Co warto wiedzieć o raku jelita grubego?
Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Co roku wykrywa się go u prawie 2 mln ludzi na świecie, w tym u około 25 tys. Polaków. Prawie połowa polskich chorych umiera w ciągu pięciu lat od diagnozy , co sytuuje go na drugim miejscu (po raku płuca) wśród najbardziej śmiertelnych nowotworów.
1. Styl życia a rak jelita grubego
60 proc. przypadków zachorowań na raka jelita grubego dotyczy osób mieszkających w krajach rozwiniętych. Na jego rozwój w znacznej mierze wpływa styl życia. Zbyt często rezygnujemy z jedzenia owoców i warzyw, brakuje nam ruchu, palimy papierosy, nadużywamy alkoholu. Prowadzenie takiego stylu życia odpowiada w ponad 70 proc. za zdiagnozowane przypadki rozwoju raka jelita grubego.
Aby uniknąć choroby i jej konsekwencji, należy zacząć od zmiany nawyków związanych z żywieniem, aktywnością fizyczną oraz wykonywać regularnie badania profilaktyczne.
- Prawidłowa dieta
Spożywanie posiłków typu fast food czy przekąsek takich jak chipsy, frytki, słodycze, nie wpływa korzystnie na nasze zdrowie, a szczególnie zwiększa ryzyko pojawienia raka jelita grubego.
Dodatkowo, aby uniknąć zachorowania, należy zrezygnować z częstego spożywania czerwonego mięsa. Tłuszcze zwierzęce i tłuszcze trans również nie są wskazane. Tak samo jak częste picie alkoholu. To za sprawą spożycia tych produktów czas kontaktu cząsteczek rakotwórczych powstałych w wyniku przemiany materii ze śluzówką jelita jest dłuższy. W efekcie łatwiej im wniknąć w strukturę całego organu.
Jedzmy za to jak najwięcej warzyw i owoców, które są bogate w błonnik usprawniający pracę jelit. Zadbajmy też o to, by nasza dieta była prawidłowo zbilansowana. Jeśli dopuścimy do niedoborów witamin i składników mineralnych, ryzyko pojawienia się raka jelita grubego będzie większe.
- Aktywność fizyczna
Brak ruchu to kolejny czynnik zwiększający ryzyko choroby. Odpowiednią dietę, o której pisaliśmy wyżej, należy ściśle połączyć z systematyczną aktywnością. Nawet niewielkie zmiany w tym zakresie mogą sprawić, że unikniemy raka jelita grubego! Już 30 minut dowolnej aktywności fizycznej 3 razy w tygodniu zwiększy nasze szanse na obniżenie ryzyka rozwoju nowotworu. Świadomość tego to pierwszy krok do zmiany trybu życia z siedzącego na aktywny.
Zbyt mała ilość ruchu lub w ogóle jej niepodejmowanie, prowadzi do otyłości, która bardzo obciąża cały organizm. Może skutkować cukrzycą, chorobami kardiologicznymi, a także rozwojem złośliwych nowotworów, takich jak rak jelita grubego.
- Regularne badania profilaktyczne
W przypadku nowotworów w początkowym stadium choroby pacjent najczęściej nie odczuwa żadnych objawów. Pojawiają się one zazwyczaj wtedy, gdy rak jest w mocno zaawansowanej fazie rozwoju i na skuteczne leczenie jest już czasami zbyt późno.
Nowotwory najczęściej powstają z gruczolaków, czyli polipów, które pojawiają się w jelicie grubym. Wczesne wykrycie pozwala na ich usunięcie bez negatywnych następstw. Właśnie dlatego tak ważne są badania profilaktyczne, np. kolonoskopia. To badanie trwa tylko 20 minut, a może uratować życie.
Każda osoba, która skończyła 50 lat, ma prawo do bezpłatnej kolonoskopii. Pacjenci obciążeni genetycznie mogą nieodpłatnie przebadać się już po ukończeniu 40. r.ż. Warto skorzystać z takiej możliwości. W czasie kolonoskopii lekarz nie tylko sprawdza, czy w jelicie grubym nie ma nieprawidłowości, ale może od razu pobrać próbki zmian do badania lub usunąć polipy, które się pojawiły. Jeśli badanie nie wykazało nieprawidłowości, a pacjent nie jest obciążony genetycznie, wykonuje się je co 10 lat. Zawsze jednak dalsze postępowanie zależy od wyników kolonoskopii oraz predyspozycji badanego.
Pamiętajmy, że nie każda wykryta zmiana czy guz, to rak. Rak, czyli nowotwór złośliwy rozwija się z komórek naskórka lub nabłonkowych, które "buntują się" i diametralnie zmieniają sposób działania w organizmie. Stwierdzenie guza w jelicie grubym nie oznacza od razu raka. Wczesne wykrycie i jego usunięcie pozwoli uniknąć możliwości jego przeobrażenia się w postać złośliwą a tym samym zapobiegnie rozwojowi potencjalnej choroby.
Pamiętajmy zatem, aby dbać o dietę, ruch oraz wykonywać badania profilaktyczne, a z pewnością będziemy spokojniejsi i zdrowsi.
2. Leczenie raka jelita grubego
Jeśli pojawią się niepokojące objawy, nie możemy zwlekać z wizytą u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który skieruje nas najprawdopodobniej do onkologa. Wśród symptomów, które powinny zwrócić naszą uwagę i zmobilizować do działania znajdują się m.in.:
a. krwawienie utajone (stwierdzone po teście na obecność krwi utajonej w kale),
b. ból brzucha,
c. krwawienie jawne, czyli takie kiedy możemy zaobserwować krew gołym okiem na stolcu,
d. biegunka pojawiająca się na przemian z zaparciami,
e. bolesne parcie na stolec,
f. nagły, niewytłumaczalny spadek masy ciała,
g. anemia,
h. uczucie niepełnego wypróżnienia.
Jeśli badania diagnostyczne wykażą obecność komórek nowotworowych konieczne jest natychmiastowe podjęcie leczenia u specjalisty onkologa.
– Planowanie leczenia rozpoczyna się od oceny stopnia zaawansowania choroby, najczęściej w oparciu o badanie tomografii komputerowej. W przypadku, gdy nie stwierdzono przerzutów, leczenie rozpoczyna się od zabiegu operacyjnego, który polega na usunięciu fragmentu jelita z guzem i okolicznymi węzłami chłonnymi. Często po zabiegu lekarz decyduje o zastosowaniu uzupełniającej chemioterapii, którą stosuje się przez kolejne 6 miesięcy. W sytuacji, gdy choroba jest miejscowo zaawansowana lub stwierdzono przerzuty, leczenie zwykle polega na podawaniu chemioterapii w połączeniu z nowymi lekami celowanymi. W niektórych sytuacjach wykonuje się zabieg usunięcia guza jelita i ognisk przerzutowych – mówi dr Małgorzata Kuc-Rajca, onkolog kliniczny w Centrum Onkologii w Warszawie.
W przypadku zachorowania, poza koniecznym leczeniem, bardzo ważne jest, aby nie być w chorobie samemu. Powinno się mieć przy sobie bliską osobę, poprosić o pomoc psychoonkologa lub poszukać grupy wsparcia, która będzie nam towarzyszyć w tym trudnym czasie.
3. Fakty i mity dotyczące raka jelita grubego
- MIT. Choroba dotyka tylko osoby starsze – rak jelita grubego najczęściej pojawia się u osób w podeszłym wieku. Jednak nawet młodsi mogą zachorować.
- FAKT. Rak jelita grubego może nie dawać żadnych objawów nawet przez 12 lat – gdy pojawiają się pierwsze symptomy choroby, najczęściej mamy już do czynienia z rozwiniętym nowotworem. Właśnie dlatego od 50. r.ż. co 10 lat należy wykonywać kolonoskopię.
- MIT. Rak jelita grubego pojawia się głównie u osób, które miały w rodzinie przypadki tej choroby – znacznie częściej przyczyną powstania tego nowotworu jest niewłaściwy styl życia.
- FAKT. W czasie kolonoskopii lekarz może wyciąć polipy lub gruczolaki – kolonoskopia daje możliwość zarówno sprawdzenia, czy w jelitach nie ma żadnych zmian, jak i usunięcia tych, które się już pojawiły, ale jeszcze nie rozwinęły się w postać nowotworu.
- MIT. Kolonoskopia jest bolesna – może rzeczywiście nie należy ona do przyjemnych, nie sprawia jednak bólu. Na życzenie pacjent może mieć podane znieczulenie.
Pamiętajmy, że ryzyko zachorowania na raka jelita grubego w znacznej mierze zależy od nas samych. Prowadzenie zdrowego stylu życia oraz wykonywanie badań profilaktycznych daje nam ogromną szansę nie tylko na szybkie wykrycie ewentualnych zmian, ale również całkowite zapobieżenie ich powstawaniu.
Artykuł powstał we współpracy z firmą Roche.
PL/ONCO/1901/0010a