Alergia – choroba współczesności
Miliony ludzi na całym świecie cierpią z powodu alergii spowodowanej uczuleniem na tysiące różnych rzeczy – od jabłek po chlor. Inni zmagają się z alergiami sezonowymi, które pojawiają się zazwyczaj wraz z nadejściem wiosny. Dla większości z nich alergia jest tak dokuczliwą dolegliwością, że próbują różnych zabiegów i sposobów na jej ujarzmienie. Szacuje się, że problem alergii w Polsce dotyczy nawet 40% spośród nas, ale jedynie niewielki odsetek zna skuteczny sposób na to, aby skutecznie zatrzymać jej rozwój. Czym właściwie jest alergia i dlaczego jest tak trudna do wyleczenia?
1. Jak działa układ odpornościowy w alergii?
Układ odpornościowy ma za zadanie chronić organizm przed atakami ze strony zagrożeń mogących zaszkodzić naszemu zdrowiu i życiu, takich jak bakterie czy wirusy. W przypadku alergii organizm wysyła jednak niewłaściwe sygnały, a system odpornościowy zaczyna błędnie reagować. Sierść zwierzęcia, kurz lub inny alergen, na który jesteśmy uczuleni, powodują fałszywy alarm, na który układ odpornościowy reaguje atakiem, mającym zlikwidować zagrożenie.
Jedną z głównych ról w alergii odgrywa klasa białek produkowanych przez system odpornościowy, zwanych immunoglobulinami E lub IgE. Należą one do jednej z pięciu grup przeciwciał. W jaki sposób ten rodzaj immunoglobulin dba o nasz układ odpornościowy? Przeciwciała przedostają się do organizmu poprzez naczynia krwionośne i przyczepiają się do komórek tucznych – jednego z rodzajów białych krwinek. Komórki tuczne występują najczęściej w ściankach nosa, gardła, skóry i przewodu pokarmowego – to najlepsze lokalizacje, które pozwalają wychwycić i usunąć zagrożenie, gdy tylko dostanie się do organizmu. Tak dzieje się w normalnej reakcji układu immunologicznego – komórki tuczne pomagają w gojeniu się ran i chronią przed chorobami.
2. Jak reaguje twoje ciało, gdy jesteś alergikiem?
Inaczej wygląda reakcja układu odpornościowego u kogoś, kto cierpi na alergię. Organizm osoby uczulonej np. na alergeny zawarte w kurzu zaczyna tworzyć alergeny przeciwciał IgE. W związku z tym immunoglobulina IgE zaczyna przyczepiać się do komórek tucznych i powodować uwalnianie chemicznej histaminy, powodującej objawy alergiczne, ****takie jak kichanie, katar czy pokrzywka. Jeśli doszłoby do rzeczywistego zakażenia, takie symptomy pozwalałyby na określenie tego, co nieprawidłowo działa w organizmie. W przypadku alergii ta funkcja nie działa jednak prawidłowo.
Co jest irytujące w alergii? Powtarzalność zachowań organizmu. Jeśli raz doświadczysz objawów, bardzo prawdopodobne, że już zawsze będą się powtarzać. Organizm bardzo łatwo zapamiętuje odpowiedź immunologiczną na konkretne niebezpieczeństwo.
3. Alergie pokarmowe
Najczęściej występującym rodzajem alergii jest uczulenie na składniki pokarmowe. Skąd się bierze? Oprócz znanych nam już reakcji układu odpornościowego, za przyczyny przyjmuje się także predyspozycje środowiskowe, genetyczne oraz choroby układu pokarmowego i jego niepoprawny rozwój. Alergia pojawia się zazwyczaj w pierwszych miesiącach życia dziecka, wraz z wprowadzaniem do jego diety nowych składników pokarmowych.
Chociaż praktycznie wszystko może stać się alergenem, to w Europie przyjęto listę 14 najczęściej występujących produktów wywołujących alergie. Są to: krowie mleko, mięso, jaja kurze, gluten, orzechy, skorupiaki, mięczaki, pomidory, owoce cytrusowe, zboża, soja, ryby, seler i dwutlenek siarki. W związku z tym, nawet najmniejsza ich ilość znajdująca się w składzie danego produktu, musi być odpowiednio oznaczona na opakowaniu. Jedynym sposobem na uniknięcie przykrych objawów alergii pokarmowej jest tzw. dieta eliminacyjna, która polega na całkowitym wykluczeniu danego alergenu z jadłospisu.
4. Alergia wziewna
To rodzaj alergii, który w większości dotyczy mieszkańców wielkich miast. Duże zanieczyszczenia powietrza, wszechobecny kurz czy dym papierosowy to główne przyczyny podrażniania błon śluzowych i występowania objawów alergii. To najbardziej niebezpieczny rodzaj uczulenia, ponieważ nieleczona alergia wziewna może prowadzić do astmy. Najczęściej występuje w postaci alergii sezonowej, a chorzy skarżą się na katar, ogólne zmęczenie, zapalenie spojówek oraz suchy i męczący kaszel.
5. Alergia kontaktowa
Gdy na skórze, która miała kontakt z metalami, substancjami zapachowymi, dezynfekującymi lub lekami, pojawi się egzema, zaczerwienienie, drobne pęcherzyki lub pokrzywka, to możemy przypuszczać, że mamy do czynienia z alergią kontaktową. Chociaż ten rodzaj występuje najczęściej u osób mających w swojej pracy bezpośredni kontakt z możliwymi alergenami, to może powstać u każdego, kto miał kontakt z niklem, kobaltem i innymi substancjami. Niestety, jeżeli choć raz wystąpiły u nas objawy alergii kontaktowej, możemy być pewni, że nasza skóra nabyła już nadwrażliwości, a dolegliwości związane z alergią będą powracać.
6. Alergia sezonowa
Jeśli wraz z ilością słońca przybywa ci dolegliwości, takich jak katar, swędzenie oczu, uporczywe kichanie i kaszel, to znak, że alergia sezonowa jest w pełni. Każdej wiosny cierpi na nią coraz więcej Polaków. Obecnie musi się z nią zmagać już co czwarty z nas. Alergia sezonowa jest reakcją układu odpornościowego na miliony pyłków pojawiających się w powietrzu wraz z kwitnieniem drzew i roślin. Dlaczego niektórzy cierpią z powodu alergii sezonowych, a inni nie? Naukowcy nie potrafią odpowiedzieć na to pytanie. Wiadomo jednak, że za część alergii odpowiada genetyka. Jest bardzo prawdopodobne, że jeżeli nasi rodzice zmagali się z tą przypadłością, my też jej doświadczymy. Naukowcy wskazują również na zmianę warunków życia. Zbyt higieniczne środowisko sprawia, że układ odpornościowy się upośledza i jest bardziej podatny na wszelkiego rodzaju czynniki zewnętrzne.
7. Odczulanie
Jeżeli alergia sezonowa lub alergia wziewna są bardzo uciążliwe, można zdecydować się na odczulanie – obecnie najskuteczniejszy sposób leczenia. Na czym polega? W zależności od tego, jaką metodę wybierzesz, badanie wskaże, na jakie alergeny reaguje twój organizm, dzAlergia – choroba współczesnościięki czemu możliwe będzie rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Najpopularniejszą metodą są testy skórne. Polegają one na naniesieniu na skórę przedramienia kropli z alergenem. Następnie lekarz nakłuwa skórę, a jeżeli jesteśmy uczuleni na dany alergen, to już po 20 minutach pojawi się w tym miejscu charakterystyczny bąbel.
U małych dzieci wykonuje się najczęściej testy z krwi. Polegają one na pobraniu krwi malucha i oznaczeniu na jej podstawie poziomu przeciwciał. Jeżeli jednak ani testy skórne, ani testy z krwi nie dały jednoznacznych wyników, alergen podawany jest choremu doustnie i wykonywane są tzw. testy prowokacyjne. Wtedy reakcja alergika jest poważniejsza, ale daje jednoznaczną odpowiedź na temat konkretnego alergenu.
8. Alergia w Polsce
Według wyników programu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) problem alergii dotyka już 40% mieszkańców naszego kraju, a zdecydowana większość chorych mieszka w dużych miastach. Najczęściej występuje alergia sezonowa – deklarowało ją 11% badanych. Na drugim miejscu plasuje się alergia wziewna, a najpopularniejszym alergenem jest kurz – uczulił on 8% badanych. Często występuje też alergia pokarmowa.
Niestety Polska plasuje się w czołówce państw pod względem obywateli skarżących się na objawy alergiczne. Niebezpieczne jest to, że aż 12% naszych rodaków cierpi na astmę – konsekwencję nieleczonej alergii. Tak wysoki odsetek wynika ze środowiska, w którym żyjemy. Duże zanieczyszczenie powietrza, ogrzewanie węglem, spaliny samochodowe oraz wilgoć w mieszkaniach to tylko niektóre czynniki, które wpływają na taki stan. Według danych szacunkowych, w 2020 roku w naszym kraju już 50% mieszkańców będzie borykało się z różnymi rodzajami alergii.
9. Alergia na świecie
Sytuacja alergiczna na świecie również nie wygląda obiecująco. W Europie 17 milionów ludzi skarży się na reakcje alergiczne, a w Stanach Zjednoczonych już połowa obywateli jest uczulona chociaż na jeden alergen. Na całym świecie alergicy to nawet 30-40% populacji. Co ciekawe, zdecydowaną większość alergików stanowią kobiety. Według programu European Community Respiratory Health Survey krajem, w którym mieszka największa liczba alergików i astmatyków jest Australia, a najmniejsza ich liczba mieszka w Etiopii.
10. Leczenie alergii
Bardzo trudno jest określić właściwą drogę do leczenia alergii. U każdego chorego będzie się ona różniła dolegliwościami lub przebiegiem. Obecnie w Polsce i na całym świecie stosuje się leki antyhistaminowe i sterydy, które hamują stany zapalne oraz immunoterapie mające budować tolerancję organizmu na konkretny alergen. Najnowsze badania pokazują jednak, że osoby, zmagające się z alergiami pokarmowymi mogą kształtować swoją tolerancję poprzez niewielką ilość spożywanego alergenu każdego dnia.
Opcje leczenia alergii są bardzo ograniczone. Jednym z powodów jest to, że bardzo duże zróżnicowanie alergii sprawia, iż znalezienie nowych metod leczenia jest bardzo trudne. Dla wielu osób z łagodnymi alergiami leki przeciwhistaminowe mogą znacznie ułatwić życie. Takich chorych jest jednak zdecydowanie mniej. Aby określić reakcję na alergen, poziom IgE na niego ukierunkowany musi wynosić przynajmniej 0,7 IU/ml krwi. Osoby, których wyniki reakcji alergicznej przekraczają 4000 IU/ml, z pewnością nie zaznają ulgi po przyjęciu powszechnie dostępnego leku przeciwhistaminowego. Do każdego wyniku należałoby więc dostosować odpowiedni specyfik i jego dawkę, co jak wiemy, jest niemożliwe do wykonania.
11. Tajemnicza alergia
Przeciwciała IgE są kluczem do alergii, ale niestety dla naukowców i alergików są bardzo trudne do wyśledzenia w organizmie. Badanie krwi pozwala określić, do jakiego typu przeciwciał należy immunoglobulina alergika. Nie dowiemy się jednak, jaki jest jej dokładny podtyp i jakie substancje wchodzą w reakcję, powodując alergię. Co to dokładnie oznacza? Nasz alergolog wie, że jesteśmy uczuleni np. na kota, ponieważ nasze ciało wysyła sygnał, lecz nie wie, które składniki sierści zwierzaka są za to odpowiedzialne. Jeśli naukowcy będą wiedzieli, co dokładnie powoduje reakcję IgE, będą w stanie stworzyć zindywidualizowane zabiegi i leki, których celem będzie właściwa interakcja molekularna i zatrzymanie reakcji alergicznej. Obecnie naukowcy mogą jedynie patrzeć na to, jak działa IgE i wyciągać wnioski.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
