Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Joanna Gładczak

Badania krwi - charakterystyka, skład krwi, normy, interpretacja wyników

Wyniki badań krwi jako podstawa diagnozowania
Wyniki badań krwi jako podstawa diagnozowania (Zdjęcie autorstwa PublicDomainPictures / CC0 1.0)

Badania krwi są najczęściej wykonywanymi badaniami diagnostycznymi. Powinny być one wykonywane regularnie, stanowią bowiem system wczesnego ostrzegania i pozwalają uchronić się przed wieloma problemami zdrowotnymi. Aby wyniki badań krwi były miarodajne powinny być wykonywane na czczo z przerwą minimum ośmiogodzinną od ostatniego spożycia posiłku. Badania krwi można wykonać zarówno ze skierowaniem od lekarza rodzinnego, jak i na własną rękę. Co jeszcze warto wiedzieć o badaniach krwi?

spis treści

1. Charakterystyka badań krwi

Badania krwi są niezwykle pomocne we wczesnym wykrywaniu ogromnej ilości chorób. Morfologia krwi jest jednym z podstawowych badań krwi i stanowi ona niezwykle ważne narzędzie diagnostyczne. Poza nią profilaktycznie należy wykonywać przede wszystkim:

Zobacz film: "Badania krwi - hemoglobina"

Morfologia krwi jest to podstawowe badanie diagnostyczne, polegające na ilościowej i jakościowej ocenie elementów morfotycznych krwi. Normy wyników badań krwi zależą od wielu czynników, z tego powodu powinny być zawsze analizowane przez lekarza w oparciu o wykonane badanie lekarskie i dokładnie zebrany wywiad.

Wszyscy pacjenci powinni co najmniej raz do roku wykonywać podstawowe badania krwi. W przypadku osób zdrowych, wystarczające jest wykonanie badania 4 parametrów: ogólnej morfologii krwi, odczynu Biernackiego, stężenia glukozy i poziomu cholesterolu. Osoby chorujące na przewlekłe choroby (np. nadciśnienie, problemy z tarczycą, cukrzyca), mogą uzyskać od lekarza skierowanie na dodatkowe badania, odpowiednie dla naszego stanu zdrowia.

2. Czym jest krew i jaką funkcję pełni?

Krew to rodzaj płynnej tkanki łącznej, która krąży wewnątrz naczyń krwionośnych człowieka. Składa się z płynnego osocza, stanowiącego mniej więcej 55-60% objętości krwi. Na jej zawartość składają się:

W ludzkim organizmie przeciętnie znajduje się około 5-5.5 litrów krwi.

Krew spełnia wiele ważnych funkcji w naszym ciele. Dzięki niej możliwe jest dostarczenie tlenu do różnych komórek organizmu. Ponadto, krew rozprowadza po organizmie substancje odżywcze, hormony oraz witaminy. Oprócz tego, bierze ona udział w utrzymaniu stałej temperatury ciała. Dzięki krwi możliwe jest odprowadzanie dwutlenku węgla z tkanek do płuc, a także usuwanie niepotrzebnych substancji toksycznych do narządów wydalniczych np. gruczołów potowych, nerek oraz płuc. Krew wykazuje również działanie obronne przed niebezpiecznymi patogenami, wirusami czy bakteriami. Krążąca wewnątrz naczyń krwionośnych krew pełni ważną rolę w procesach krzepnięcia i jest czynnikiem utrzymującym homeostazę organizmu.

3. Jak się przygotować do badań krwi?

Jak się przygotować do badań krwi? To pytanie spędza sen z powiek wielu pacjentom. Osoby, które pragną właściwie przygotować się do badania krwi, powinny zapamiętać następujące zasady:

3.1. Morfologia ogólna

Morfologia ogólna stanowi niezwykle ważną część profilaktyki chorób. W przypadku tego badania, wskazane jest oddawać krew rano, będąc na czczo (od ostatniego posiłku powinno upłynąć minimalnie 8 godzin). Pacjent, który wybiera się na morfologię krwi powinien na godzinę przed pobraniem materiału, wypić szklankę niegazowanej wody. Wypicie wody wpływa na rozrzedzenie krwi, a także ułatwia pracę laborantowi. Osoby przyjmujące jakieś środki farmakologiczne, powinny wcześniej skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Lekarz udzieli konkretnej informacji, czy przed badaniem krwi należy zażyć leki. Na dzień przed morfologią ogólną warto zrezygnować z aktywności fizycznej. Wskazany jest w tym czasie odpoczynek i odpowiednia ilość snu. Będąc w poczekalni dobrze jest odpocząć choć 15 minut - ewentualne zmęczenie może wpłynąć na ilość białych krwinek we krwi. Jeśli morfologii ogólnej poddawane jest dziecko, możliwe jest zastosowanie preparatu znieczulającego. Środek ten nakłada się na miejsce wkłucia. Rodzic powinien pamiętać o tym, że środek znieczulający należy zaaplikować w domu, przed badaniem.

Na kilka dni przed badaniem warto zrezygnować z ciężkostrawnych posiłków, a także alkoholu i innych używek. Duża ilość spożytego alkoholu może zafałszować wynik badania krwi.

3.2. Stężenie glukozy we krwi

Jeśli badane jest stężenie glukozy krwi, pacjenta obowiązują identyczne zasady, co w przypadku morfologii ogólnej. Jeśli specjalista zalecił wykonanie testu obciążenia glukozą (jest to badanie obowiązkowe w ciąży; krew jest badana po godzinie oraz po dwóch godzinach od wypicia glukozy), powinniśmy do czasu ostatniego pobrania krwi spokojnie siedzieć w poczekalni - jakikolwiek wysiłek może fałszować wynik.

3.3. Odczyn Biernackiego

Odczyn Biernackiego jest badaniem diagnostycznym, które służy jako wskaźnik procesów zapalnych, reumatycznych i nowotworowych. Osoba, która będzie poddawana wskaźnikowi opadania erytrocytów powinna zastosować się do takich samych zasad, jak w przypadku morfologii i poziomu stężenia glukozy we krwi. Niewskazane jest wykonywanie badania u kobiet ciężarnych, a także pacjentek w okresie menstruacji lub połogu, ponieważ OB może w tym czasie być fizjologicznie podwyższone.

3.4. Poziom cholesterolu we krwi

Pacjenci, którzy będą mierzyli poziom cholesterolu we krwi powinni stawić się na badanie na czczo. Wskazane jest wykonanie badania w godzinach porannych, po upłynięciu 14-16 godzin od ostatniego posiłku. Na dzień przed badaniem warto spożywać lekkostrawne posiłki.

4. Jak przebiega badanie krwi?

Każdy z nas powinien co najmniej raz do roku wykonać podstawowe badanie krwi. Mimo, iż jest to badanie niezwykle popularne, nie każdy ma świadomość, jak w rzeczywistości przebiega.

Próbka krwi do badania pobierana jest przez pielęgniarkę lub innego specjalistę z żyły w zgięciu łokciowym. W przypadku, gdy jest to niemożliwe, pacjentowi pobiera się krew z żyły na grzbiecie, stopy lub dłoni. Do badania używane są igły o różnej grubości, połączone ze specjalnymi pojemnikami na krew.

Przed wkłuciem zakładana jest opaska uciskowa (tzw. staza), a miejsce pobrania jest dezynfekowane. Krew w pojemnikach trafia do laboratorium, gdzie specjaliści badają krew, oraz oceniają jej budowę i skład pod mikroskopem.

Zdarza się, że krew jest badana automatycznie, w specjalnym analizatorze. Analiza składu krwi jest w tym przypadku przeprowadzana automatycznie.

5. Jak czytać wyniki badań krwi?

Na wydruku wyniku badań krwi pojawia się szereg liter i cyfr, które oznaczają między innymi poszczególne rodzaje krwinek oraz ich ilość w badanej w morfologii próbce krwi. W standardowej wersji morfologii krwi znajdziemy: RBC, WBC, PLT, HCT, MCV, MCH, MCHC. Na wydryku podana jest również wartość Hb (HBG), czyli hemoglobiny.

Obok wartości właściwym parametrom naszej krwi, zamieszczane są normy. Zapisane są w przedziałach od - do. Jeżeli wynik mieści się w tym zakresie, oznacza to, że jest prawidłowy. Przyjęto za normę średnią wyników analiz u 95% ludzi całkowicie zdrowych. Wyniki nie mieszczące się w ustalonych normach może mieć zatem osoba zdrowa. W takich sytuacjach najczęściej lekarze mówią, że taka jest jej uroda.

Podawane przez dana laboratorium mogą odbiegać od siebie. Wynika to ze stosowania różnych metod oznaczania różnych części składowych krwi. Stąd też nie powinniśmy nigdy samodzielnie interpretować wyników badań krwi. Zawsze powinien robić to lekarz.

Poniżej wyjaśnienie oznaczeń stosowanych na wydrukach laboratoryjnych wyników badań krwi:

  • RBC (red blood cells) - skrót ten w morfologii krwi oznacza erytrocyty (inne stosowane określenia to czerwone ciałka krwi, erytrocyty) – komórki te odpowiedzialne są za transport tlenu. Ich zbyt mała ilość świadczy o anemii, czyli niedokrwistości, zbyt duża nazywana jest poliglobulią;
  • WBC (white blood cells) - skrót ten oznacza w morfologii krwi krwinki białe (inne stosowane określenia to białe ciałka krwi, leukocyty) – te komórki krwi są odpowiedzialne za zwalczanie infekcji; spadek białych ciałek krwi nazywany jest leukopenią i może świadczyć o obniżonej odporności organizmu; natomiast zwiększona liczna białych ciałek krwi w morfologii krwi nazywana jest leukocytozą i świadczyć może między innymi o toczących się infekcjach w organizmie, może wynikać również z poważnych schorzeń hematologicznych;
  • PLT (platelets) - skrót ten w morfologii krwi oznacza płytki krwi (inne stosowane określenie to trombocyty) krwinki te odpowiedzialne są za prawidłowe krzepnięcie krwi;
  • MCV (mean corpuscular volume) – średnia objętość erytrocytu;
  • HCT – hematokryt w morfologii krwi to stosunek objętości krwinek czerwonych do krwi;
  • MCH (mean corpuscular hemoglobin) – średnia masa hemoglobiny w krwince;
  • MCHC (mean corpuscular hemoglobin concentration) – określa w morfologii krwi średnie stężenie hemoglobiny w krwince;
  • Fe – żelazo – normy laboratoryjne w morfologii krwi dla tego pierwiastka to 60-180 µg/dl u mężczyzn, 40-160 µg/dl u kobiet.

6. Normy krwi

Morfologia krwi jest analizowana w oparciu o normy, które różnią się w zależności od wieku oraz płci osoby badanej. Poniższe opisane normy obowiązują u osób dorosłych.

6.1. Erytrocyty

Prawidłowe wyniki badań krwi dla krwinek czerwonych mieszczą się w poniższych przedziałach:

  • dla kobiet 3,5-5,2 mln na mm sześcienny;
  • dla mężczyzn 4,2-5,4 mln na mm sześcienny.

Wyniki badań krwi RBC powyżej normy morfologii krwi zdarza się rzadko, choć jest możliwy. Stan, w którym ilość krwinek czerwonych w organizmie jest zbyt duża, nazywany jest erytrocytozą. Może się pojawić z powodu odwodnienia, zmian nowotworowych dotykających krwi, zaburzeń hormonalnych lub długotrwałego niedotlenienia organizmu.

Jeśli RBC na wyniku badań krwi jest poniżej normy, wskazuje to na niedokrwistość, czyli inaczej anemia. Wywołuje ją niedożywienie, niedobór witaminy B12, niedobór kwasu foliowego] lub żelaza. Anemia pojawia się także w przebiegu niektórych chorób przewlekłych czy w wyniku krwawienia.

6.2. Hemoglobina

Hemoglobina należy do składników krwinek czerwonych. Służy do transportowania tlenu i dwutlenku węgla pomiędzy komórkami całego organizmu. Hemoglobina jest traktowana jako podstawowy parametr, służący do diagnozowania niedokrwistości. Jej stężenie na wyniku badań krwi zależy od płci i wieku. Najwyższe zauważa się u noworodków. Norma u kobiet mieści się w zakresie 12-16 g/dl, a u mężczyzn 14-18 g/dl.

Przyczynami podwyższonej wartości hemoglobiny w wynikach badań krwi mogą być:

  • odwodnienie organizmu – na przykład w przebiegu biegunki, wymiotów, gorączki;
  • nadkrwistość pierwotna (czerwienica prawdziwa);
  • nadkrwistość wtórna – czyli wynikających z chorób innych narządów, na przykład w niektórych przewlekłych chorobach płuc, w nabytych i wrodzonych wadach serca;
  • niedotlenienie – na przykład w trakcie przebywania w wysokich partiach gór.
5 chorób, które są często źle diagnozowane
5 chorób, które są często źle diagnozowane [6 zdjęć]

Niektóre choroby są łatwe do zdiagnozowania w oparciu o objawy lub badania. Jednak istnieje sporo przypadłości,

zobacz galerię

Wartości hemoglobiny poniżej zalecanej normy mogą wynikać z:

  • niedokrwistości – w przebiegu niedoborów witaminowych, chorób przewlekłych, krwawienia;
  • przewodnienia.

6.3. MCV w wynikach badań krwi

MCV to średnia objętość pojedynczej krwinki. Norma u kobiet mieści się w zakresie 81-99 fl, a u mężczyzn 80-94 fl.

Po podwyższonej wartości MCV na wyniku badań krwi można wnioskować o niedoborze kwasu foliowego lub witaminy B12. Do niedoborów takich może dochodzić w przebiegu przewlekłych schorzeń gastroenterologicznych, w zapaleniu lub niewydolności wątroby, w przypadku uzależnienia od alkoholu.

Wynik MCV w morfologii poniżej normy może świadczyć o niedokrwistości syderoblastycznej, niedokrwistości z niedoboru żelaza, a także talasemii. Obniżony pozmiom MCV w wynikach badań krwi może wystąpić również w przypadku chorób przewlekłych.

Średnia masa hemoglobiny w krwince jest określana jako MCH. Norma u kobiet mieści się w zakresie 27-31 pg, a u mężczyzn 27-34 pg. Wartości powyżej normy MCH na wyniku morfologii krwi mogą świadczyć o sferocytozie. Obniżony poziom MCH na wyniku morfologii krwi mogą być obecne w niedokrwistościach niedobarwliwych oraz niektórych zaburzeniach wodno-elektrolitowych.

6.4. Stężenie MCHC

Średnie stężenie hemoglobiny w krwince jest określane jako MCHC. Norma u kobiet i mężczyzn mieści się w zakresie 33-37 g/dl. Podwyższony wynik MCHC w wynikach badań krwi może świadczyć o hipertonicznym odwodnieniu lub sferocytozie. Wskaźnik MCHC poniżej normy może wskazywać na niedokrwistość spowodowaną niedoborem żelaza.

6.5. HCT

Hematokryt (HCT) jest stosunkiem objętości krwinek czerwonych do objętości całej krwi. Wartość HCT w badaniu jest zależna od wieku i płci, a także liczby krwinek czerwonych, objętości czerwonych krwinek i objętości krwi krążącej. Norma u kobiet mieści się w zakresie 37-47%, a u mężczyzn 42-52%.

Podwyższone wartości w morfologii krwi są najczęściej spowodowane czerwienicą prawdziwą, niedotlenieniem tkanek, wadami serca, przewlekłymi chorobami płuc, chorobami nerek. Obniżone wartości w wynikach badań krwi krwi mogą świadczyć o niedokrwistości lub przewodnieniu organizmu.

6.6. Współczynnik zmienności rozkładu objętości erytrocytów

RDW jest współczynnikiem zmienności rozkładu objętości erytrocytów. Jego norma w morfologii wynosi 11,5-14,5 proc. Podwyższony wskaźnik RDW może być wywołany niedokrwistością związaną z niedoborem żelaza, niedokrwistością megaloblastyczną, anemią hemolityczną.

Zwiększony poziom wartości RDW występuje zazwyczaj w wyniku przerzutów nowotworowych i po przetoczeniu krwi. Obniżona wartość RDW w morfologii krwi może świadczyć o różnych rodzajach anemii.

6.7. HDW

HDW, czyli anizochromia jest zjawiskiem występowania w badanej krwi różnorodnie wybarwionych erytrocytów. Norma wynosi 2,2-3,2 g/dl. Przyczyną wzrostu wartości HDW może być niedobór żelaza lub niedokrwistość hemolityczna.

6.8. RET

RET, czyli retikulocyty są młodymi formami czerwonych krwinek, powstającymi w szpiku. Wzrost wartości w morfologii krwi jest obserwowany w ostrej niedokrwistości pokrwotocznej, zespole hemolitycznym i w ostrym niedotlenieniu.

Obniżone wartości RET w wynikach badania krwi można zaobserwować w przebiegu niewydolności nerek i niektórych chorób hematologicznych, a także w wyniku niedokrwistości aplastycznej.

6.9. Leukocyty

Prawidłowe wyniki badań krwi w przypadku leukocytów, czyli krwinek białych, powinny mieścić się w przedziale 4000-10 000 na mm sześcienny.

Leukocytoza, czyli podniesienie poziomu leukocytów we krwi, może być spowodowana:

Zbyt niski poziom leukocytów to leukopenia. Jej podłożem mogą być:

  • zakażenia wirusowe;
  • choroby wątroby;
  • uszkodzenie szpiku kostnego;
  • wyniszczenie organizmu).
Jak naturalnie poprawić poziom hemoglobiny?
Jak naturalnie poprawić poziom hemoglobiny? [8 zdjęć]

Niski poziom hemoglobiny związany z anemią spowodowaną niedoborem żelaza może być poprawiony poprzez

zobacz galerię

W wynikach badań krwi podane są również poszczególne typy białych krwinek, czyli leukocytów. Obecnie komputer podczas analizy próbki krwi dokonuje obliczeń i segregacji komórek na poszczególne typy. Jednak w przypadku wątpliwości, nieprawidłowych wyników badań krwi warto wykonać ocenę mikroskopową rozmazu krwi – wówczas wykwalifikowana osoba ogląda pod mikroskopem odpowiednio przygotowany i wybarwiony preparat.

Morfologia krwi z rozmazem jest wykonywana, gdy wynik morfologii krwi okazał się nieprawidłowy. Morfologia krwi z rozmazem pozwala na analizę wszystkich rodzajów leukocytów. Do typów krwinek białych, czyli leukocytów należą:

  • neutrofile;
  • limfocyty;
  • monocyty;
  • eozynofile;
  • bazofile.

NEUT, czyli neutrofile to komórki układu odpornościowego, które należą do granulocytów. Pełnią zasadniczą rolę w odpowiedzi odpornościowej organizmu przeciwko bakteriom, a także innych patogenom.

Prawidłowo w wynikach badań krwi u osoby dorosłej ich zawartość powinna wynosić 60-70 proc. wszystkich leukocytów. Podwyższona liczba występuje przy zakażeniach, chorobach nowotworowych, hematologicznych, metabolicznych, po urazach. Obniżone wartości wyników badań krwi mogą wystąpić w wyniku zakażeń grzybiczych, wirusowych (grypa i przeziębienie, różyczka), pierwotniakowych (np. malaria).

6.10. Rodzaje i normy białych krwinek

LYMPH, czyli limfocyty są także komórkami układu odpornościowego. Warto zaznaczyć, że mają zdolność rozpoznawania antygenów. Liczba limfocytów w morfologii krwi rośnie w wyniku chorób immunologicznych, chorób infekcyjnych, przewlekłej białaczki oraz chłoniaków.

Wartość limfocytów poniżej normy w badaniu krwi można najczęściej zaobserwować w przebiegu długotrwałego leczenia glikokortykosterydami. Przyczyną takiego stanu może być również ciężki, ciągły stres, a także białaczka, ziarnica złośliwa i choroby autoimmunologiczne.

MONO, czyli monocyty, które są komórkami żernymi, oczyszczającymi krew z bakterii i skrawków obumarłych tkanek. Liczba monocytów w morfologii krwi przekracza normę w przypadku kiły, gruźlicy, mononukleozy zakaźnej, zapalenia wsierdzia, zakażenia pierwotniakowego oraz nowotworów.

Obniżony poziom monocytów w wynikach badań krwi może być spowodowany toczącą się w organizmie infekcją lub stosowaniem niektórych leków (np. glikokortykosterydów).

10 najpowszechniejszych błędów dotyczących cholesterolu
10 najpowszechniejszych błędów dotyczących cholesterolu [11 zdjęć]

Wysoki cholesterol może poważnie zagrażać naszemu zdrowiu. Do głównych przyczyn występowania hipercholesterolemii

zobacz galerię

EOS, czyli eozynofile są krwinkami białymi, zaliczanymi do granulocytów kwasochłonnych. Charakteryzuje je obecność ziarnistości w cytoplazmie, barwiących się eozyną na czerwono. Stanowią od 1 do 4 procent wszystkich krwinek białych we krwi.

Wartości eozynofilu powyżej normy w wynikach badań krwi mogą wystąpić jako skutek chorób alergicznych (na przykład w przebiegu astmy oskrzelowej, kataru siennego) oraz chorób pasożytniczych. Innym powodem mogą być schorzenia hematologiczne. Wartość poniżej normy w morfologii krwi może być skutkiem duru brzusznego, czerwonki), sepsy, zakażeń, urazów i oparzeń). Występuje ona także w związku ze zwiększonym wysiłkiem fizycznym.

BASO, czyli bazofile to granulocyty zasadochłonne, które są jednym z rodzajów krwinek białych, wykazujących powinowactwo do związków o odczynie zasadowym. Sa komórkami żernymi, co oznacza, że wchłaniają i niszczą drobnoustroje, komórki obce, a także zmienione komórki własnego organizmu.

Przekroczenie normy BASO w wynikach badań krwi można zaobserwować jako efekt przewlekłej białaczki szpikowej, wrzodziejącego zapalenia jelit, przewlekłego stanu zapalnego przewodu pokarmowego, niedoczynności tarczycy, chorób alergicznych, a także rekonwalescencji po przebytej infekcji. Obniżony poziom BASO w wynikach badań krwi zauważa się w przypadkach ostrej gorączki reumatycznej, ostrych infekcji, ostrym zapaleniu płuc, nadczynności tarczycy oraz w stresie.

6.11. Trombocyty

Ilość płytek krwi w morfologii krwi u zdrowej osoby powinna mieścić się w przedziale od 150 000 do 400 000 komórek na mm sześcienny krwi. Trombocyty są bezjądrzastymi elementami morfotycznymi krwi.

Zwiększona liczba płytek krwi to nadpłytkowość lub trombocytoza, może występować w przebiegu zespołu mieloproliferacyjnego przewlekłego. Do wzrostu wytwarzania płytek w morfologii krwi dochodzi również wskutek infekcji, w przebiegu niektórych chorób nowotworowych, po usunięciu śledziony, w regeneracji po krwotoku, a także po hemolizie.

Obniżone wartości w wynikach badań krwi, nazywane są małopłytkowością, która jest zazwyczaj spowodowana przez:

  • nadmierne niszczenie płytek – na przykład w małopłytkowości poprzetoczeniowej, polekowej, w samoistnej autoimmunologicznej plamicy małopłytkowej, w autoimmunologicznej niedokrwistości hemolitycznej, we wstrząsie anafilaktycznym i toczniu rumieniowatym układowym;
  • zmniejszeniem wytwarzania płytek krwi najczęściej w przebiegu schorzeń hematologicznych: na przykład niedokrwistości aplastycznej, chłoniakach, w zespole Fanconiego, w zwłóknieniu szpiku, ostrej białaczce szpikowej. Może powstawać również w wyniku zażywania leków hamujących działanie szpiku, w niedokrwistości z niedoboru żelaza i megaloblastycznej, po naświetlaniu promieniami jonizującymi, w zakażeniach wirusowych;
  • utratą płytek – na przykład w wyniku krwotoku.

ROZWIĄŻ NASZE TESTY I SPRAWDŹ:

Potrzebujesz wizyty, badania lub e-recepty? Wejdź na znajdzlekarza.abczdrowie.pl, gdzie umówisz się do lekarza od ręki.

7. Interpretacja pozostałych badań krwi

Morfologia krwi to badania elementów, które znajdują się we krwi, są wykonywane profilaktycznie, okresowo lub w przypadku pojawienia się niepokojących objawów, są to podstawowe badania krwi. Wśród nich częste są badania poziomu glukozy oraz lipidogram.

7.1. Glukoza

Poziom glukozy we krwi powinien wynosić poniżej 100 mg/dl na czczo. W przypadku zwiększonej jego ilości konieczne jest poszerzenie badań krwi o wykonanie testu obciążenia glukozą. Test ten polega na oznaczeniu poziomu glukozy na czczo, po czym badana osoba spożywa określoną ilość rozpuszczonej w wodzie glukozy. Po dwóch godzinach od pierwszego oznaczenia ponownie pobiera się próbkę krwi. Na podstawie wyników badań krwi można określić, czy mamy do czynienia z cukrzycą, nieprawidłową glikemią na czczo czy nieprawidłową tolerancją węglowodanów.

7.2. Lipidogram

Lipidogram to badanie krwi dostarczające informacji na temat stężenia poszczególnych frakcji lipidowych w osoczu krwi żylnej. To badanie krwi powinno być wykonywane na czczo, po minimum ośmiogodzinnej przerwie w jedzeniu. U osób mających podwyższony poziom tych składników może rozwinąć się miażdżyca, która może zwiększać ryzyko zawału serca czy udaru mózgu. Aby poznać skalę ryzyka, bada się poziom HDL (High Density Lipoproteins - lipoproteiny o wysokiej gęstości – tak zwany dobry cholesterol) i LDL (Low Density Lipoproteins - cząsteczki o niskiej gęstości – tak zwany zły cholesterol).

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz interpretacje rożnych wyników tego badania:

Wysoki poziom LDL oznacza, że zbyt dużo cholesterolu odkłada się w ścianach tętnic. Zupełnie przeciwnie jest w przypadku HDL, przenoszący nadmiar cholesterolu do wątroby z komórek. Nadmiar HDL, działa przeciwmiażdżycowo.

Odnotowuje się wyższe stężenie cholesterolu we krwi u osób w starszym wieku, mężczyzn, a także u unikających wysiłku fizycznego i spożywających wysokokaloryczne pokarmy. Wskazany poziom cholesterolu całkowitego jest zależny od ryzyka sercowo-naczyniowego. We krwi u osób zdrowych powinien wynosić maksymalnie 200 mg/dl (5,2 mmol/l). Najlepiej, aby poziom trójglicerydów we krwi nie przekraczał 150 mg/dl.

7.3. OB

Odczyn Biernackiego, czyli OB nie powinien przekroczyć 20 mm/godz. Podnosi się on w przypadku:

  • stanów zapalnych;
  • nadmiernego stresu;
  • zażywania niektórych leków;
  • ciąży.

8. Wskazania do badania krwi

Wyniki badań krwi mogą nieraz dostarczyć wielu cennych informacji. Pobranie krwi rzadko wiąże się z powikłaniami, a nieraz wykonanie morfologii pozwala na postawienie diagnozy i włączenie leczenia.

Ważne jest, żemorfologia krwi może zostać wykonana bez skierowania od lekarza. Warto jednak skonsultować się ze specjalistą, zarówno przed badaniem, jak i z oznaczonymi wynikami badań krwi.

Jeżeli lekarz zlecający badanie nie wskaże konkretnych poleceń, to nie ma specjalnych zaleceń, dotyczących postępowania pacjenta przed badaniem.

Badania krwi powinniśmy wykonać, kiedy:

  • borykamy sie z łamaniem w kościach - łamanie w kościach może sygnalizować chorobę reumatyczną, stan zapalny organizmu (przydatne będzie OB i ogólna morfologia),
  • wypadają nam włosy, jesteśmy zmęczeni - taki stan może świadczyć o niedoborze żelaza, niskiej ilości krwinek czerwonych, niedoborze hemoglobiny lub problemach z tarczycą (prócz wykonania tradycyjnej morfologii, warto jest wykonać poziom hormonów tarczycowych - TSH, FT3 i FT4, a także zbadać swój poziom żelaza),
  • często sięgamy po środki przeciwbólowe - ibuprofen i paracetamol, główne ich składniki, przyjmowane często i w dużych ilościach mogą uszkadzać wątrobę (wykonaj AspAT i AIAT),
  • borykamy się z nadwagą - wyniki badania krwi mogą zasygnalizować nam, że nadmiar kilogramów spowodowany jest niedoczynnością tarczycy (najlepiej wykonać badanie krwi z oznaczeniem stężenia poziomu całkowitego cholesterolu, HDL, LDL; dobrze też sprawdzić hormony tarczycowe - TSH, FT3 i FT4). Badanie krwi może poinformować pacjenta również o chorobie wieńcowej,
  • ciągle czujemy się spragnieni - taka sytuacja może wskazywać cukrzycę lub nadczynność tarczycy (wskazane jest wykonanie poziomu cukru we krwi oraz odczynu Biernackiego, na tarczycę - wskaźnik TSH),
  • borykamy się z siniakami na ciele - siniaki mogą być spowodowane niską krzepliwością krwi. Oprócz tego, pojawiają się u chorych na cukrzycę. Jeśli borykasz się z takim problemem, sprawdź poziom cukru oraz czas krzepliwości krwi,
  • straciliśmy dużo kilogramów w ostatnim czasie - szybka utrata kilogramów może być oznaką nadczynności tarczycy lub choroby nowotworowej (wykonaj badanie stężenia hormonów TSH, FT3 i FT4 oraz morfologię ogólną),
  • spożywasz dużą ilość alkoholu - alkohol powoduje zwiększenie objętości erytrocytów (MCV), a także prowadzi do chorób wątroby i anemii. Wskazane jest w tym przypadku wykonanie badania stężenia we krwi enzymu GGTP).

9. Co może wpływać na wynik badania krwi?

Warto dowiedzieć się jakie czynniki mogą zmieniać lub fałszować wyniki badań poszczególnych składników krwi.

  • próby wątrobowe (AIAT, AspAT) - wynik może być podwyższony po zażyciu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, sterydów anabolicznych, antybiotyków, sulfonamidów, a także po spożyciu dużej dawki syntetycznej witaminy C,
  • prolaktyna - jej poziom zwiększa się podczas regularnego zażywania tabletek antykoncepcyjnych i po alkoholu,
  • potas - jego stężenie spada po lekach moczopędnych,
  • magnez - poziom tego pierwiastka maleje po nadużyciu alkoholu, doustnych środków antykoncepcyjnych oraz kawy, rośnie zaś po dużych dawkach witaminy D3 i wapnia,
  • cholesterol i lipidy - ich stężenie będzie znacznie wyższe po tłustym posiłku, natomiast niższe po antybiotykach i alkoholu,
  • kwas moczowy - jego poziom będzie niższy niż w rzeczywistości po wypiciu alkoholu oraz po zażyciu lekach na przeziębienie,
  • jod - wyższe stężenie może być skutkiem przyjmowania hormonów tarczycowych, kwasu acetylosalicylowego, testosteronu oraz środków antykoncepcyjnych,
  • hormony tarczycy - na ich podwyższony poziom mogą wpływać środki zawierające kortykosteroidy oraz jod, a także polopiryna lub aspiryna,
  • glukoza - jej poziom we krwi zmniejsza się po przyjęciu dużych dawek witaminy C, sterydów, alkoholu, salicylanów, kofeiny, leków moczopędnych i papierosów,
  • czas krzepnięcia krwi - wydłuża się, jeśli przed badaniem zażyjemy salicylany (aspiryna, polopiryna),
  • bilirubina - jej stężenie podnosi się po wypiciu alkoholu, po spożyciu dużych ilości witaminy C i po barbituranach,
  • amoniak we krwi - wysokie stężenie we krwi może wynikać ze spożycia dużej dawki alkoholu przed snem lub zażywania leków przeciwbólowych.

10. Dlaczego najlepiej badać krew rano?

Fizjologiczne zmiany, które zachodzą w naszych organizmach, podporządkowane są rytmowi dobowemu. Stężenie jonów magnezu, potasu i sodu jest najniższe rano, a najwyższe w nocy. Stężenie fosforanów jest najwyższe w nocy, rano zaś przyjmuje wartości bardzo niskie. Kreatynina z kolei, której zawartość we krwi świadczy o stanie zdrowia nerek, najwyższy poziom osiąga wieczorem. Poziom glukozy zwiększa się w nocy, opada zaś w ciągu dnia. Jest on istotny dla chorych na cukrzycę lub będących w grupie ryzyka. Dlatego zawsze lepiej jest rano oddawać krew do badań. Poziom żelaza także powinien być oceniany na podstawie próbki pobranej rano, bo po południu jego stężenie we krwi osiąga najwyższy poziom.

Hemoglobina, bez której wchłanianie wapnia i żelaza jest utrudnione, najbardziej miarodajna będzie w godzinach porannych. Jeżeli chodzi natomiast o oznaczanie hormonów płciowych lub tarczycy, czas pobrania krwi nie ma wpływu na wynik badań krwi.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze