Badania ewolucyjne na temat wirusa ospy cały czas trwają
Nowe badania genetyczne międzynarodowego zespołu z Uniwersytetu w Helsinach, Uniwersytetu Wileńskiego i Uniwersytetu w Sydney sugerują, że ospa, która spowodowała miliony ofiar na całym świecie, może nie być starożytną chorobą, ale o wiele bardziej nowoczesnym zabójcą, którego udało się wyeliminować za pomocą szczepień.
Odkrycia opublikowane w czasopiśmie „Current Biology”, stawiają pytania na temat tego, jaką rolę odegrała ospa w ludzkiej historii. Trwała długoletnia debata nad tym, kiedy wirus ospy pojawił się po raz pierwszy oraz jak rozwijał się w odpowiedzi na szczepienie.
"Naukowcy nie są w stanie jeszcze w pełni zrozumieć, skąd ospa pochodzi i kiedy zaczęła dotykać ludzi" - mówi genetyk ewolucyjny Hendrik Poinar, główny autor badania.
"Badanie to daje nam nowe informacje na temat wieku choroby i przystosowania ludzi do życia z nią" – dodaje. Została znaleziona mumia w krypcie litewskiej, z której naukowcy wyodrębnili DNA małego dziecka, które prawdopodobnie zmarło na ospę.
Ospa jest jedną z najbardziej wyniszczających chorób wirusowych jaka kiedykolwiek uderzyła ludzkość. Choroba, o której mowa pojawiła się w populacji ludzkiej tysiące lat temu w starożytnym Egipcie, Indiach i Chinach.
Do celów badawczych naukowcy wyodrębnili silnie rozdrobniony fragment DNA z częściowo zmumifikowanych szczątek litewskiego dziecka, które jak twierdzą naukowcy zmarło pomiędzy rokiem 1643 a 1665.
Jest to okres, w którym kilka epidemii ospy zostało udokumentowanych w całej Europie wraz ze wzrostem poziomu śmiertelności. DNA zostało schwytane i zsekwencjonowane. Nic nie wskazywało na obecność żywego wirusa w próbce.
Naukowcy porównali i skontrastowali 17 szczepów z bazy danych próbek pochodzących z 1940 roku aż do zwalczenia wirusa w 1977 roku.
Zaskakujące jest to, że z badań wynika, iż ewolucja wirusa ospy nastąpiła znacznie później, niż wcześniej sądzono.
"Badanie to ustawia zegar ewolucji ospy w znacznie większej skali czasowej" - powiedział biolog ewolucyjny Eddie Holmes, profesor na Uniwersytecie w Sydney w Australii.
"Mimo, że nadal nie jest jasne, jakie zwierzę po raz pierwszy zostało zakażone wirusem ospy i kiedy wirus po raz pierwszy wkroczył do ludzi" – dodaje.
Naukowcy odkryli, że rzeczywisty rezerwuar wirusa ospy pozostaje na wolności lub jest to gatunek wymarły.
Badania dowiodły, że wirus ospy przekształcił się w dwa szczepy ospy większej i mniejszej, po czym angielski lekarz Edward Jenner znakomicie opracował szczepionkę na wirus ospy w 1796 roku.
"Jestem podekscytowany tym, że te szczątki z krypty Ducha Świętego odsłaniają obecnie tak wiele o warunkach zdrowotnych ostatnich mieszkańcach. Badania przynoszą nadzwyczajne informacje i powinniśmy być szczególnie wdzięczni tym bezimiennym osobom, które wciąż opowiadają nam historie po latach" - powiedział Dario Piombino-Mascali z Uniwersytetu Wileńskiego.
"Chociaż ospa została zwalczona w poprzednich populacjach ludzkich, nie możemy stać się leniwi i pobłażliwie traktować sprawy ewolucji choroby" - mówi Ana Duggan, badaczka Centrum starożytnego DNA.
Masowe zniszczenie rdzennych populacji w Ameryce Środkowej przez ospę w roku około 1850, pozostaje wątpliwe. W tym celu badacze muszą dokładnie zbadać szczątki osób pochowanych w grobach epidemicznych w środkowej i południowej Ameryce.
"Ta praca zaciera granicę między chorobami dawnymi i nowymi zakażeniami. Znaczna część ewolucji ospy podobno zdarzyła się w konkretnym historycznym momencie " - mówi Margaret Humphreys, historyk.
"Rzeczywiście, poza granicami naszego współczesnego życia jest inny świat - maszyna czasu, która zwana jest archeologią” - mówią naukowcy w Uniwersytetu w Helsinkach.
Światowa Organizacja Zdrowia oświadczyła, że ospa została zwalczona w 1980 roku.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.