Trwa ładowanie...

Potas - rola w organizmie, niedobór i nadmiar

Potas jest jednym z najważniejszych pierwiastków w organizmie człowieka. Jest on głównym pierwiastkiem płynu wewnątrzkomórkowego.
Potas jest jednym z najważniejszych pierwiastków w organizmie człowieka. Jest on głównym pierwiastkiem płynu wewnątrzkomórkowego. (Shutterstock)

Potas jest jednym z najważniejszych pierwiastków w organizmie człowieka. Jest on głównym pierwiastkiem płynu wewnątrzkomórkowego. Potas reguluje pracę układu nerwowego oraz jest odpowiedzialny za napięcie mięśni. Ponadto wpływa na metabolizm węglowodanów i białek. Jednak jeśli w organizmie jest go za dużo, może przynieść więcej szkody, niż pożytku.

spis treści

1. Rola potasu w organizmie

Potas, podobnie jak chlor i sód, reguluje ciśnienie osmotyczne komórek oraz wpływa na równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Jony potasu, będąc składnikiem pompy sodowo-potasowej, regulują transport substancji do komórek, gdyż zwiększają przepuszczalność błon komórkowych oraz zapobiegają pęcznieniu komórek (przewodnienie).

To musisz wiedzieć

  • Potas reguluje pracę układu nerwowego i odpowiada za napięcie mięśni.
  • Nadmiar potasu to inaczej hiperkaliemia.
  • Nadmiar potasu w organizmie może prowadzić nawet do śmierci.
  • Dzienne zapotrzebowanie na potas wynosi 40-50 mmol.
  • Produkty bogate w potas to ziemniaki, pomidory, banany, orzechy, rzepa, szczypiorek.
  • Objawy nadmiaru potasu w organizmie to apatia, drgawki, skurcze a także zaburzenia pracy serca.
  • Nadmiar potasu powoduje wrzody żołądka, hiperisnulinizm i krwotoki.
  • Niedobór potasu prowadzi do nadciśnienia, obrzęków i drżenia mięśni.
Zobacz film: "Badania krwi - TSH"

Potas jest najważniejszym mikroelementem organizmu człowieka. Nadmiar spożytego potasu jest wydalany przez nerki, z kałem, a około 5% z potem. Dobowe zapotrzebowanie na potas wynosi 40-50 mmol. Jednakże, jak wskazują badania, większość społeczeństwa spożywa około 25 mmol/dobę. Związane jest to ze zbyt niskim spożyciem warzyw i owoców, które stanowią główne źródło tego pierwiastka.

ProduktZawartość potasu w 100 g produktu (mg)ProduktZawartość potasu w 100 g produktu (mg)
Ziemniaki557Pomidor282
Kasza gryczana443Sok pomidorowy206
Cielęcina364Pomarańcza183
Groszek353Jabłko134
Banan315Jajko133

2. Kiedy wykonywane jest badanie stężenia potasu we krwi?

Potas we krwi oznaczany jest w rutynowym badaniu lekarskim, gdy występują takie objawy jak osłabienie czy zaburzenie rytmu serca. Stosowane jest także do oceny zaburzeń równowagi elektrolitowej. Rutynowo badanie poziomu potasu we krwi wykonuje się w celu rozpoznania nadciśnienia tętniczego i u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze w celu jego monitorowania oraz przyjmujących leki wpływające na jego stężenie. Badanie stężenia potasu w osoczu lub surowicy krwi wykonywane jest zawsze u osób z podejrzeniem jakiejkolwiek ciężkiej choroby. Badanie zlecane jest także w przypadku podejrzenia i monitorowania przebiegu chorób nerek, np. ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek oraz u osób leczonych dializami lub przyjmujących płyny pozajelitowo.

3. Wyniki badania stężenia potasu we krwi

Prawidłowe stężenie potasu to 3,5 - 5,0 mmol/l. Interpretując wyniki pacjenta, warto zwrócić uwagę na jego ogólny stan kliniczny.

3.1. Wysokie stężenie potasu

Podwyższony potas we krwi (hiperkaliemia) świadczy o nadmiernej podaży potasu, upośledzeniu jego wydalania przez nerki (przy ostrej niewydolności nerek), o pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy (choroba Addisona), o hipoaldosteronizmie, nadmiernym wydalaniu potasu z komórek wywołanym rozpadem tkanek, będącym wynikiem urazu lub innego uszkodzenia. Na wysoki poziom potasu we krwi wpływa nadmierna degradacja tkanek i glikogenu wywołana częstym głodzeniem się lub nieleczoną cukrzycą, niedotlenienie tkanek (kwasica metaboliczna lub oddechowa), a także niektóre leki (indometacyna).

Nadmiar potasu u zdrowych osób zostaje wydalony z moczem. Dlatego raczej niemożliwe jest, aby dostarczyć go sobie zbyt dużo wraz z dietą. Problemy mogą pojawić się wtedy, gdy spożywa się zbyt dużo suplementów zawierających ten pierwiastek oraz gdy nerki nie pracują prawidłowo. Nadmiar potasu może wówczas prowadzić do zaburzeń pracy serca.

Wzrost poziomu potasu może wynikać ze stosowania niektórych leków. Są to, m.in. beta-blokery, leki przeciwangiotensynowe (inhibitory konwertazy angiotensyny), niesteroidowe leki przeciwzapalne, jak ibuprofen czy leki moczopędne oszczędzające potas. Dzieje się to jednak bardzo rzadko.

Fałszywie podwyższony wynik może być spowodowany nieprawidłowym sposobem pobierania próbki krwi, jej przechowywania lub przygotowania do badania. Dzieje się tak też na skutek wielokrotnego ściskania pięści przed pobraniem próbki lub zbyt długiego czasu transportowania materiału biologicznego do laboratorium analitycznego.

Nadmiar potasu w organizmie (hiperkaliemia) zagraża życiu i jest spowodowany wieloma czynnikami, do których należą:

  • duże spożycie w połączeniu z niedostatecznym wydalaniem potasu przez nerki i innymi zaburzeniami. Zbyt duże spożycie może być wynikiem zażywania suplementów zawierających potas;
  • krwawienie w układzie pokarmowym (wrzody żołądka, zapalenie błony śluzowej jelit);
  • leki (sole potasowe penicyliny, leki stosowane w chorobach układu krążenia, amiodaron);
  • nieodpowiednie kroplówki, żywienie pozajelitowe;
  • zmniejszone wydalanie potasu przez nerki (choroby nerek);
  • nadmierny rozpad komórek (np. nowotworowych, erytrocytów, posocznica);
  • hiperinsulinizm (zbyt duża podaż insuliny lub jej nadmierne wydzielanie przez trzustkę);
  • zmniejszenie objętości krwi krążącej (krwotoki).

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Hiperkaliemią określa się stan, w którym stężenie potasu w osoczu przekracza 5,5 mmol/l. Nadmiar potasu w organizmie prowadzi do śmierci. Śmiertelność w ciężkiej hiperkaliemii (≥7,0 mmol/l) wynosi około 35-67%.

Objawy nadmiaru potasu w organizmie początkowo nie są charakterystyczne. Wraz ze zwiększeniem stężenia potasu we krwi pojawiają się symptomy ze strony wielu układów:

  • układu nerwowego – apatia, splątanie, mrowienie, drętwienie w kończynach, drgawki;
  • układu mięśniowego – obniżenie siły mięśniowej, skurcze, a nawet porażenie mięśni;
  • układu krążenia – zaburzenia pracy serca.

Zarówno niedobór, jak i nadmiar potasu w diecie jest szkodliwy dla zdrowia, dlatego tylko odpowiednio zbilansowana dieta warunkuje prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

3.2. Niski poziom potasu

Zbyt niskie stężenie potasu (hipokaliemia) we krwi jest wynikiem zabiegów operacyjnych, odżywiania przez sondę lub dostarczania pokarmu pozajelitowo. Niski potas we krwi może być wywołany wymiotami, biegunką, przetoką jelitową lub żołądkową, kwasicą metaboliczną, działaniem hormonów nadnerczy. Na obniżenie stężenia potasu mają wpływ leki moczopędne, kwasica kanalikowa, zaburzona funkcja kanalików nerkowych, przemieszczanie potasu z płynu pozakomórkowego do komórek (po obciążeniu glukozą, po podaniu insuliny, zwłaszcza w kwasicy cukrzycowej), leczenie testosteronem oraz zwiększona synteza białek.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Żelazo we krwi
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze