Swędzenie odbytu (świąd odbytu) - przyczyny, dieta, domowe sposoby, leczenie

Swędzenie odbytu (świąd odbytu) to problem, który może przytrafić się każdemu, bez względu na płeć czy wiek. Wbrew pozorom, świąd skóry nie dotyka jedynie osób, które nie dbają wystarczająco o higienę osobistą. Dolegliwość ta może być skutkiem nadmiernej wrażliwości na środki chemiczne stosowane do prania bielizny, papier toaletowy, a także być wynikiem nieprawidłowej diety, nadpotliwości czy alergii. Jak pozbyć się swędzenia odbytu?

1. Czym jest świąd odbytu?

Swędzenie odbytu (świąd odbytu) to uczucie, powodujące silną potrzebę drapania intymnej okolicy. Pacjenci odczuwają ciągły dyskomfort lub pojawia się on bezpośrednio po wypróżnieniu.

Często pacjenci zgłaszają również swędzenie odbytu w nocy, co utrudnia zasypianie lub powoduje częste budzenie się ze snu. Swędzenie może mieć różne nasilenie, występować samodzielnie lub współwystępować z innymi objawami, takimi jak zaczerwieniony odbyt, ból i pieczenie odbytu.

Zobacz film: "Wybór metody leczenia żylaków i hemoroidów"

Niekiedy dolegliwości są tak silne, że utrudniają codzienne funkcjonowanie. Dodatkowo drapanie okolic odbytu może skutkować uszkodzeniem skóry, krwawieniem, a nawet prowadzić do infekcji.

Swędzące okolice odbytu są wskazaniem do wizyty lekarskiej i wprowadzenia leczenia, choć szacuje się że u 25-75% przypadków niemożliwe jest znalezienie przyczyny objawów, wówczas dolegliwość określana jest mianem świądu idiopatycznego.

U pozostałych osób rozpoznanie źródła problemu i wprowadzenie leczenia szybko prowadzi do ustąpienia nieprzyjemnych dolegliwości.

2. Przyczyny swędzenia odbytu

Swędzący odbyt może być objawem choroby, która wymaga wprowadzenia odpowiedniego leczenia. Schorzenia, które mogą odpowiadać za podrażniony odbyt, a także uporczywy świąd odbytu to:

• grzybica odbytu,
• grzybica skóry w okolicach odbytu,
• zakażenie bakteryjne skóry okolic odbytu,
• zakażenie wirusowe okolic odbytu,
• łuszczyca okolic odbytu,
• liszajec zakaźny,
• wyprysk,
• atopowe zapalenie skóry,
• lukoplakia,
• szczelina odbytu,
• hemoroidy,
• wypadanie odbytnicy,
• ropień,
• przetoka okołoodbytnicza,
• kłykciny kończyste.

Choroby pasożytnicze okolic krocza również mogą stanowić przyczynę świądu odbytu i wymagają wizyty u lekarza:

• wszawica łonowa,
• owsiki,
• świerzb,
• glistnica.

Ogólne schorzenia, które mogą przyczynić się do swędzenia okolic odbytu to:

• żółtaczka,
• cukrzyca,
• alergia,
• niewydolność nerek,
• niewydolność wątroby,
• choroby układu odpornościowego.

Swędzenia odbytu są niekiedy rozpoznawane u osób po operacjach proktologicznych, jest to tzw. mokry odbyt. Ciągłe wydzielanie śluzu i ropy wywołuje duży dyskomfort i zaczerwienienie odbytu. Natomiast drapanie i pocieranie nasila swędzenie w okolicy odbytu, wywołuje ból i pieczenie.

Świąd i szczypanie odbytu może być także spowodowane wrodzoną nadwrażliwością na używane środki higieniczne, na przykład proszek do prania, płyn do płukania czy papier toaletowy (swędzenie i pieczenie odbytu może być skutkiem alergii na substancje zapachowe).

Częsta przyczyna swędzenia odbytu to również nieodpowiednia higiena intymna, używanie podrażniających skórę, szorstkich ręczników, a także nadmierna potliwość.

Nie bez znaczenia jest również skład ubrań, sztuczne tkaniny w bardzo krótkim czasie mogą spowodować bolesne odparzenia odbytu lub świąd w okolicach odbytu.

2.1. Nieodpowiednia dieta przyczyną świądu odbytu

Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo swędzenia odbytu to także nieodpowiednie odżywianie. Okazuje się, że bardzo wiele osób, zgłaszających swędzenie odbytu po wypróżnieniu spożywa duże ilości słodyczy, serów, pikantnych potraw, pije alkohol, gazowane napoje, nadużywa kawy lub herbaty.

Nie bez znaczenia jest również niedobór żelaza, witamina A i D w organizmie, nadwaga lub otyłość. Długotrwała biegunka również może spowodować świąd i pieczenie odbytu po oddaniu stolca.

Luźny kał może być skutkiem np. grypy żołądkowej, zapalenia jelit czy zwykłej niestrawności. Bardzo ważna jest więc zrównoważona dieta, zawierająca duże ilości błonnika.

3. Objawy swędzenia odbytu

Świąd w okolicy odbytu może mieć charakter ciągły lub pojawiać się w określonych porach dnia, w pozycji siedzącej czy po wypróżnieniu, zazwyczaj nie występuje samodzielnie. Bardzo często współistnieje z dolegliwościami, takimi jak:

• ból i pieczenie w okolicy odbytu,
• swędzenie pochwy i odbytu,
• zaczerwienie wokół odbytu,
• suchy odbyt,
• potliwość odbytu,
• mrowienie odbytu,
• podrażnienie okolic odbytu,
• zapalenie skóry wokół odbytu,
• wzdęcia i częste oddawanie gazów,
• podwyższona temperatura ciała,
• biegunki lub zaparcia.

Dolegliwości te zmuszają do drapania, co z kolei przyczynia się do wystąpienia zmian, takich jak otarcia odbytu, zmiany skórne w okolicy odbytu, odparzenia czy wysypka w okolicy odbytu.

Swędzenie może być tak intensywne, by zaburzać codzienne funkcjonowanie lub utrudniać sen, gdy pojawia się wieczorem lub w nocy.

Dodatkowo świąd sprawia, że pacjenci unikają wychodzenia z domu, ponieważ w miejscu publicznym nie są w stanie poradzić sobie z silną potrzebą drapania. Przewlekły świąd odbytu może prowadzić do obniżenia nastroju, a nawet wystąpienia zaburzeń depresyjnych.

4. Domowe sposoby na świąd odbytu.

W sytuacji, gdy swędzi odbyt należy przede wszystkim powstrzymać się od drapania, by uniknąć uszkodzeń skóry i infekcji. W tym czasie warto zrezygnować z używania nawilżanych chusteczek i zapachowego papieru toaletowego.

Zalecane jest noszenie naturalnej, bawełnianej bielizny i częste podmywanie się ciepłą wodą w ciągu dnia, a w szczególności po oddaniu stolca. Pomocne mogą okazać się nasiadówki w rumianku, nasiadówki w naparze z kory dębu czy nadmaganianu potasu, a także kąpiele z dodatkiem sody oczyszczonej lub octu jabłkowego.

Można wypróbować również gotowe mieszanki ziołowe z szałwi, kasztanowca, kory dębu i rdestu. Uporczywe swędzenie odbytu często łagodzą okłady z lodu lub przykładanie zaparzonej torebki herbaty.

Dodatkowo w czasie utrzymywania się dolegliwości należy zrezygnować z wycierania intymnych okolic ręcznikiem, lepiej sięgać po miękki papier toaletowy lub ręcznik papierowy.

Warto pamiętać, że bardzo często swędzenie w połączeniu z drapaniem i niewłaściwą higieną powoduje otarcie odbytu oraz zaczerwienie w okolicy odbytu. Wówczas pacjenci mogą dodatkowo odczuwać silny ból i pieczenie.

W czasie leczenia świądu odbytu nie bez znaczenia jest również dieta, pacjenci powinni spożywać kapustę kiszoną, ogórki kiszone i jogurty naturalne, by odbudować mikroflorę jelitową.

Dobrym pomysłem będzie również czasowe ograniczenie picia kawy, napojów z dużą ilością cukru, a także jedzenia czekolady, ostrych przypraw i cytrusów. Jest to szczególnie istotne, gdy występuje swędzenie i pieczenie odbytu po wypróżnieniu.

W codziennym jadłospisie powinny znaleźć się produkty pełnoziarniste, świeże warzywa, pestki słonecznika czy dyni. Powyższe wskazówki mogą być również traktowane jako domowe sposoby na pieczenie odbytu.

Warto pamiętać, że w sytuacji gdy domowe leczenie świądu odbytu nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, należy jak najszybciej umówić się na wizytę u lekarza proktologa. Uciążliwe dolegliwości można spróbować łagodzić stosowaniem dostępnej bez recepty maści na swędzenie odbytu.

5. Świąd odbytu u dzieci

Swędzenie odbytu u dziecka to bardzo często zgłaszana dolegliwość u pediatrów. W większości przypadków świąt odbytu u dziecka jest wynikiem zakażenia pasożytniczego, na przykład owsików.

Zakażenie najczęściej pojawia się na skutek jedzenia nieumytych warzyw i owoców. W przebiegu owsicy poza swędzeniem pupy u dziecka rodzice zauważają podkrążone oczy, utratę apetytu, bladość skóry, wiercenie się i ból brzucha.

Swędzenie odbytu u dzieci może być też efektem choroby skóry, na przykład łuszczycy i liszajca zakaźnego. Zmiany mogą pojawiać się między pośladkami lub w innych miejscach na ciele.

Liszajec odpowiada za drobne pęcherzyki wypełnione płynem, natomiast łuszczyca wywołuje płaskie grudki pokryte srebrzystą łuską. Swędzący odbyt u dziecka może być spowodowany również zakażeniem grzybiczym lub bakteryjnym. Grzybica odbytu u dziecka zwykle wywołuje ciągły świąd, a także współwystępuje z zaczerwieniem intymnych okolic.

Infekcja ta jednak wymaga rozpoznania przez lekarza, ponieważ przyczyną czerwonego odbytu mogą być otarcia lub odparzony odbyt. Zaczerwienie odbytu u dzieci obserwuje się również w przebiegu pieluszkowego zapalenia skóry.

Wskazaniem do konsultacji medycznej jest również ból odbytu u dzieci, pieczenie odbytu u dziecka oraz nietypowe zmiany zlokalizowane w okolicy odbytu u dzieci.

6. Leczenie swędzenia odbytu - jaki lekarz?

Nieprzyjemne dolegliwości, dotyczące okolic odbytu należy konsultować z proktologiem. Zajmuje się on diagnostyką chorób wywołujących, między innymi świąd odbytu w nocy, swędzenie odbytu w ciąży, świerzb odbytu czy suchość odbytu.

Zazwyczaj jedynie specjalista jest w stanie rozpoznać z jakiego powodu pacjenta piecze i swędzi odbyt, a także przepisać leki na świąd odbytu. Często chory otrzymuje receptę na tabletki doustne, specjalne preparaty do mycia intymnych okolic oraz produkty do stosowania miejscowego.

Największą popularnością cieszy się maść na swędzenie odbytu, która wykazuje właściwości znieczulające i łagodzące. Maści na świąd odbytu mogą być stosowane kilkukrotnie w ciągu doby, co jest dobrą informacją dla chorych, u których pojawia się swędzenie odbytu w nocy i nie są w stanie spokojnie spać.

W zależności od konkretnego przypadku, specjalista może przepisać również leki na grzybicę odbytu, hemoroidy, a także środki zmniejszające pocenie odbytu.

Warto pamiętać, że zarówno swędzenie odbytu u dorosłych, jak i u dzieci jest wskazaniem do wizyty lekarskiej. Bardzo wiele schorzeń wymaga leczenia farmakologicznego, na przykład wspomniana wcześniej grzybica, która odpowiada za świąd sromu i odbytu.

Często lekarz zaleca wykonanie konkretnych badań, które ułatwiają rozpoznanie przyczyny problemu, jest to na przykład badanie kału przydatne w diagnostyce świądu odbytu po wypróżnieniu czy wymaz z pochwy, gdy pacjentki zgłaszają swędzenie odbytu po stosunku.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.