Przyczyny trądziku pospolitego - androgeny, dieta, higiena, czynniki zewnętrzne
Czynnikiem usposabiającym do wystąpienia objawów trądziku pospolitego jest skłonność osobnicza do nadprodukcji łoju i zwiększonego rogowacenia naskórka przy ujściu mieszków włosowych. Skłonność ta prawdopodobnie ma podłoże genetyczne. Pierwotnie nadmierne wydzielanie mas rogowych powoduje powstanie zaskórników, a następnie związanych z nimi odczynów zapalnych (krosty).
1. Androgeny a trądzik
Szczególną rolę w powstawaniu trądziku odgrywają androgeny – są to męskie hormony, których śladowe ilości fizjologicznie występują również u kobiet. Androgeny łączą się z receptorami na komórkach gruczołów łojowych i mieszków włosowych, pobudzając je do wydzielania łoju w dużej ilości (łojotok). Łój, gdy jest wytwarzany w prawidłowej ilości, nawilża i natłuszcza skórę, chroniąc ją przed wysychaniem. Natomiast gdy ilość łoju jest zbyt wysoka, skóra jest lśniąca, tłusta i łatwiej dochodzi do zaczopowania gruczołów.
Dodatkowo produkty jego rozpadu działają drażniąco na skórę. Rozmieszczenie gruczołów łojowych nie jest równomierne, lecz cechuje się występowaniem w większej ilości w specyficznych okolicach – tzw. okolicach łojotokowych. Okolicami takimi są plecy (szczególnie skóra pomiędzy łopatkami) oraz twarz (przede wszystkim okolice nosa, ust i brody). Znaczna ilość gruczołów łojowych występuje również na dekolcie. Z tego względu objawy skórne trądziku ujawniają się w szczególności w tych okolicach ciała.
Nadmierna ilość łoju przyczynia się do zamykania ujść gruczołów łojowych i mieszków włosowych, powodując ich zamknięcie. Wydzielina gruczołów nie wydostaje się na powierzchnię skóry i powstają zaskórniki. Zaskórniki mogą być zamknięte bądź otwarte. Zaskórniki zamknięte są drobne, białe z centralnie występującym otworkiem. Widoczne są po naciągnięciu skóry. Zaskórniki otwarte – zastój łoju połączony jest z rozplemem bakterii Propionibacterium acnes oraz innych bakterii bytujących na skórze człowieka.
Podobnie do zaskórników zamkniętych, w części środkowej zaskórnika otwartego również występuje otworek. Natomiast oba rodzaje zaskórników różnią się kolorem – zamknięte są białe, natomiast otwarte są ciemno zabarwione na szczycie. Bakterie Propionibacterium acnes wytwarzają enzymy lipolityczne, które rozkładają tłuszcz zawarty w łoju, i powstają silnie drażniące wolne kwasy tłuszczowe. Dodatkowo nadmierny rozwój bakterii pobudza układ odpornościowy do powstawania drobnych zmian zapalnych, tworzą się grudki i krosty.
2. Wpływ diety na trądzik
Wpływ diety na trądzik nie jest do końca pewny. Wydaje się, że dieta nie jest czynnikiem sprawczym trądziku, natomiast może wpływać na jego przebieg. Wskazane jest stosowanie zrównoważonej diety zawierającej wszystkie niezbędne witaminy i mikroelementy. Zdrowa dieta nie tylko wpływa na poprawę kondycji skóry, lecz także działa pozytywnie na cały organizm. Warto ograniczyć tłuszcze zwierzęce, ostre przyprawy, sztuczne konserwanty i barwniki. Wbrew powszechnej opinii spożywanie czekolady nie ma udowodnionego wpływu na nasilanie zmian trądzikowych. Dieta z dużą zawartością warzyw i owoców może poprawić kondycję cery.
Palenie tytoniu wpływa niekorzystnie, gdyż może nasilać przebieg procesu zapalnego.
3. Higiena skóry a trądzik
Prawidłowa higiena skóry – stosowanie odpowiednich kosmetyków zmniejszających wydzielanie łoju, jak również ograniczających rogowacenie, wpływa pozytywnie na przebieg choroby. Natomiast zbyt agresywne oczyszczanie skóry może paradoksalnie nasilić łojotok i zaostrzyć chorobę.
4. Czynniki zewnętrzne a trądzik
Trądzik może być wywołany również przez czynniki zewnętrzne. Zmiany w tym typie choroby ustępują samoistnie po wyeliminowaniu czynnika sprawczego:
a) chlor – zmiany umiejscawiają się głównie na twarzy i tułowiu,
b) oleje mineralne,
c) dziegcie – zmiany dotyczą głównie wyprostnych powierzchni kończyn.
- Trądzik polekowy może być spowodowany przez:
a) glikokortykosteroidy – leki przeciwzapalne stosowane np. w chorobach reumatycznych, przewlekłych zapaleniach – zmiany mają głównie charakter grudek umiejscowionych na klatce piersiowej, zwykle nie występują zaskórniki,
b) leki wydzielane przez gruczoły łojowe powodujące ich drażnienie, np. witamina B12, jod, barbiturany itp.
- Trądzik kosmetyczny – zmiany mają zwykle charakter zaskórników i prosaków, najczęściej są wywołane przez pudry i róże, które zatykają ujścia gruczołów łojowych i potowych, najczęstszym umiejscowieniem zmian są policzki.
- Trądzik niemowlęcy – spowodowany jest używaniem pochodnych olejów mineralnych do pielęgnacji skóry.
Czynniki hormonalne i zmiany zapalne mają podstawowe znaczenie w patofizjologii trądziku. Regulacja gospodarki hormonalnej ma kluczowe znaczenie w walce z objawami choroby, dodatkowo należy minimalizować odpowiedź zapalną.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.