Dlaczego mistrzowie szachów wygrywają?
Kognitywni naukowcy z Cluster of Excellence Cognitive Interaction Technology (CITEC) z Uniwersytetu Bielefeld próbowali odkryć sekret sukcesów szachistów w ubiegłym roku w ramach projektu "Ceege" poprzez rejestrowanie ruchów oczu graczy i ich mimiki. Teraz naukowcy ujawnili swoje wstępne wyniki i wyjaśnili, dlaczego norweski arcymistrz Magnus Carlsen ponownie zdobył tytuł mistrza świata w szachach w tegorocznym turnieju.
"Istnieje wiele teorii na temat tego, w jaki sposób mózg kontroluje uwagę i rozwiązuje problemy zarówno w sytuacjach codziennych, jak i sytuacjach gier" - mówi profesor dr Thomas Schack, naukowiec sportu i psycholog poznawczy, stojący na czele grupy badawczej CITEC "Neurocognition and Action - Biomechanics", jak również projektu badawczego szachów.
"Gra w szachy jest idealnym obiektem badań do testowania tych teorii, ponieważ szachiści muszą być bardzo uważni i podejmować decyzje w krótkich odstępach czasu na temat tego, w jaki sposób będą dalej grać" - dodaje.
Grupa badawcza Schack pracuje razem z INRIA Grenoble Rodan-Aples, instytutem badawczym we Francji nad "Ceege". Nazwa projektu oznacza "Chess Expertise from Eye Gaze and Emotion".
"Badamy poszczególne taktyki gry, zachowania szachistów wobec siebie i ich język ciała" - mówi dr Kai Essig, który wraz z Thomasem Küchelmann pracuje nad projektem. "Na podstawie ustaleń tego projektu, będziemy w stanie przewidzieć w przyszłości, jak silną jednostką jest indywidualny szachista, i jak duże są szanse, że dany gracz wygra mecz. Wydaje się, że będziemy nawet w stanie rozpoznać szereg optymalnych ruchów, które zwiększają prawdopodobieństwo wygranej danego gracza".
W celu zebrania możliwie jak największej ilości informacji na temat uczestników i ich sposobu zachowania, naukowcy Bielefeld korzystają z różnych technik. Okulary Eye Tracking pozwalają na pomiar położenia wzroku graczy, natomiast kamery wideo rejestrują ich mimikę i język ciała.
Profesor dr James Crowley i jego zespół z Instytutu INRIA koncentrują się na emocjach szachistów, rejestrując na przykład mikroekspresje - mimike, która jest rozpoznawalna tylko przez kilka milisekund - a także gesty, tętno i częstość oddechów i pocenie się.
Ponad 120 uczestników do tej pory grało w szachy pod obserwacją w badaniu pilotażowym i w badaniu głównym. Spośród nich, 1/3 była ekspertami w kwestii szachów, a pozostałe 2/3 nowicjuszami. "Obecne badanie i badanie pilotażowe pokazuje, że eksperci wykazują znaczne różnice w ruchach gałek ocznych" - mówi Kai Essig.
Dzięki wiedzy uzyskanej z ich projektu naukowcy uważnie śledzili szachowego mistrza świata w listopadzie.
"Na początku turnieju, było już jasne, że Magnus Carlsen wygra. On wykazał większą inicjatywę w pierwszych sześciu meczach. To było prawie niemożliwe dla jego przeciwnika Sergeja Karjakina, aby zdominować grę" - mówi fizyk Thomas Küchelmann. Choć obserwując z daleka, można wyciągnąć jedynie ograniczone wnioski.
"W celu wyciągnięcia konkretnych wniosków, musielibyśmy zmierzyć spotkanie Carlsen i Karjakin naszym sprzętem testowym. Byłoby interesujące, aby zmierzyć, na przykład, reakcje emocjonalną Carlsena na swoje stracone szanse na koniec gry, na jego błąd w ósmym meczu, który przegrał, jak również reakcje emocjonalne Karjakina na upływający czas w dogrywce" – wyjaśnia Küchelmann.
Na podstawie swoich ustaleń, naukowcy chcą opracować elektronicznego asystenta szachowego, który analizuje słabości szachowych nowicjuszy i ekspertów, będzie trenować graczy poprzez dostarczanie wskazówek i wyjaśnień, a dodatkowo podpowie, który ruch jest optymalny w danej sytuacji.
"Patrząc w przyszłość, byłoby również możliwe zintegrowanie tego systemu wspomagającego z robotem. Dzięki swojej fizycznej obecności, roboty mogłyby motywować graczy w inny sposób niż na przykład asystent pracujący werbalnie na tablecie" - wyjaśnia Thomas Schack.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.