Trwa ładowanie...

Wąglik - przyczyny, objawy, profilaktyka i leczenie

Avatar placeholder
26.05.2023 11:27
Wąglik - przyczyny, objawy, profilaktyka i leczenie
Wąglik - przyczyny, objawy, profilaktyka i leczenie

Wąglik to choroba zakaźna wywoływana przez laseczkę wąglika (Bacillus anthracis). Występuje głównie wśród zwierząt roślinożernych, jednak człowiek też może się zarazić. Należy pamiętać, że choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka, a jedynie z zainfekowanego zwierzęcia lub produktów pochodzenia zwierzęcego.

spis treści

1. Wąglik - przyczyny

W przypadku ogniska wąglika na Syberii - pierwszymi pacjentami byli hodowcy reniferów. W wyniku zakażenia zmarło jedno dziecko, wiele osób jest hospitalizowanych. Groźna choroba odzwierzęca wróciła na Syberię po 75 latach. Wąglik występuje pod trzema postaciami: skórną, płucną i jelitową. Rozpowszechniony jest na całym świecie, w samej Europie zachorowania są raczej rzadkie, zaś w Polsce sporadyczne.

Rezerwuarem laseczki Bacillus anthracis są zwierzęta roślinożerne. Chorują one głównie na jelitową postać choroby. Człowiek może zarazić się przez kontakt z chorymi zwierzętami, a także surowcami z nich pochodzącymi. Laseczka wąglika posiada bowiem ważną cechę - zdolność wytwarzania przetrwalników, czyli form odpornych na działanie czynników środowiskowych.

Zobacz film: "Na Syberii może wybuchnąć epidemia wąglika [Pixel]"

Bardzo trudno ją zniszczyć. Zarodniki wąglika mogą przetrwać w ziemi nawet kilkadziesiąt lat, wytrzymują nawet temperaturę wrzenia wody. Można je zniszczyć kilkugodzinnym podgrzewaniem do temperatury 130 stopni Celsjusza, a także niektórymi substancjami, np. mlekiem wapiennym, formaliną czy sublimatem. Na wąglik chorują głównie osoby zawodowo narażone na kontakt ze zwierzętami.

2. Wąglik - objawy

W zależności od miejsca wniknięcia laseczek wąglika, mogą rozwinąć się trzy postacie choroby.

Postać skórna wąglika rozwija się po kontakcie uszkodzonej skóry z produktami pochodzenia zwierzęcego, takimi jak skóra czy wełna. Istnieją dwie odmiany tej postaci wąglika: czarna krosta oraz obrzęk złośliwy.

W przypadku czarnej krosty okres wylęgania wynosi od kilku godzin do kilku dni. W miejscu wniknięcia zarazka tworzy się początkowo swędząca grudka, która szybko przekształca się w pęcherzyk wypełniony brunatnym płynem. Po około 3-4 dniach pęcherzyk pęka i powstaje czarna krosta, która ma postać twardego, niebolesnego, suchego i czarnego strupa, otoczonego przez wianuszek pęcherzyków.

Miejsce, na którym znajduje się zmiana, ulega obrzękowi. Czasem czarnej kroście może towarzyszyć zapalenie okolicznych naczyń i węzłów chłonnych z bolesnością i objawami ogólnymi, takimi jak: gorączka, dreszcze, złe samopoczucie, utrata apetytu, bóle głowy.

Obrzęk złośliwy to rzadsza, aczkolwiek bardziej niebezpieczna odmiana postaci skórnej wąglika. Rozwija się, gdy do wniknięcia bakterii doszło na twarzy. Dookoła miejsca zetknięcia z laseczką wąglika pojawia się blady, miękki obrzęk, który nabiera barwy fioletowej, może też pokrywać się pęcherzykami, jednak nie dochodzi do ich przekształcenia w strup. Chorzy ciężko przechodzą obrzęk złośliwy.

Wąglik - widok mikroskopowy
Wąglik - widok mikroskopowy

Struktura krystaliczna wąglika wirulencji białka CADO.

zobacz galerię

Powikłaniem postaci skórnej wąglika jest posocznica (sepsa), czyli uogólnione zakażenie organizmu laseczkami wąglika, związane z ich przedostaniem się do krwi (częściej w obrzęku złośliwym).

Postać płucna wąglika rozwija się po zainhalowaniu zarazków do płuc, np. w zakładach obróbki materiałów pochodzenia zwierzęcego, gdzie zarodniki mogą unosić się w powietrzu. Infekcja rozpoczyna się zazwyczaj dreszczami i gorączką. Po kilku dniach rozwija się ciężkie zapalenie płuc, z odkrztuszaniem krwisto-ropnej wydzieliny, objawami niewydolności oddechowej, rozwojem obrzęku płuc i przedostawaniem się płynu do opłucnej („worka” otaczającego płuca). Z czasem u pacjentów rozwija się ciężka posocznica. Postać płucna wąglika jest bardzo niebezpieczna i wiąże się z dużą śmiertelnością. Chorzy umierają zwykle po 3-4 dniach trwania choroby.

Wśród ludzi najrzadziej spotyka się postać jelitową wąglika. Choroba rozwija się po spożyciu zakażonego mięsa lub mleka. Typowe objawy to: gorączka, nudności, wymioty, krwista biegunka i gromadzenie się płynu w jamie brzusznej (czyli tzw. wodobrzusze). Bardzo szybko dochodzi do sepsy. W przypadku wąglika jelitowego objawy bardzo szybko postępują, a pacjenci umierają w ciągu 3-4 dni od pojawienia się symptomów.

3. Wąglik - profilaktyka i leczenie

Każde zachorowanie na wąglika podlega obowiązkowej hospitalizacji oraz rejestracji. W leczeniu stosuje się antybiotyki: penicylinę, ciprofloksacynę, doksycyklinę oraz leczenie objawowe (środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe). Choroba, mimo leczenia, wiąże się z dużą śmiertelnością. Dlatego w walce z wąglikiem najważniejsze jest zapobieganie zakażeniom.

Profilaktyka polega na przestrzeganiu odpowiednich przepisów dotyczących obróbki materiałów pochodzenia zwierzęcego i utylizacji zwierząt padłych z powodu wąglika. Istnieje też szczepionka przeciwko wąglikowi, która rekomendowana jest osobom pracującym przy hodowli zwierząt i zajmującym się przetwórstwem produktów zwierzęcych.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze