Wskazania do odczulania

Odczulanie, czyli immunoterapia swoista, jest uznawane za najlepszą i najskuteczniejszą metodę XXI wieku, przez WHO określony jako wiek "epidemii alergii". Metoda ta jest zalecana przez wszystkie stowarzyszenia, akademie i autorytety medycyny zarówno Polski, jak i świata. Odczulanie polega na podawaniu niewielkich, stopniowo rosnących dawek alergenów. Dzięki stopniowemu zwiększaniu dawki, organizm oswaja się z tą substancją i przestaje traktować ją jak wroga; mechanizm alergii zostaje wygaszony i objawy zmniejszają się, a czasem ustępują całkowicie. Przedstawione wskazania do zastosowania swoistej immunoterapii są oparte m.in. na podstawie WHO Position Paper – 1998.

1. Kwalifikacja do immunoterapii swoistej

Generalnie, dolną granicą wiekową w kwalifikacji do odczulania jest wiek 5 lat. Jednak od tej reguły istnieją wyjątki, np. dziecko, u którego wystąpiła ciężka

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

reakcja alergiczna na użądlenie owada powinno być jak najszybciej poddane immunoterapii, aby zapobiec kolejnej reakcji uczuleniowej .

Rodzaj alergii musi być potwierdzony w testach skórnych bądź w testach z surowicy krwi (musi być to tzw. alergia IgE -zależna). Metodą z wyboru, zwłaszcza u dzieci, są testy skórne , które dają pewne wyniki i są bezpieczne w przeprowadzeniu. W razie obecności przeciwwskazań wykonuje się testy z krwi , które również są bezpieczne, natomiast znacznie droższe. Ponadto, należy wykazać, iż swoiste uczulenie ma znaczenie dla występowania objawów choroby, tzn. ekspozycja na alergeny określone w testach alergicznych powoduje pojawienie się objawów chorobowych. W razie wątpliwości, jeśli to konieczne, można przeprowadzić prowokację alergenową z odpowiednim alergenem. Należy dokonać charakterystyki innych czynników sprawczych, które mogą być związane z wystąpieniem objawów alergii.

Ostatnim kryterium jest stabilny przebieg choroby. Niespełnienie tego kryterium może być przeciwwskazaniem przejściowym, ponieważ w wyniku zastosowania leczenia farmakologicznego, przy złagodzeniu przebiegu, można zostać zakwalifikowanym do immunoterapii swoistej. W razie obecności ciężkiego uczulenia lub źle kontrolowanej astmy zastosowanie odczulania wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia ciężkiej reakcji ogólnoustrojowej, np. wstrząsu anafilaktycznego. Dlatego też przed zakwalifikowaniem do immunoterapii lekarz powinien u chorych z astmą wykonać badanie czynnościowe płuc oraz skontrolować monitorowanie czynności płuc za pomocą szczytowego przepływu powietrza.

Pozostałe czynniki, które należy uwzględnić przed rozpoczęciem immunoterapii, to: odpowiedź na tradycyjną farmakoterapię, dostępność wystandaryzowanych lub wysokiej jakości szczepionek oraz czynniki socjologiczne (koszty terapii, zawód osoby kwalifikowanej do immunoterapii).

2. Uczulenie na jad owadów

Swoiste przeciwciała IgE przeciwko jadom owadów stwierdza się nawet u 15-30% populacji, zwłaszcza u dzieci oraz osób wielokrotnie żądlonych. Alergie występują na jad: pszczoły miodnej, trzmiela, osy oraz szerszenia. Czynnikami ryzyka wystąpienia reakcji anafilaktycznej po użądleniu są: krótki okres pomiędzy użądleniami, ciężka reakcja alergiczna po użądleniu w przeszłości, wiek (wraz z wiekiem wzrasta ryzyko), współistniejąca choroba układu krążenia, układu oddechowego i mastocytoza, użądlenie przez pszczołę lub szerszenia, przyjmowanie leku z grupy beta-adrenolityków (pot. beta-bloker).

Za jedyny i skuteczny sposób leczenia przyczynowego i zabezpieczenia przed reakcją anafilaktyczną po kolejnym użądleniu uznaje się immunoterapię swoistą. Skuteczność terapii ocenia się na ponad 90% przypadków. Nie stosuje się odczulania przy ujemnych wynikach testów skórnych i oznaczeniach swoistych IgE w surowicy.

3. Alergia wziewna

Alergia wziewna jest wywołana przez substancje, które dostają się do organizmu drogą inhalacyjną. Należą do nich: pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, zarodniki pleśni, sierść i naskórek zwierząt. Objawia się ona przede wszystkim alergicznym nieżytem nosa i spojówek. Stosowanie odczulania w astmie zmniejsza objawy choroby i konieczność farmakoterapii chorych na astmę oraz alergiczny nieżyt nosa i spojówek. Warunkiem przeprowadzenia odczulania w przypadku alergicznego nieżytu nosa lub spojówek, astmy alergicznej, jak było wspomniane, jest dodatni wynik testów IgE, które potwierdzają sprawczą rolę określonego alergenu.

Rozważenie przeprowadzenia odczulania należy przede wszystkim wziąć pod uwagę u chorych z przedłużonym sezonem alergii lub z przetrwałymi objawami, występującymi po sezonie pylenia, u których nie uzyskuje się satysfakcjonującej poprawy po leczeniu lekami przeciwhistaminowymi i umiarkowanymi dawkami miejscowych glikokortykosteroidów lub gdy osoby chore nie chcą pozostawać na ciągłej lub długotrwałej farmakoterapii.

Odczulanie podjęzykowe jest wskazane w przypadku alergicznego IgE-zależnego nieżytu nosa u chorych uczulonych na alergeny wziewne z ciężką reakcja ogólnoustrojową w wywiadzie lub nieakceptujących metody podskórnej.

W przeprowadzonych badaniach klinicznych największą skutecznością cechowało się odczulanie na następujące alergeny: pyłki traw, drzew, chwastów (skuteczność ponad 80%); zarodniki grzybów pleśniowych z rodziny Alternnariai Clodosporium (skuteczność 60-70%); roztocze kurzu domowego lub magazynowe (skuteczność ponad 70%); karaluchy oraz alergeny kota. W przypadku uczulenia na sierść zwierząt skuteczność wynosi poniżej 50% przypadków. Terapia jest skuteczniejsza u osób uczulonych na alergeny sezonowe (niż całoroczne) oraz w przypadku odczulania na małą ilość alergenów jednorazowo.

4. Uczulenie na penicylinę

Immunoterapię swoistą w przypadku uczulenia na penicylinę i inne antybiotyki beta-laktamowe przeprowadza się tylko u chorych, którzy ze wskazań życiowych wymagają leczenia preparatami z tej grupy. Najczęściej stosuje się odczulanie drogą doustną i dożylną.

Brak wskazań:

• alergia pokarmowa - nadal jest to terapia doświadczalna;
• brak potwierdzenia skuteczności u chorych na atopowe zapalenie skóry, związane z alergenami wziewnymi;
• nadreaktywności na leki, gdzie bierze udział inny mechanizm (wyjątek to uczulenie na penicylinę);
• pokrzywka przewlekła;
• obrzęk naczynioruchowy.


5. Przeciwwskazania do odczulania

Wśród przeciwwskazań do odczulania należy wymienić:

• brak współpracy i świadomej zgody ze strony pacjenta,
• współistnienie chorób autoimmunologicznych, nowotworów złośliwych, ciężkich chorób układu krążenia,
• niedobory odporności,
• ostre zakażenie lub zaostrzenie zakażenia przewlekłego,
• ciężkie zaburzenia psychiczne,
• zwiększone ryzyko powikłań w razie reakcji ogólnoustrojowej,
• ciąża, podczas której nie należy rozpoczynać terapii, jednak możliwe jest kontynuowanie leczenia podtrzymującego,
• ciężki przebieg astmy,
• konieczność przewlekłego stosowania beta-blokera (w razie wystąpienia reakcji ogólnoustrojowej zwiększa się jej ciężkość).

Dostępne opracowania potwierdzają kliniczną skuteczność immunoterapii w leczeniu alergicznego nieżytu nosa, astmy alergicznej oraz alergii na jad owadów błonkoskrzydłych. Odczulanie wywołuje tolerancję kliniczną i immunologiczną, jest skuteczne przez długi czas i może zapobiegać progresji choroby alergicznej. Co ważne, poprawia również jakość życia osób z chorobą alergiczną.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.