Poradnik cukrzyka cz. I
Podstawą leczenia wielu przypadków cukrzycy jest insulinoterapia. Dzięki dobraniu odpowiedniego rodzaju insuliny oraz prawidłowemu wstrzykiwaniu, chorzy uskarżają się na mniej objawów cukrzycy, mają także mniej problemów z jej powikłaniami.
1. Jak wybrać wstrzykiwacz insuliny?
Wstrzykiwanie insuliny może być wykonywane za pomocą zwykłego zastrzyku, choć jest to stara i mniej dokładna metoda, oraz za pomocą specjalnego pena, czyli automatycznego wstrzykiwacza insuliny. Takie automatyczne urządzenie ułatwia wstrzyknięcie insuliny oraz umożliwia podawanie insuliny także samodzielnie przez dzieci, osoby słabo widzące czy mające trudności w wykonywaniu czynności manualnych.
Nowoczesne, lekkie i poręczne peny (np. GensuPen) posiadają czytelne oznaczenie sygnalizujące ilość jednostek insuliny oraz pozwalają na korygowanie dawki. Dzięki zautomatyzowaniu, dawki są odmierzone bardzo dokładnie, a samo wkłucie jest szybkie, proste do wykonania i prawie bezbolesne. Zaletą niektórych automatycznych wstrzykiwaczy jest to, że sygnalizują one, kiedy cała zaplanowana dawka trafiła do tkanki podskórnej. Wiadomo więc, kiedy można wyjąć igłę (5-6 sekund po wprowadzeniu dawki), zabezpieczyć ją i zutylizować.
Odpowiednio dobrany wstrzykiwacz ułatwia wstrzykiwanie insuliny. Peny automatyczne mają kontrolę przyjmowanej dawki, którą ustawia się w zależności od potrzeb i zaleceń lekarskich. W porównaniu do tradycyjnych zastrzyków, wywołują mniejsze uszkodzenia tkanek, a wkłucia mają zawsze stałą siłę.
Każdy pen powinien być wymieniany raz na dwa lata, oraz wtedy, kiedy można podejrzewać, że działa niepoprawnie. Igły oraz wkłady insuliny (kartridże) trzeba wymieniać na bieżąco. Igłę po każdym wkłuciu, wkład z insuliną po ok. 30 dniach (miesiącu) od włożenia do pena.
2. Prawidłowe wstrzykiwanie insuliny
Działanie insuliny jest uzależnione od odpowiedniego miejsca wkłucia oraz od prawidłowej techniki wkłucia. Przed wstrzyknięciem, większość insulin trzeba wymieszać. Wyjątkiem są insuliny przejrzyste, krótkodziałające. Należy też sprawdzić, czy igła do pena jest drożna – robimy to za pomocą tzw. „dawki testowej" - np. 2 jednostek insuliny. Po naciśnięciu „spustu" pena, na końcówce igły powinna pojawić się kropla. Można spróbować jeszcze raz w razie niepowodzenia, a jeśli nadal nic się nie pojawia, musimy wymienić igłę.
Miejsce wkłucia nie musi być dezynfekowane, wystarczy przemyć je wodą z mydłem. Prawidłowym miejscem wstrzyknięcia insuliny jest tkanka podskórna, więc wkłucie w fałd skórny wykonuje się pod kątem prostym, a wkłucie bez fałdu skórnego wykonuje się pod kątem 45 stopni.
Rodzaje insulin powinny być dobrane w konsultacji z lekarzem. Na rynku dostępne są poniższe rodzaje:
- insulina zwierzęca,
- insulina ludzka,
- insulina analogowa.
Insulinę trzeba także dobrać w zależności od szybkości jej działania. Istnieją insuliny szybkodziałające i długodziałające, a także mieszanki, które mają działanie pośrednie. Działanie insuliny uzależnione jest nie tylko od jej rodzaju, ale także od wyboru miejsca wkłucia. Insulinę można wprowadzać w następujące miejsca:
- brzuch (obszary 1-2 cm na lewo i na prawo od pępka) – dla insulin szybkodziałających;
- ramiona (4 palce poniżej stawu ramiennego i 4 palce powyżej stawu łokciowego) – dla insulin szybkodziałających;
- uda (przednioboczna powierzchnia uda, od szerokości dłoni od stawu biodrowego, do szerokości dłoni od stawu kolanowego) - dla insulin średniodziałających;
- pośladki (górna zewnętrzna część) – dla insulin długodziałających.
Bardzo ważną rzeczą przy wstrzykiwaniu insuliny jest, aby nie wstrzykiwać jej w to samo miejsce. Codziennie należy przesuwać miejsce wkłucia o ok. 2 cm (jedna opuszka palca). Dzięki temu można uniknąć powikłań: lipoartofii (zaniku tkanki tłuszczowej) oraz hipertofii poinsulinowej (przerostu tkanki tłuszczowej).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.