Afazja - charakterystyka, objawy, leczenie, komunikacja
Afazja to dla wielu osób termin nieznany. To ważny objaw, który może wystąpić w przebiegu różnych chorób, niejednokrotnie niezwiązanych ze sobą. Każdemu z nas na pewno zdarzyło się kiedyś „zapomnieć języka w buzi”. Po prostu nie mogliśmy się wysłowić – być może powodem tego był stres, lęk czy zaskoczenie. Nie jest to przyjemne uczucie. Czy jednak jesteśmy w stanie wyobrazić sobie sytuację, że każdego dnia musielibyśmy borykać się z takimi problemami?
1. Czym jest afazja?
Afazja jest zaburzeniem mowy i dotyczy osób, które już wcześniej opanowały czynność mówienia. Jest ona skutkiem urazu w obszarze ośrodkowego układu nerwowego. Afazja dotyka najczęściej osoby, które przeszły:
Afazja to sytuacja, kiedy niemożliwa jest artykulacja słów, a w innych przypadkach także dochodzi do zaburzeń rozumienia mowy – w tym swojej. To stan, który został nabyty u osoby, która wcześniej posługiwała się mową bez żadnych przeszkód i niedogodności – pojawiła się więc w czasie życia pacjenta na skutek sytuacji chorobowej.
Czasami afazja może występować również z innymi zaburzeniami, jakimi są aleksja i agrafia. Odpowiednio, aleksja oznacza niezdolność do czytania, a agrafia odnosi się do niezdolności pisania.
1.1. Podział afazji
Zaburzenie to może pojawić się na skutek guza mózgu lub po urazie, jaki nastąpił po jakimś wypadku, np. komunikacyjnym. Afazja jest w rzeczywistości cechą charakterystyczną, a nie definicją odnoszącą się do konkretnej choroby. Istnieje wiele jej rodzajów - najczęściej jednak mówi się o afazji Broki i afazji Wernickiego.
Osoba chora na afazję Broki ma świadomość, że występują u niej powyższe problemy, co również jest powodem frustracji i zmusza do współpracy z psychologiem.
Można powiedzieć, że na przeciwległym biegunie leży afazja Wernickiego. To sytuacja, kiedy dochodzi do zaburzenia rozumienia mowy. Osoba chora na afazję Wernickiego jest w stanie mówić, ale mechanizm rozumienia jest zaburzony.
Mowa jednak również nie jest całkowicie poprawna, może być nie adekwatna do sytuacji, występują zaburzenia czytania, a także pisania.
Innymi rodzajami afazji są:
- afazja amnestyczna,
- afazja całkowita,
- afazja przewodzeniowa,
- afazja podkorowa,
- afazja transkorowa.
2. Przyczyny afazji
Najogólniej mówiąc, przyczyny afazji leżą w mózgu. Wszelkie patologie, które doprowadzają do destrukcji tkanki nerwowej, mogą spowodować uszkodzenie, które będzie manifestowało się właśnie zaburzeniami związanymi z mową.
Oczywiście, bardzo częstą przyczyną afazji jest udar mózgu w wyniku którego dochodzi do niedokrwienia tkanki nerwowej i w konsekwencji do jej uszkodzenia.
Niestety udar jest częstym zjawiskiem, którego konsekwencje mogą być nieodwracalne. Afazja może być także skutkiem ropni, a także urazów w szczególności komunikacyjnych. Nie bez znaczenia pozostają również choroby nowotworowe mózgu, które mogą powodować uszkodzenie regionów odpowiedzialnych za tworzenie mowy.
3. Objawy afazji
Osoba, u której zdiagnozowano afazje ma problem z płynnym wysłowieniem się oraz zrozumieniem tego, co ktoś inny do niej mówi. Niektórzy nie mogą logicznie złożyć zdania, brakuje im słów, inni mówią bardzo niewyraźnie.
Ponadto przy afazji występują trudności z czytaniem i pisaniem. Osoba z afazją ma kłopoty z wykonywaniem tak prostych czynności, jak: wypełnianie formularzy, liczenie, rozumienie komunikatów w radiu i telewizji. Zdarza się, że nie może się nawet przedstawić.
Wymienione objawy afazji to nie wszystko. Zazwyczaj przy tym zaburzeniu występują inne dolegliwości.
Osoba z afazją może uskarżać się na kłopoty z jedzeniem. Przełykanie sprawia jej dużą trudność. Wszystko to przez nadwrażliwość bądź paraliż mięśni przełyku oraz mięśnia dwubrzuścowego. Nie powinniśmy być zdziwieni, że u pacjenta po urazie mózgu cienką strużką spływa czasem ślina z kącików ust – jest to spowodowane brakiem czucia w policzku bądź jego paraliżem.
Wraz z afazją u pacjenta po urazie mózgu występuje paraliż jednostronny ciała. Nierzadko pojawia się przy tym połowiczna utrata widzenia – osoba chora widzi tylko na to oko, które znajduje się po zdrowej stronie. Niestety afazja bardzo często łączy się z napadami padaczki. Są one bardzo męczące dla chorego, a także problematyczne dla osób z najbliższego otoczenia.
Kolejnym symptomem towarzyszącym afazji jest niekontrolowanie emocji. Osoba zaczyna częściej płakać i śmiać się.
Osoby cierpiące na afazję mają problem, aby w pewnych sytuacjach zahamować swoje reakcje. Oprócz tego chory na afazję ma problemy z zapamiętywaniem. Czasem nawet trudno mu sobie przypomnieć, jaki był temat rozmowy, w której aktualnie uczestniczy.
Osoba z afazją często ma problemy z wykonywaniem więcej niż jednej czynności naraz. Ponadto zdarza się, że nie jest w stanie wykonać prostych poleceń kogoś innego, przy czym intuicyjne ich wykonywanie nie sprawia już takich trudności.
4. Jak leczyć afazję
Bez względu na przyczynę i rodzaj afazji, sytuacja ta jest wyjątkowo krępująca dla pacjenta i często zaburzeniom tym towarzyszy depresja i inne stany psychiatryczne.
Z tego powodu konieczna jest współpraca zespołu medycznego leczącego danego pacjenta, w skład którego powinien wchodzić również psycholog lub lekarz psychiatra. Afazja to poważne zaburzenie, które w znaczący sposób obniża jakość życia chorego.
Niestety terapia afazji zazwyczaj nie gwarantuje całkowitego powrotu do zdrowia. Należy przygotować się przy tym na to, że jest to proces długi i żmudny. Wymaga cierpliwości i wytrwałości nie tylko ze strony osoby chorej, ale również grona najbliższych. Leczenie afazji odbywa się najczęściej z pomocą logopedy.
Nie można precyzyjnie określić, ile może trwać terapia afazji ze specjalistą. Wiele zależy od zaangażowania pacjenta i postępu afazji.
Pamiętajmy, że nie jesteśmy sami z problemem afazji. Istnieją grupy wsparcia, stowarzyszenia i fundacje, które udzielają pomocy pacjentom z afazją oraz osobom z ich najbliższego otoczenia.
5. Komunikacja w afazji
Dolegliwości związane z afazją znacznie utrudniają codzienne porozumiewanie. Dlatego też dobrze jest opracować sobie pewien system komunikacji z członkiem rodziny czy inną bliską osobą, u której występują zaburzenia mowy.
Jak zatem powinno przebiegać porozumiewanie się z osobą z afazją? Przede wszystkim powinniśmy mówić wyraźnie i powoli. Szybki potok słów z pewnością nie przyniesie dobrego efektu.
Ponadto pamiętajmy o tym, by wypowiadane komunikaty były krótkie. Akcentujmy najważniejsze słowa w naszych wypowiedziach, np. poprzez delikatne podniesie głosu. Bardzo istotne jest to, by w czasie rozmowy utrzymywać kontakt wzrokowy. Jeśli to możliwe, zadbajmy o komfortowe warunki rozmowy.
Usiądźmy, zrelaksujmy się, osobie cierpiącej na afazję z pewnością ułatwi to komunikację. Unikajmy głośnych zatłoczonych miejsc, jak np. ruchliwe ulice miast czy centra handlowe.
Nie zapomnijmy przygotować się wcześniej do takiej rozmowy. Miejmy zawsze pod ręką notes i długopis.
Jeśli wystąpią jakieś trudności w komunikacji, to osoba z afazją będzie wtedy mogła odczytać komunikat lub napisać nam to, co chciałaby powiedzieć. Dobrym pomysłem jest przygotowanie albumu z rysunkami lub zdjęciami różnych przedmiotów. Dzięki temu pacjent z afazją będzie mógł szybko wskazać nam temat swojej wypowiedzi.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
