Trwa ładowanie...

Dlaczego COVID-19 jest tak groźny dla cukrzyków? Wyjaśnia prof. Leszek Czupryniak

Avatar placeholder
17.12.2020 16:58
Pacjenci z cukrzycą są w grupie dużego ryzyka, jeśli chodzi o COVID-19
Pacjenci z cukrzycą są w grupie dużego ryzyka, jeśli chodzi o COVID-19 (Getty Images)

Od samego początku pandemii diabetolodzy apelowali, aby osoby chore na cukrzycę szczególnie chroniły się przed zakażeniem koronawirusem. W ich przypadku COVID-19 może oznaczać ciężkie powikłania, a często nawet śmierć. Prof. Leszek Czupryniak tłumaczy, dlaczego cukrzycy są w grupie wysokiego ryzyka.

spis treści

Artykuł jest częścią akcji Wirtualnej Polski #DbajNiePanikuj

1. COVID-19 a cukrzyca

Pacjenci z cukrzycą są w grupie wysokiego ryzyka, jeśli chodzi o COVID-19 - od początku epidemii alarmowało Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zdaniem ekspertów, cukrzycy są narażeni na duże prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich objawów i powikłań.

Zobacz film: "Dbaj, nie panikuj. Akcja specjalna Wirtualnej Polski"
Pacjenci z cukrzycą są w grupie ryzyka COVID-19
Pacjenci z cukrzycą są w grupie ryzyka COVID-19 (Getty Images)

- Sama w sobie cukrzyca nie predysponuje do zakażenia. Nie ma dowodów na to, że chorzy na cukrzycę częściej ulegają zakażeniom koronawirusem - wyjaśnia prof. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych WUM. - Jeśli jednak osoba z cukrzycą, zwłaszcza źle prowadzoną, zakazi się koronawirusem i rozwinie objawy COVID-19, jest duże prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań, nawet zgonu - podkreśla.

Dotychczasowe badania pokazują, że wśród pacjentów zmarłych na COVID-19 od 20 do 30 proc. osób cierpiało wcześniej na cukrzycę.

2. Koronawirus. Powikłania u cukrzyków

Powodów, dla których cukrzycy są bardziej narażeni na ciężki przebieg COVID-19, jest kilka. Jako jeden z głównych prof. Leszek Czupryniak wskazuje wielochorobowość, która występuje u osób z dużym cukrzycowym stażem. Często tacy pacjenci mają niewydolność serca, układu krążeniowego oraz nerek. Kolejnym problemem jest obniżona odporność, z którą walczy wielu cukrzyków.

Jak podkreśla prof. Leszek Czupryniak, dokładne mechanizmy wpływu SARS-CoV-2 na cukrzycę nie są znane. Z obserwacji naukowców wynika jednak, że białko ACE2, za którego pośrednictwem wirus wnika do komórek, jest obecne nie tylko w komórkach płuc, ale też w innych komórkach kluczowych narządów i tkanek zaangażowanych w procesy metaboliczne cukrów. Chodzi między innymi o trzustkę, wątrobę, nerki, jelito cienkie oraz tkankę tłuszczową.

Naukowcy nie wykluczają, że koronawirus doprowadza do całkowitego zaburzenia metabolizmu glukozy.

- Ludzki organizm reaguje na SARS-CoV-2 w sposób niezwykle gwałtowny. W przypadku cukrzyków silna reakcja oznacza duży wyrzut cukru do krwi, a to powoduje kolejne ciężkie komplikacje zdrowotne - tłumaczy prof. Czupryniak.

3. Koronawirus może powodować cukrzycę?

To może tłumaczyć, dlaczego COVID-19 przyczynia się nie tylko do powikłań u osób już chorych na cukrzycę, ale także rozwoju tej choroby u pacjentów, u których nie była ona wcześniej zdiagnozowana.

Jakiś czas memu na łamach pisma "New England Journal of Medicine" (NEJM) ukazały się badania międzynarodowej grupy naukowców, która połączyła swoje siły w projekcie CoviDIAB. Zdaniem badaczy koronawirus jest nie tylko czynnikiem ryzyka dla cukrzyków. Coraz więcej danych świadczy o tym, że to koronawirus może powodować rozwój cukrzycy u osób zakażonych. Takie powikłanie zaobserwowano u pacjentów na całym świecie. Zdaniem naukowców zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 prowadzi do całkowitego zaburzenia metabolizmu glukozy.

Prof. Leszek Czupryniak uważa, że odkrycie grupy CoviDIAB można wyjaśnić na dwa sposoby.

- Po pierwsze każda infekcja sprzyja ujawnieniu się cukrzycy. Zwłaszcza typu 2, ponieważ często przebiega ona bezobjawowo. Pacjent może nie wiedzieć, że choruje, tylko ma lekko podwyższony poziom cukru we krwi. Kiedy dochodzi do zainfekowania, organizm przeżywa duży stres, uwalnia się adrenalina, następuje gwałtowny wyrzut cukru. Na tyle duży, że przekracza granicę rozpoznania cukrzycy – tłumaczy ekspert.

Diabetolog zwraca uwagę, że podobne zjawisko było również obserwowane prawie 20 lat temu, podczas pierwszej epidemii spowodowanej koronawirusem SARS-CoV-1.

- Wówczas u osób z ciężkim przebiegiem choroby też diagnozowano cukrzycę. Wtedy przeprowadzono badania, które udowodniły, że koronawirus może atakować komórki insuliny. Te komórki beta mają na powierzchni dużo receptorów białka ACE2, które są pożywką dla wirusa. To może być drugim wyjaśnieniem, dlaczego osoby z COVID-19 zaczynają chorować na cukrzycę i dlaczego również u już zdiagnozowanych cukrzyków zakażenie koronawirusem częściej powoduje ciężkie powikłania – mówi prof. Czupryniak.

Dobra wiadomość jest taka, że podczas epidemii SARS-CoV-1 u 80 proc. pacjentów cukrzyca mijała wraz z wyleczeniem infekcji.

Zobacz także: Koronawirus SARS-CoV-2 przyczepia się do enzymu ACE2. To dlatego mężczyźni gorzej przechodzą chorobę COVID-19

4. Co wpływa na powikłania u cukrzyków?

Prof. Leszek Czupryniak podkreśla jednocześnie, że ciężkie powikłania nie grożą wszystkim cukrzykom.

- Mówienie, że cukrzyca sama w sobie jest zagrożeniem, to duże uproszczenie. Jeśli cukrzyca jest dobrze kontrolowana, a pacjent ma wyrównany poziom cukru, przyjmuje leki i pilnuje diety, jego stan zdrowia nie różni się znacząco od stanu osoby zdrowej - podkreśla prof. Czupryniak. - W grupie ryzyka są przede wszystkim osoby, które żyją z hiperglikemią, osoby starsze i obciążone innymi chorobami wynikającymi z cukrzycy — podkreśla ekspert.

Zdaniem prof. Czupryniaka podczas pandemii szczególnie ważne jest, aby cukrzycy trzymali się zdrowej diety i dbali o swój stan psychiczny.

- Pandemia koronawirusa okazała się szczególnie niekorzystna dla cukrzyków, ponieważ jest to choroba, w której szczególne znaczenia odgrywa stan emocjonalny chorego. Wielu naszych pacjentów decyduje się na izolację, bo są świadomi ryzyka powikłań. Siedzą w domu, więcej jedzą, mniej się ruszają albo zaczynają popadać w przygnębienie, bo są odcięci od swoich bliskich. To wszystko powoduje stres, a ten - podwyższa poziomu cukru we krwi - podkreśla diabetolog.

5. Czy osoby z cukrzycą mogą się szczepić przeciwko SARS-CoV-2?

Wszystko wskazuje na to, że w najbliższym czasie rozpocznie się Narodowy Program Szczepień przeciwko SARS-CoV-2. W związku z tym pojawia się coraz więcej pytań i wątpliwości, czy osoby z cukrzycą mogą przyjmować wakcynę?

- Nie tylko mogą, ale i wręcz powinny. Szczepionki zostały stworzone z myślą o pacjentach z chorobami przewlekłymi takimi jak cukrzyca, choroby tarczycy, przewlekła niewydolność nerek oraz krążenia – podkreśla dr Michał Sutkowski, prezes Lekarzy Rodzinnych.

Ekspert zaznacza jednak, że istnieje jednak pewne "ale".

- Jeśli pacjent ma mocno podwyższony poziom cukru, jest w kwasicy cukrzycowej, powinien najpierw wyrównać glikemię, a dopiero później poddawać się szczepieniom – tłumaczy dr Sutkowski.

Ekspert radzi, aby przed zaszczepieniem przez przeciwko SARS-CoV-2 skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który jest najlepiej poinformowany o historii choroby i będzie mógł podjąć odpowiednią decyzję, czy najpierw wyrównać cukrzycę, czy też podjąć szczepienie już teraz.

6. Jak cukrzycy powinni się chronić przed zakażeniem COVID-19?

Zalecane środki ostrożności dla osób chorujących na cukrzycę są podobne do tych, które są stosowane w przypadku grypy i obejmują przede wszystkim częste mycie rąk mydłem i ciepłą wodą, przy kichaniu i kaszlu zakrywanie twarzy, unikanie zgromadzeń, ograniczenie przebywania w miejscach publicznych i zachowanie bezpiecznej odległości od rozmówcy (nie mniej niż 1-1,5 m), odkażanie telefonów komórkowych, unikanie dotykania nieumytymi rękoma twarzy, rezygnacja z podróży.

Natomiast jeśli COVID-19 rozprzestrzenia się w społeczności bliskiej osobie z cukrzycą, powinna ona zastosować dodatkowe środki ostrożności - zostać w domu i przygotować plan na wypadek ewentualnego zachorowania.

Eksperci z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego zalecają również, aby mieć pod ręką:

  • numery telefonów do lekarzy i zespołu terapeutycznego, apteki oraz ubezpieczyciela,
  • listę leków i ich dawki,
  • produkty zawierające cukry proste (napoje gazowane, miód, dżem, galaretki) na wypadek hipoglikemii i dużego osłabienia spowodowanego chorobą, które utrudnia normalne przyjmowanie pokarmów,
  • zapas insuliny na tydzień do przodu na wypadek choroby lub braku możliwości wykupienia kolejnej recepty,
  • płyn dezynfekujący na bazie alkoholu i mydło do mycia rąk,
  • glukagon i testy paskowe do badania stężenia ciał ketonowych w moczu.

Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia na cukrzycę choruje w Polsce ok. 3 mln Polaków.

Więcej sprawdzonych informacji znajdziesz na dbajniepanikuj.wp.pl

Zobacz także: Koronawirus w Polsce. Nie mieli chorób towarzyszących, a mimo to zmarli na COVID-19. Prof. Włodzimierz Gut wyjaśnia dlaczego

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze