Żółtaczka fizjologiczna - leczenie żółtaczki noworodków
Żółtaczka fizjologiczna, zwana też żółtaczką noworodków, występuje u ponad połowy dzieci urodzonych w terminie oraz u niemal wszystkich wcześniaków. Powoduje ją niedostatecznie jeszcze wykształcony układ enzymatyczny, odpowiedzialny za przemianę bilirubiny; charakteryzuje się u noworodków zażółceniem powłok skórnych i gałek ocznych. Im wcześniej dziecko się rodzi, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia choroby. Żółtaczka fizjologiczna ustępuje samoistnie i nie wymaga specjalnego leczenia.
1. Żółtaczka noworodków
Ponieważ dziecko w brzuchu matki czerpie tlen z jej krwi, w łonie kobiety jest więcej krwinek czerwonych niż u płodu. Po urodzeniu „nadliczbowe” krwinki czerwone stają się zbędne i ulegają rozpadowi. Jako produkt uboczny powstaje żółty barwnik – bilirubina. Przy w pełni wydolnych mechanizmach fizjologicznych bilirubina trafia do wątroby, gdzie podlega przemianom biochemicznym i jako składnik żółci jest wydalana do jelit. Jednak nie u każdego dziecka system ten w pełni działa, dlatego bilirubina odkłada się w tkankach i daje żółte zabarwienie ciała oraz błon śluzowych.
Żółtaczka fizjologiczna u noworodków pojawia się w drugiej dobie życia maluszka, osiąga szczyt w czwartej lub piątej i stopniowo zanika do dziesiątego dnia, co różni ją od żółtaczki patologicznej. Również poziom bilirubiny w surowicy jest inny – nie powinien on przekraczać u noworodków urodzonych w terminie 205 mikromoli na litr (12 mg/dl), u wcześniaków – 257 mikromoli na litr (15 mg/dl). U dzieci urodzonych przedwcześnie maksymalne natężenie żółtaczki przypada na szósty lub siódmy dzień życia, trwać może do trzech tygodni. Żółtaczka patologiczna to m.in. ta, która występuje w przypadku konfliktu serologicznegow zakresie układu Rh lub AB0 krwinek czerwonych matki i dziecka. Zażółcenie pojawia się wtedy zwykle już w pierwszej dobie życia maluszka i jest bardzo intensywne. W żółtaczce fizjologicznej zażółceniu ulegają po kolei: twarz, tułów, kończyny – dłonie i stopy. Kolejność ustępowania objawów jest odwrotna.
2. Leczenie żółtaczki u noworodków
Żółtaczka fizjologiczna nie wymaga leczenia. Jednak u noworodków czasem pojawia się też odmiana patologiczna. Rozwija się wcześniej, utrzymuje dłużej i towarzyszy jej podwyższony poziom bilirubiny. W przeciwieństwie do żółtaczki fizjologicznej ten stan wymaga leczenia. Przyczynami żółtaczki patologicznej są najczęściej:
- nadmierna produkcja bilirubiny,
- choroby wątroby u dziecka,
- istniejące przeszkody w usuwaniu barwnika z organizmu,
- zakażenie wirusem żółtaczki,
- niezgodność grup krwi między niemowlęciem a matką.
W przypadku żółtaczki fizjologicznej trudno mówić o działaniach zapobiegawczych. W przewidywaniu przebiegu choroby u noworodka pomocne jest wykonywanie w okresie ciąży wskazanych przez lekarza badań – grupa krwi, obecność antygenu Hbs, specyficzne badania wirusologiczne, badania w kierunku zakażenia. Jeśli żółtaczka u noworodka wystąpi, podstawowym badaniem jest oznaczenie poziomu bilirubiny we krwi. Prawidłowo prowadzone leczenie może wymagać powtarzania badania, częściej niż jeden raz na dobę, co wiąże się każdorazowo z pobraniem od dziecka próbki krwi.
Jeśli istnieją podejrzenia, że żółtaczka może być patologiczna, wykonuje się badania pomocnicze:
- oznaczenie grup krwi dziecka i matki i tzw. opracowanie serologiczne,
- morfologię krwi i inne badania w poszukiwaniu zakażenia,
- badanie USG jamy brzusznej.
3. Zalecenia w fizjologicznej żółtaczce noworodków
Większość noworodków z żółtaczką nie wymaga stosowania specjalnych zaleceń. Lekarz zwraca jedynie uwagę na to, czy dziecko otrzymuje wystarczającą ilość płynów, czy oddaje mocz i przynajmniej trzy stolce na dobę. W przypadku karmienia naturalnego można zwiększyć częstość przystawiania dziecka do piersi – co półtorej godziny. Przy karmieniu butelką nie powinno się robić przerw dłuższych niż trzy godziny. Również w nocy należy karmić noworodka nie rzadziej niż cztery godziny.
Czasami w oddziale noworodkowym dziecko w pierwszych dniach życia otrzymuje dodatkowo płyny dożylnie i może być poddawane tzw. fototerapii. Fototerapia polega na naświetlaniu całego ciała maluszka specjalnym światłem – białym lub niebieskim – które powoduje zmiany chemiczne bilirubiny i przez to przyspiesza jej wydalanie z organizmu. W skrajnych przypadkach żółtaczka może wymagać usunięcia nadmiaru bilirubiny na drodze transfuzji wymiennej.
4. Zagrożenia dla noworodków z żółtaczką
Prawidłowo leczona nie pozostawia żadnych następstw. Na obecnym poziomie medycyny nie stanowi ona problemu terapeutycznego. Leczeniem żółtaczki fizjologicznej zajmują się neonatolodzy. Zbyt wysokie stężenie bilirubiny we krwi utrzymujące się przez długi czas może mieć jednak działanie toksyczne. Bilirubina jest łatwo rozpuszczalna w tłuszczach i przedostaje się do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie powoduje nieodwracalne uszkodzenia. Jest odpowiedzialna za encefalopatię bilirubinową, czyli tzw. żółtaczkę jąder podkorowych.
Przenikanie bilirubiny do ośrodkowego układu nerwowego jest łatwiejsze u dziecka z małą masą ciała, wcześniaka narażonego na wrodzone infekcje, dziecka chorego, znajdującego się w kwasicy. Ryzyko uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego jest duże, gdy poziom bilirubiny jest znacznie przekroczony.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.