Czy lekarz może podać III dawkę szczepionki na własną odpowiedzialność? Dr Grzesiowski: Tak, ale jest pewien kruczek

Zdaniem prof. Krzysztofa Simona: "starość jest niczym innym, jak niedoborem odporności". Czy zatem lekarze mogą kwalifikować pacjentów w wieku powyżej 65 roku życia do szczepienia trzecią dawką? - Jeśli lekarz widzi wskazanie do podania dawki przypominającej, żaden urzędnik nie może mu tego zabronić. Podejmując jednak taką decyzję, ponosi całą odpowiedzialność. Państwo umywa ręce - mówi immunolog dr Paweł Grzesiowski.

1. "Starość jest niczym innym, jak niedoborem odporności"

Po dopuszczeniu przez Ministerstwo Zdrowia możliwości szczepienia trzecią dawką szczepionek przeciw COVID-19, w środowisku medycznym i naukowym można było odczuć wyraźne rozczarowanie. Wynikało ono głównie z tego, że wbrew zaleceniom Rady Medycznej, resort mocno okroił grupę pacjentów uprawnionych do dawki przypominającej. Taką możliwość uzyskały tylko osoby z niedoborami odporności, a w dodatku tylko te, które wcześniej były szczepione preparatami mRNA.

Zobacz film: "Booster tylko dla zaszczepionych wakcynami mRNA nie jest rekomendacją Rady Medycznej"

- Nie wiem kto i na jakiej podstawie, podjął decyzję, że nie wszyscy pacjenci mogą otrzymać dawkę przypominającą. Nie rozumiem dlaczego, jeśli ktoś zaszczepił się AstraZeneką i nie wytworzył odporności, nie może być doszczepiony - mówił wówczas prof. Krzysztof Simon, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu oraz członek Rady Medycznej.

Teraz coraz więcej niepokojących informacji napływa z Izraela i Wielkiej Brytanii. Wynika z nich, że wśród hospitalizowanych z powodu COVID-19 zwiększa się liczba pacjentów zaszczepionych. Prawie 90 proc. to osoby w wieku powyżej 60 lat. Zdaniem naukowców wynika to z tego, że poziom przeciwciał po upływie 6-8 miesięcy zaczyna się obniżać. Najszybciej ten proces postępuje właśnie u osób w podeszłym wieku oraz z niedoborami odporności. Dlatego w wielu krajach już rozpoczęło się doszczepianie w obu grupach pacjentów.

- Nie wiem, czemu w Polsce te dwie grupy pacjentów rozdzielono. Moim zdaniem osoby po 70 r. ż. już teraz powinny być szczepione dawką przypominającą. Starość jest niczym innym, jak niedoborem odporności. Naukowo i merytorycznie można powiedzieć, że osoby w podeszłym wieku cierpią z powodu deficytu odporności - podkreśla prof. Simon.

2. Trzecia dawka? "Państwo umywa ręce"

W sieci pojawia się coraz więcej zaproszeń od lekarzy, którzy zachęcają, by przyjść na III dawkę szczepionki - inaczej wakcyny zostaną wyrzucone do kosza - przekonują. Jednak czy mogą zrobić to legalnie? Czy lekarz, który przyjmuje u siebie w gabinecie osobę powyżej 65 r. ż., może uznać, że z racji wieku ma ona braki odporności i kwalifikuje się do podania dawki przypominającej?

- Nominalnie według wytycznych Ministerstwa Zdrowia nie ma takiej możliwości - wyjaśnia dr Paweł Grzesiowski, pediatra, immunolog oraz ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. walki z COVID-19.

Jak podkreśla ekspert, wytyczne resortu są bardzo precyzyjne. - Wyznaczono siedem grup pacjentów, którym można podać trzecią dawkę szczepionki przeciw COVID-19. Natomiast jeśli pacjent nie jest na tej liście, a lekarz będąc specjalistą w swojej dziedzinie uzna, że istnieją wskazania do podania trzeciej dawki, to żaden urzędnik nie może mu tego zabronić. Innymi słowy, jeśli do mojego gabinetu zgłosi się osoba, która ma przykładowo lat 55 i ujemny wynik testu w kierunku przeciwciał, mogę jej podać trzecią dawkę szczepionki - mówi dr Grzesiowski.

Istnieje jednak pewien prawny kruczek, który zniechęca lekarzy do podejmowania takich decyzji.

- Ministerstwo Zdrowia w swoich wytycznych zaznaczyło, że jeśli lekarz szczepi osobę spoza wyznaczonej grupy, podejmuje się tego na własną odpowiedzialność. W praktyce oznacza to, że jeśli doszłoby do sytuacji, w której pacjent doznałby NOP i zażądał odszkodowania, lekarz pozostałby z tą sytuacją sam. - Państwo po prostu umywa ręce - tłumaczy dr Grzesiowski. - Nie można pracować w takich warunkach, ponieważ szczepienia przeciw COVID-19 nie są naszym pomysłem, tylko sposobem na walkę z pandemią koronawirusa i za tę walkę odpowiada rząd. Wykonano jednak taki ruch, który z jednej strony jest puszczeniem oka do lekarzy i pozwala im na działanie, ale z drugiej obarcza ich odpowiedzialnością za wszystko - dodaje ekspert.

3. "Nie traćmy czasu"

W jednym z ostatnich raportów izraelskiego Ministerstwa Zdrowia zaznaczono, że skuteczność szczepionki Pfizer spada z ponad 90 proc. do 55 proc. u osób w wieku 65 lat i starszych, które otrzymały drugą dawkę w styczniu.

Nie wiadomo, czy obniżenie skuteczności szczepionek wynika z upływu czasu, czy jednak wariantu Delta, który znacznie lepiej omija poszczepienną odporność. Zdaniem lekarzy w tej chwili nie ma to większego znaczenia. Jesteśmy u progu czwartej fali koronawirusa, napędzanej właśnie wariantem Delta, a jej szczyt może otrzeć się o moment, kiedy odporność w grupach ryzyka zacznie spadać.

- Apelujemy, aby nie zwlekać i już teraz rozpocząć szczepienia dawką przypominającą w grupach osób powyżej 65 roku życia - podkreśla dr Paweł Grzesiowski.

Tymczasem Ministerstwo Zdrowia odpiera krytykę, tłumacząc się tym, że czeka na pozytywną opinię Europejskiej Agencji Leków (EMA). Dopiero kiedy EMA uzna, że doszczepienie osób w podeszłym wieku jest konieczne, taka możliwość pojawi się również w Polsce.

4. Kto może zarejestrować się na podanie trzeciej dawki szczepionki przeciw COVID-19?

Jak poinformowało Ministerstwo Zdrowia, do podania dawki przypominającej kwalifikują się następujące grupy pacjentów:

• Osoby otrzymujące aktywne leczenie przeciwnowotworowe.
• Osoby po przeszczepach narządowych przyjmującym leki immunosupresyjne lub terapie biologiczne.
• Osoby po przeszczepie komórek macierzystych w ciągu ostatnich 2 lat.
• Osoby z umiarkowanymi lub ciężkimi zespołami pierwotnych niedoborów odporności.
• Osoby z zakażeniem wirusem HIV.
• Osoby leczone aktualnie dużymi dawkami kortykosteroidów lub innych leków, które mogą hamować odpowiedź immunologiczną.
• Osoby dializowane przewlekle z powodu niewydolności nerek.

Skierowanie na szczepienie trzecią dawką powinno pojawić się automatycznie, więc żeby zapisać się na konkretny termin, należy zadzwonić na infolinię pod numer 989 albo zalogować się na Internetowe Konto Pacjenta. Jeśli okaże się, że skierowania nie ma, należy wówczas udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który taki dokument utworzy.

Doszczepianie odbywa się tylko przy użyciu prepartów mRNA. Według zaleceń ministerstwa przy podaniu trzeciej dawki należy stosować ten sam preparat, którym zrealizowano poprzednie szczepienia.

"W sytuacji jeżeli preparat ten jest niedostępny, można podać inny preparat mRNA. Zalecenie to dotyczy osób w wieku powyżej 18 lat" - zaznacza resort.

Innymi słowy, osoby powyżej 18. roku życia mogą wybierać między preparatami Comirnaty Pfizer/BioNTech lub Spikevax/Moderna. Natomiast dzieci w wieku 12-17 lat mogą otrzymać jedynie szczepionkę Comirnaty.

Do podania dawki przypominającej pacjentów kwalifikuje lekarz.

"Przy ocenie stanu układu odporności pacjenta należy uwzględnić stopień ciężkości choroby, czas jej trwania, stan kliniczny pacjenta, powikłania, choroby współistniejące oraz każdą potencjalnie immunosupresyjną terapię" - czytamy w komunikacie Ministerstwa Zdrowia. "Jeżeli to możliwe, dawki szczepionki mRNA przeciwko COVID-19 (zarówno dawki szczepienia podstawowego, jak i dawkę dodatkową) należy podać więcej niż dwa tygodnie przed rozpoczęciem lub wznowieniem leczenia immunosupresyjnego, przy czym termin wykonania szczepienia przeciwko COVID-19 powinien uwzględniać aktualne lub planowane leczenie immunosupresyjne, a także optymalizację zarówno stanu klinicznego pacjenta, jak i odpowiedzi na szczepionkę".

Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że zalecenia mogą być uaktualnione w przypadku pojawienia się decyzji Europejskiej Agencji Leków (EMA), dotyczącej podawania trzeciej dawki dla osób z grup ryzyka.

Zobacz także: COVID-19 u osób zaszczepionych. Polscy naukowcy zbadali, kto choruje najczęściej

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.