadkach badana jest osmolalność kału. Osmolalność oznacza liczbę cząsteczek obecnych w danej substancji. Osmolalność w moczu zwiększają przede wszystkim cząsteczki sodu i mocznika. To badanie moczu nie jest rutynowym badaniem i zleca się je tylko w niektórych przypadkach, tj. gdy pojawia się podejrzenie takiego schorzenia, jakim jest hiponatremia, a także gdy badany jest bilans wody w organizmie. Osmolalność moczu zmienia się, gdy współistnieją niektóre choroby: cukrzyca, moczówka prosta, uszkodzenie wątroby i inne.

spis treści

1. Kiedy stosuje się badanie osmolalności?

Pomiar osmolalności moczu wykonuje się pomocniczo w celu określenia zdolności wytwarzania i zagęszczania moczu.
Badanie osmolalności w moczu zaleca się:
• do wykrycia przyczyn hiponatremii (niedoboru sodu we krwi);
• przy badaniu bilansu wody w organizmie;
• w przypadku zbyt częstego lub zatrzymanego wydalania moczu;
• w przypadku zatruć;
• podczas leczenia substancjami aktywnymi osmotycznie, np. mannitolem (monitorowanie jest ważne, aby nie dopuścić do niedoboru sodu).

Badanie osmolalności przeprowadza się także w przypadku poniższych objawów zaobserwowanych u pacjenta:
• apatia;
• pragnienie;
• mdłości;
splątanie;
bóle głowy;
drgawki;
śpiączka;
• zatrzymanie lub nadmierne wydalanie moczu.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Badania diagnostyczne zatok"

Mogą one oznaczać niedobór sodu, zatrucie (np. metanolem) lub moczówkę prostą.

2. Badanie moczu i wyniki osmolalności moczu

Badanie osmolalności w moczu wygląda jak każde inne badanie moczu. Mocz oddaje się rano do specjalnego, jałowego pojemnika. Powinien być to mocz ze środkowego strumienia, a jego ilość dopasowana do objętości pojemnika. Pomiar osmolalności moczu wykonuje się poprzez oznaczenie lub wyliczenie ze stężeń głównych substancji rozpuszczonych.
Osmolalność moczu mieści się w zakresie 50 - 1400 mmol/kg, przy czym wartość średnia wynosi 850 +/- 200 mmol/kg.

W celu oznaczenia osmolalności moczu można także wykorzystać oznaczenie gęstości względnej moczu. Badanie to umożliwia jedynie szacunkowe określenie osmolalności moczu. Polega na pomnożeniu dwóch ostatnich cyfr ciężaru właściwego przez 26. Na przykład jeżeli gęstość względna moczu wynosi 1,020 g/ml, to jego osmolalność będzie równa 20 x 26, a więc 520 mOsm/kg H2O. Należy pamiętać i uwzględnić to w obliczeniach, że glikozuria o stężeniu 1%, zwiększa gęstość względną o 0,003 g/ml, a osmolalność zaś o 55 mOsm/kg H2O. Z kolei duża ilość białka (białkomocz), o takim samym stężeniu co glukoza, również zwiększa ciężar właściwy o 0,003 g/ml, a w porównaniu z glukozą, jedynie w niewielkim stopniu wpływa na osmolalność moczu, powodując jego wzrost tylko o wartość 0,15 mOsm/kg H2O.

Wysoka osmolalność moczu pojawia się u osób:
• cierpiących na zastoinową niewydolność serca;
• z hipernatremią;
• z uszkodzeniem wątroby;
• u których jest zaburzone wydzielanie ADH;
• z cukrzycą (związane jest to z wzrostem glukozy we krwi).

Niska osmolalność moczu to objaw:
• picia zbyt dużych ilości wody;
• moczówki prostej;
• uszkodzenia kanalików nerkowych;
• hiperkalcemii - wysokiego poziomu wapnia;
• hipokaliemii - niskiego poziomu potasu.

Badanie osmolalności moczu wykonywane jest najczęściej razem z osmolalnością osocza. Wraz z tym badaniem moczu często zleca się także oznaczenie wydalania sodu i kreatyniny w moczu. Można wyliczyć też, tzw. lukę osmotyczną moczu. Jej wartość ułatwia ocenę zdolności nerek do wydalania kwasów i reabsorbcji dwuwęglanów.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Ciężar właściwy moczu
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze