Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Magdalena Kowalska

Zanieczyszczenia powietrza a odporność

Avatar placeholder
26.05.2013 17:30
Zanieczyszczenia powietrza a odporność
Zanieczyszczenia powietrza a odporność

Powietrze jest mieszaniną gazów, z których składa się atmosfera ziemska. Głównymi jego składnikami są: azot stanowiący ok. 78% i tlen ok. 21%. Pozostałą część stanowią inne gazy: argon, dwutlenek węgla oraz w niewielkich ilościach: neon, hel, krypton, ksenon i wodór. Ponadto powietrze zawiera różną, zależną od warunków otoczenia ilość pary wodnej. Zanieczyszczenia zawarte w powietrzu mogą negatywnie wpłynąć na naszą odporność.

spis treści

1. Rodzaje zanieczyszczeń powietrza

Powietrze zanieczyszczają wszystkie substancje gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące się w powietrzu w ilościach większych niż ich średnia zawartość. Generalnie zanieczyszczenia powietrza można podzielić na pyłowe i gazowe. Stanowią one największe niebezpieczeństwo ze wszystkich rodzajów zanieczyszczeń, ponieważ mogą się przemieszczać na dużych obszarach i wpływać na wszystkie komponenty środowiska.

Już sama definicja „zanieczyszczenia powietrza” Światowej Organizacji Zdrowia wskazuje, że mają one negatywny wpływm.in. na zdrowie człowieka, co ma również odzwierciedlenie w spadku kondycji układu odpornościowego.

Zobacz film: "Struktura układu odpornościowego"

Zanieczyszczenia powietrza dostają się do organizmu człowieka poprzez układ oddechowy, pokarmowy, skórę i gałkę oczną, powodując obniżenie odporności. Głównymi źródłami zanieczyszczeń są uprzemysłowienie i wzrost liczby ludności oraz przemysł energetyczny i transportowy. Wraz ze wzrostem ludności i uprzemysłowienia zaczęło rosnąć zapotrzebowanie na energię. Pozyskiwanie energii to właśnie główna przyczyna zanieczyszczenia powietrza. Najważniejsze z nich to dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NxOy), pyły węglowe (X2), tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla (CO2), ozon troposferyczny (O3), ołów (Pb) oraz pyły.

2. Dwutlenek siarki (SO2)

Dwutlenek siarki (SO2) dostaje się do górnych dróg oddechowych, a z nich do krwioobiegu. Wysokie stężenie dwutlenku siarki jest spowodowane przede wszystkim spalaniem paliw. Stanowi istotny składnik smogu, który pojawia się w czasie chłodniejszych pór roku. Działa drażniąco na drogi oddechowe, przez co prowadzi do przewlekłego zapalenia oskrzeli, zaostrzenia chorób układu krążenia, zmniejszonej odporności płuc na infekcje. Zachorowania mogą przebiegać gwałtownie, szczególnie wśród ludzi starszych i dzieci.

3. Tlenki azotu (NxOy)

Tlenki azotu dostają się do atmosfery zarówno, jako zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego (wybuchy wulkanów), jak i związane z działalnością człowieka (utlenianie paliw kopalnych w wysokiej temperaturze, spaliny silników samochodowych). U człowieka, a w szczególności u dzieci i osób starszych, NO2 atakuje układ oddechowy powodując osłabienie funkcji obronnych płuc, zaburzenia wentylacji płuc, mniejsze nasycenie krwi tlenem i obniżenie zdolności samooczyszczania dróg oddechowych. W konsekwencji doprowadza to do wzrostu zachorowalności na choroby układu oddechowego. Skutki zanieczyszczenia powietrza azotem mogą byc tragiczne. Przyjmuje się, że tlenki te są 10-krotnie bardziej toksyczne niż tlenek węgla i w przypadku nawet krótkotrwałego wdychania wyższego stężenia mogą spowodować obrzęk płuc i śmierć.

4. Tlenek węgla (CO)

Tlenek węgla powstaje w wyniku spalania paliw (spaliny samochodowe, dym tytoniowy), a w szczególności niecałkowitego spalania węgla w paleniskach domowych. Związek ten jest najczęstszą przyczyną zatruć śmiertelnych, ponieważ jest bezwolny i silnie trujący, więc zanim ofiara zdąży się zorientować, traci przytomność. Zmiany w natlenianiu krwi powodują zaburzenia układu nerwowego i układu krążenia, objawiające się mniejszą wydolnością manualną oraz spadkiem ogólnej sprawności psychicznej.

5. Ozon troposferyczny (O3)

Ozon powstaje w procesie przemian cząsteczkowych tlenu pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. W prawidłowych warunkach 90% całkowitej jego zawartości koncentruje się w stratosferze (na wysokości 20-30 km). Pochłania on promieniowanie ultrafioletowe, co jest bardzo korzystnym procesem. Natomiast w troposferze powstaje na skutek utleniania zanieczyszczeń np. tlenków azotu, tlenku węgla, metanu, ponadto jest głównym składnikiem smogu fotochemicznego występującego głównie latem w miastach o dużym natężeniu ruchu samochodowego.

Podwyższone stężenie ozonu troposferycznego wpływa negatywnie na układ oddechowy powodując kaszel, ograniczenie zdolności do głębokiego oddychania i wchłaniania tlenu, nasilenie objawów astmy, zapalenie płuc, a także podrażnienie oczu i bóle głowy. Ze względu na bardzo silne właściwości utleniające i wysoką aktywność chemiczną doprowadza do uszkodzenia nie tylko nabłonka dróg oddechowych, ale też innych nabłonków, tkanek, upośledza układ odpornościowy, wywołuje alergie, choroby nowotworowe. Wdychanie w dużych stężeniach może prowadzić do zgonu.

6. Ołów (Pb)

Ołów zmniejsza liczbę limfocytów T i B, komórek NK, stymulując produkcję cytokin oraz przeciwciał IgE, co może być związane ze zwiększoną zapadalnością na choroby atopowe. Potwierdzają to badania, ponieważ wykazano, iż hutnicy mają zwiększoną zapadalność na infekcje oraz nowotwory.

Na szczęście od początku lat 90. obserwuje się zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza, co początkowo było spowodowane spadkiem produkcji przemysłowej, a obecnie postępem w instalowaniu urządzeń ochrony powietrza - wzrasta liczba urządzeń odpylających i ich skuteczność, powstają nowe instalacje odsiarczania spalin i usuwania z nich tlenków azotu. Miejmy nadzieję, że na tym nie poprzestaniemy i w dalszym ciągu będą prowadzone starania, by uratować zdrowie nasze i przyszłych pokoleń.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze