Jak się pozbyć tocznia? Sprawdź, co musisz wiedzieć o terapii
Sterydy to leki działające bardzo silnie przeciwzapalnie i immunosupresyjnie, stosowane w wielu chorobach - w reumatologii, dermatologii, pulmonologii, alergologii, transplantologii, onkologii, gastrologii. Są pochodnymi naturalnych hormonów wydzielanych przez korę nadnerczy. Po raz pierwszy hormon kory nadnerczy podano w 1948 r. pacjentce chorej na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), uzyskując spektakularną, niestety krótkotrwałą poprawę. Sterydy są lekami szeroko stosowanymi w reumatologii, w wielu chorobach pomimo postępu medycyny pozostają lekami podstawowymi, np. w polimialgii reumatycznej czy zapaleniu wielomięśniowym.
1. Wpływ działania sterydów na toczeń
Sterydy stosowane w toczniu zmniejszają nasilenie objawów - hamują stan zapalny w stawach, a co za tym idzie, łagodzą dolegliwości bólowe, zmniejszają objawy skórne i śluzówkowe, hamując stan zapalny osierdzia (błony surowiczej otaczającej serce) i opłucnej (błony surowiczej otaczającej płuca), powodują ustępowanie płynu zapalnego w opłucnej i osierdziu. Zmniejszają nasilenie stanu zapalnego w nerkach, a więc minimalizują ich uszkodzenie. Pozwalają zmniejszyć objawy ze strony centralnego układu nerwowego. Poprzez to wielonarządowe działanie sterydy stosowane samodzielnie lub w skojarzeniu z innymi lekami umożliwiają wprowadzenie chorego w remisję, czyli stan wyciszenia objawów.
2. Stosowanie glikokortykosteroidów w toczniu
Glikokortykoidy (sterydy) stosowane są w toczniu w postaciach bardzo agresywnych, zagrażających życiu. Przy agresywnym przebiegu choroby stosuje się sterydy w dawkach immunosupresyjnych doustnie 1 mg/kg masy ciała lub dożylnie pulsacyjnie w bardzo wysokich dawkach powyżej 500 mg we wlewach kroplowych przez 3 kolejne dni. Po uzyskaniu poprawy dawki leku zmniejsza się stopniowo, dochodząc do najniższej umożliwiającej utrzymanie remisji. Dawki do 15 mg/d zwykle opanowują łagodne objawy choroby - zmiany skórne, objawy stawowe - często stosowane są w skojarzeniu z chlorochiną lub methotrexatem. Niskie dawki prednisonu 7,5 mg/d lub poniżej są zwykle wystarczające w leczeniu podtrzymującym remisję. W toczniu stosowane są sterydy w postaci tabletek, we wlewach dożylnych, dostawowo i okołostawowo, a także zewnętrznie na skórę w postaci maści i kremów.
3. Kiedy przyjmować sterydy?
Sterydy należy przyjmować w godzinach rannych zgodnie z rytmem dobowym wydzielania kortyzolu - naturalnego hormonu kory nadnerczy. Sterydy, w wielu przypadkach niezbędne, są jednak lekami obciążonymi ryzykiem wielu objawów niepożądanych. Trzeba o nich wiedzieć. Mogą powodować: cukrzycę, podwyższenie poziomu cholesterolu, wzrost ciśnienia tętniczego, osłabienie mięśni (miopatię posterydową), ścieńczenie skóry ze skłonnością do wylewów, zmiany oczne - zaćma i jaskra - ważne, aby rozpoznać je jak najwcześniej. Pacjentki leczone sterydami mogą mieć większą skłonność do infekcji, z drugiej strony sterydy mogą maskować ich objawy.
Jednym z częstych objawów niepożądanych jest osteoporoza. Sterydy zwiększają ubytek masy kości, ryzyko złamań. Należy pamiętać, że każdy pacjent, u którego planowana jest terapia przez okres dłuższy niż 3 miesiące - a tak jest najczęściej w toczniu - powinien mieć stosowaną profilaktykę (wapń i wit. D3). W przypadku stosowania dawek powyżej 5 mg/d, należy wykonać densytometrię (badanie gęstości mineralnej kości) i rozważyć stosowanie leków zmniejszających resorpcję kości.
Świadomość możliwych powikłań pozwala w wielu wypadkach zmniejszyć ich znaczenie kliniczne lub im zapobiec. Pacjent powinien być w stałym kontakcie z reumatologiem, aby w przypadku pojawienia się objawów ubocznych móc im przeciwdziałać.
Po to, aby odnieść jak największe korzyści z koniecznego leczenia sterydami i zmniejszyć ich działanie uboczne, należy stosować je możliwie w jak najniższych dawkach, zmniejszając je stopniowo po uzyskaniu poprawy, aż do odstawienia leku całkowicie (co niestety nie zawsze jest możliwe z uwagi na nawrót dolegliwości). Zwiększa na to szansę jednoczesne leczenie innymi lekami.
Sterydy to ważne i jedno z podstawowych narzędzi do leczenia tocznia - przed ich zastosowaniem ponad 60 lat temu 5-letnia przeżywalność wynosiła zaledwie 50%, obecnie 96%. Niestety, nadal zmorą pozostają powikłania tej terapii – za uszkodzenia narządowe pacjentów z toczniem często odpowiedzialne są właśnie sterydy, a nie choroba sama w sobie.
Wciąż czekamy na prawdziwy przełom w leczeniu tocznia. Obiecujące wydają się próby leczenia tzw. biologicznego – przeciwciałami stworzonymi specjalnie, aby eliminować pewne niekorzystne dla organizmu białka. Jeden z takich leków, z którym doświadczenia kliniczne są największe, został niedawno zarejestrowany – nadal czekamy na jego dostępność w Polsce. Czas pokaże, czy terapie biologiczne zdołają sprostać wyzwaniu, jakim jest skuteczna walka z chorobą bez narażania pacjenta na ciężkie powikłania. Bardzo na to liczymy.
Jeśli chcesz podzielić się swoimi doświadczeniami odnośnie do tocznia, odwiedź nasze forum abcZdrowie.pl.
Artykuł sponsorowany przez GlaxoSmithKline
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.