Preparat ziołowy, lek rośliny lub fitofarmaceutyk - są to według Europejskiego Naukowego Zrzeszenia do Spraw Fitoterapii użyteczne w medycynie wyroby. Składnikami czynnymi tych preparatów są rośliny lecznicze, substancje z nich pochodzące lub ich części. Mogą się znaleźć w nich także kombinacje wyżej wymienionych postaci w przerobionej formie.
W Polsce wyżej wymienione określenia odnoszą się do wszystkich preparatów ziołowych, które zawierają surowce zielarskie lub roślinne galenowe przetwory, bez różnicy, czy są one składnikiem pomocniczym, czy o decydującym działaniu.
Charakterystyczną cechą preparatów roślinnych jest to, że nie są produkowane w czystej postaci, tylko towarzyszą im liczne naturalne chemiczne związki. Tym te leki różnią się od syntetyków roślinnego pochodzenia, które zawierają czysty działający związek (jak np. efedryna lub atropina).
Surowiec, który używany jest do przetwarzania, powinien spełniać określone wymagania w zakresie składu ilościowego, jak i jakościowego czynnych substancji, jak również zawartości ciężkich metali, zanieczyszczeń mikrobiologicznych i pozostałości pestycydów.
Pozyskany świeżo surowiec roślinny nie jest trwały - podstawową metodą jego stabilizacji jest suszenie - w czasie tego zabiegu w określonych dokładnie warunkach temperatury, wilgotności powietrza i jego przepływu, świeże rośliny mogą utracić nawet 95% wody.
Wyróżniamy preparaty ziołowe złożone i proste. Te ostatnie składają się z jednego tylko surowca roślinnego, złożone zaś są ich mieszanką. Ziołowe lekarstwa mogą być stosowane w przypadku wielu schorzeń, często można dostać je bez recepty. W Polsce najpopularniejsze są preparaty stosowane w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz gruczołów trawiennych. Popularnością cieszą się także preparaty aloesowe, które wzmacniają odporność, tabletki uspokajające stworzone z proszkowanych ziół oraz leki stosowane pomocnicza w przypadku chorób serca i układu krążenia. Większość tych preparatów to leki działające w łagodny sposób. Mogą znaleźć się jednak w tej grupie także takie medykamenty, które należy stosować ostrożnie, ponieważ po przedawkowaniu mogą okazać się toksyczne.
