Szczepienia niemowląt
Szczepienia dla niemowląt są skuteczną metodą zapobiegania chorobom zakaźnym już od najwcześniejszych lat życia. Często młode mamy zastanawiają się, przeciwko jakim chorobom należałoby zaszczepić ich pociechy. Do obowiązkowych szczepień u dzieci należą: szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz szczepienie przeciwko gruźlicy. Aby twoje dziecko było chronione od najmłodszych lat, warto przestrzegać kalendarza szczepień.
1. Na czym polegają szczepienia ochronne?
Szczepienia ochronne polegają na wprowadzeniu do organizmu bakteryjnego lub wirusowego antygenu w formie osłabionego lub nieżywego drobnoustroju albo jego fragmentu czy metabolitu. Celem szczepienia ochronnego jest wywołanie sztucznej odporności, polegającej na wytworzeniu swoistych przeciwciał przeciwko danej chorobie zakaźnej.
Wytworzone przeciwciała są podobne do przeciwciał naturalnych, które pojawiają się w organizmie po przebytej chorobie.
Szczepienie ochronne powoduje jak gdyby lekkie „przechorowanie” danej choroby. Odporność po szczepieniu utrzymuje się od dwóch do kilkudziesięciu lat. Niektóre szczepienia trzeba zatem powtarzać. Szczepienia ochronne mogą być obowiązkowe (wtedy są bezpłatne) albo zalecane (dobrowolne i wymagające opłaty ze strony pacjenta poddającego się szczepieniu). Szczepienia zalecane nie są bowiem finansowane ze środków budżetowych Ministerstwa Zdrowia.
2. Szczepienia dla noworodka
Szczepienia dla noworodka wykonuje się w szpitalu już w pierwszej dobie życia dziecka. Do obowiązkowych szczepień dzieci w pierwszych dniach życia należą: szczepienie przeciw WZW B, czyli przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, oraz szczepienie BCG przeciwko gruźlicy.
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi Komitetu Doradczego ds. Szczepień, noworodka przedwcześnie urodzonego też należy szczepić przeciw WZW B. Jednak u wcześniaków z masą urodzeniową poniżej 2000 g pierwsza dawka szczepionki powinna zostać podana w pierwszej dobie, ale nie powinno się jej zaliczać do szczepienia podstawowego. Dzieci te powinny dostać jeszcze trzy dawki szczepionki przeciwko WZW B. Pierwszą – po ukończeniu pierwszego miesiąca życia, drugą – po miesiącu od pierwszej, a trzecią – po sześciu miesiącach.
U noworodka, u którego matki stwierdzono antygen Hbs we krwi, lekarze zalecają jednorazowo, w pierwszej dobie po porodzie, uodpornienie czynno-bierne, czyli podanie szczepionki i gotowych przeciwciał anty-Hbs. Ta metoda zwiększa skuteczność ochrony przed zakażeniem wirusowym zapaleniem wątroby typu B.
Szczepienie przeciw gruźlicy wykonuje się w pierwszej dobie życia dziecka, jednocześnie ze szczepieniem przeciw WZW B lub nie później niż dwanaście godzin od tego szczepienia. Przeciwwskazaniem do szczepienia BCG jest masa dziecka poniżej 2000 g oraz wrodzone i nabyte zaburzenia odporności. Decyzję o szczepieniu przeciw gruźlicy w przypadku dzieci urodzonych przez matki zarażone wirusem HIV podejmuje lekarz neonatolog po konsultacji specjalistycznej.
Kolejne szczepienia ochronne dotyczą już niemowląt, a więc dzieci powyżej pierwszego miesiąca życia. Szczepienia niemowląt wykonują przychodnie rejonowe.
3. Szczepienia dla niemowląt
Do szczepień obowiązkowych u dzieci po pierwszym miesiącu życia zalicza się: szczepienie przeciw WZW B i szczepienie przeciw gruźlicy.
- szczepienie przeciw WZW B
To szczepienie niemowląt należy do tzw. szczepionek nieżywych. Szczepionka zawiera fragment wirusa – antygen powierzchniowy (HbsAg). Szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jest szczepieniem obowiązkowym dla wszystkich noworodków i niemowląt. Szczepienie przeciw WZW B obejmuje trzydawkowy cykl. Pierwsza dawka tej szczepionki podawana jest w ciągu doby po urodzeniu, jednocześnie ze szczepieniem przeciw gruźlicy. Druga dawka szczepienia powinna być wykonana po 4-6 tygodniach, jednocześnie ze szczepieniem przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. Trzecią dawkę szczepionki należy podać po sześciu miesiącach od pierwszej dawki. Jak wykazują badania, zastosowanie pełnego schematu szczepienia przeciw WZW B w 90% przypadków dzieci i dorosłych zapewnia całkowitą ochronę przed chorobą.
- szczepienie przeciw gruźlicy
To szczepienie dla niemowląt zawiera żywy, pozbawiony zjadliwości szczep prątka gruźlicy. Szczepionka BCG oceniana jest jako bardzo skuteczna w zapobieganiu rozsianym postaciom gruźlicy.
Szczepienie przeciw gruźlicy jest obowiązkowe dla wszystkich noworodków i niemowląt. Wykonuje się je podskórnie w lewe ramię dziecka. Po szczepieniu zostaje widoczny bąbel o średnicy 7-10 mm, który szybko znika. Po dwóch dniach tworzy się kolejny pęcherzyk, wypełniony mętnym płynem. Pęcherzyk wysycha, tworząc strupek. Po 2-4 tygodniach powstaje naciek, który może utrzymywać się kilka tygodni. Na szczycie nacieku tworzy się zwykle krosta albo owrzodzenie o średnicy poniżej 1 cm. Po około dwóch miesiącach od szczepienia owrzodzenie ulega zagojeniu i powstaje blizna o średnicy co najmniej 3 mm. Wszystkie te objawy świadczą o prawidłowo przeprowadzonym szczepieniu. Miejsca po szczepieniu BCG nie należy nadmiernie moczyć podczas kąpieli dziecka.
- szczepienie DTP
Do obowiązkowych szczepień od 2 miesiąca życia należą między innymi szczepienie przeciw błonicy i szczepienie przeciw tężcowi. Szczepionka przeciw tym chorobom podawana jest w formie szczepionki DTP, czyli jako szczepionka skojarzona. To znaczy, że jeden zastrzyk uodparnia organizm dziecka na błonicę, tężec i krztusiec jednocześnie.
Szczepionka jest podawana trzykrotnie w odstępach co 6 tygodni w pierwszym roku życia (tzw. szczepienie pierwotne) i raz w drugim roku życia (tzw. szczepienie uzupełniające).
Dziecko powinno przyjąć pierwszą dawkę szczepionki w 2 miesiącu życia. Należy odczekać 6 tygodni od szczepienia przeciw gruźlicy i przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Tę dawkę szczepionki podaje się wraz z drugą dawką szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Drugą dawkę szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi podaje się na przełomie trzeciego i czwartego miesiąca (po 6 tygodniach przerwy od poprzedniego szczepienia). Tę dawkę podaje się jednocześnie ze szczepionką zabitą przeciw polio.
Trzecia dawka podawana jest w piątym miesiącu życia (oczywiście po zachowaniu 6 tygodni przerwy), tym razem jednocześnie ze szczepionką żywą przeciw polio.
Dawka czwarta przypada między 16 a 18 miesiącem życia i podawana jest z żywą szczepionką przeciw polio.
Czasami istnieją pewne przeciwwskazania do podania szczepionki komórkowej przeciw krztuścowi. O wszystkich zmianach w składzie szczepionek i wszelkich przeciwwskazaniach decyduje lekarz, który odpowiada za szczepienia. Terminy konkretnych szczepień zawiera kalendarz szczepień, z którym rodzice powinni się dokładnie zapoznać.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.