Syndrom PAS

Syndrom PAS (ang. Parental Alienation Syndrome) albo inaczej zespół alienacji rodzicielskiej został zidentyfikowany przez amerykańskiego psychiatrę sądowego dra Richarda Gardnera. Syndrom PAS uwypukla znaczenie dziecka w konflikcie okołorozwodowym. Rozwód rodziców to jedno z najbardziej traumatycznych przeżyć dziecka. Niestety, często dzieje się tak, że w rozstanie mamy i taty zostaje uwikłany maluch. Dziecko jest narażone wówczas na konflikt lojalności – po której stronie się opowiedzieć? Kogo bardziej kochać? Kogo wspierać? Nieświadome wciąganie dziecka w konflikty przedrozwodowe powoduje szereg negatywnych konsekwencji dla jego rozwoju psychicznego. W jaki sposób syndrom PAS może rzutować na całe życie szkraba?

1. Mechanizmy PAS

Syndrom PAS albo syndrom odosobnienia od jednego z rodziców to określenie specyficznych zaburzeń występujących u dziecka, które w trakcie rozstania rodziców jest czynnie angażowane w krytykę i potępianie rodzica, z którym zwykle nie mieszka na co dzień. Zarzuty pod adresem rodzica są zazwyczaj nieprawdziwe, wyolbrzymione, przejaskrawione i nieuzasadnione. Miłość na linii rodzic-dziecko zostaje niejednokrotnie zniszczona, zastąpiona przez pogardę, złość, gniew i wrogość. Celem destrukcyjnych działań jednego z rodziców jest zniszczenie więzi dziecka z drugim rodzicem. Stosuje się wówczas różne techniki prania mózgu, jak indoktrynacja, szantaż emocjonalny czy manipulacja. Angażowanie dziecka w konflikt okołorozwodowy często ma charakter nieświadomy i następuje pod wpływem silnych negatywnych emocji. Warto zatem zastanowić się nad swoim zachowaniem w trakcie rozwodu, by nie skrzywdzić własnego dziecka na całe życie.

Autorem koncepcji zespołu alienacji rodzicielskiej jest amerykański psychiatra – dr Richard Gardner. O syndromie PAS mówi się wówczas, gdy krytyka i deprecjonowanie rodzica ma charakter mimowolny. Dziecko wbrew sobie jest angażowane w konflikt między rodzicami. Oczerniany i odrzucany przez dziecko rodzic zazwyczaj nie przejawia zachowań, jakie mu się niesłusznie zarzuca. Nie jest sprawcą przemocy fizycznej, psychicznej czy seksualnej wobec dziecka. Chęć odseparowania malucha od rodzica przez drugiego opiekuna może mieć charakter świadomych, wykalkulowanych działań lub przebiegać całkiem nieświadomie. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że wywieranie presji na dziecku, by opowiedziało się za którymś z rodziców w trakcie rozwodu stanowi rodzaj przemocy emocjonalnej. Rozstanie rodziców to swoisty dramat dziecka, który traci stały kontakt z jednym z opiekunów. Brak mamy lub taty stanowi ogromną stratę dla malucha. Jak można wybierać między dwojgiem najdroższych sobie osób?

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Psychoterapia par - razem czy osobno?"

Dlaczego maluch, mimo wszystko, angażuje się w konflikt między rodzicami i poddaje się mechanizmom PAS? Dziecko w trakcie rozwodu rodziców przeżywa silny lęk, zagubienie, zagrożenie, poczucie niesprawiedliwości. Niejednokrotnie czuje się winne za rozstanie rodziców, myśli, że to ono stało się powodem rozwodu mamy i taty. Chcąc niejako zrekompensować straty i zrehabilitować się w oczach przynajmniej jednego z rodziców, angażuje się w konflikt okołorozwodowy. Jednocześnie przeżywa ból z powodu straty drugiego rodzica. Im młodsze dziecko, tym większy lęk i poczucie zagubienia wśród ambiwalentnych uczuć. Maluch boi się stracić jednego z rodziców, dlatego zaczyna tworzyć np. z mamą koalicję przeciwko tacie. W ten sposób zabezpiecza się przed stratą przynajmniej jednego opiekuna.

2. Objawy i skutki PAS

W jaki sposób manifestuje się syndrom alienacji rodzicielskiej?

• Dziecko podporządkowuje swoje zachowanie rodzicowi, który uzyskał prawo do opieki nad nim i z którym mieszka na co dzień, deprecjonując rodzica, z którym nie ma codziennego kontaktu.
• Dziecko niesłusznie oskarża rodzica, z którym nie mieszka, zarzuca mu wymyślone, czasem wręcz absurdalne czyny.
• Złość dziecka jest irracjonalna i rozprzestrzenia się stopniowo na osoby związane ze znienawidzonym rodzicem, np. na dalszą rodzinę, krewnych itp.
• Dziecko podlega fenomenowi niezależnego myśliciela, to znaczy obstaje, że samodzielnie podjęło decyzję o zerwaniu kontaktów z drugim rodzicem.
• Maluch nie przeżywa poczucia winy, odrzucając miłość drugiego rodzica.
• Dziecko odruchowo i mimowolnie wspiera rodzica, z którym mieszka na stałe i w języku odzwierciedla sposób myślenia, charakterystyczny dla oskarżającego rodzica.

Jakie konsekwencje niesie ze sobą syndrom PAS? Dziecko angażowane w konflikt okołorozwodowy może przejawiać różne lęki, problemy neurotyczne lub zaburzenia zachowania, jak nadpobudliwość czy agresja. Syndrom PAS manifestuje się też pod postacią różnych dolegliwości somatycznych, np. bólów brzucha, zawrotów głowy, astmy, zaburzeń snu czy problemów z przemianą materii. Dzieci z zespołem alienacji rodzicielskiej mają też zachwianą samoocenę, nie wierzą w swoje możliwości, łatwo ulegają sugestiom rodzica, z którym mieszkają. Relacje z odrzuconym rodzicem często ulegają nieodwracalnej destrukcji. Potrzeba miłości ze strony odtrąconego rodzica nie zostaje zaspokojona. Czasem zdarza się tak, że dzieci w życiu dorosłym zrywają kontakty również z rodzicem, z którym mieszkały – prowokatorem i sprawcą PAS. Syndrom PAS może doprowadzić też do trudności w nawiązywaniu bliskich relacji i związków intymnych. Mogą pojawić się zaburzenia tożsamości, depresja, stany lękowe, zaburzenia seksualne, fobie, podatność na wchodzenie w różne nałogi, zaburzenia osobowości, np. typu borderline, a także trudności w rozwoju autonomii.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.