Trwa ładowanie...

Dojrzewanie płciowe dziewcząt i chłopców – co warto wiedzieć?

Avatar placeholder
23.03.2023 16:21
Dojrzewanie płciowe to składowa procesu dojrzewania człowieka, w którym dokonują się ogromne zmiany
Dojrzewanie płciowe to składowa procesu dojrzewania człowieka, w którym dokonują się ogromne zmiany (123rf)

Dojrzewanie płciowe to składowa procesu dojrzewania człowieka, w którym dokonują się ogromne zmiany. Wówczas następuje rozwój drugorzędnych i trzeciorzędowych cech płciowych. Przemiany dotyczą ciała, ale i psychiki. Co warto wiedzieć o dojrzewaniu płciowym dziewcząt i chłopców?

spis treści

1. Czym jest dojrzewanie płciowe?

Dojrzewanie płciowe, inaczej pokwitanie (łac. pubertas), to okres procesu dojrzewania u człowieka, który trwa około 4–5 lat. Wówczas obserwuje się rozwój drugorzędnych i trzeciorzędowych cech płciowych. Procesem wzrastania oraz dojrzewania kierują hormony.

Warto pamiętać, że na dojrzewanie człowieka składa się nie tylko dojrzewanie płciowe (seksualne), ale i:

Zobacz film: ""Sex Education": Seks to nie przypał. Rozmawiamy z obsadą"
  • dojrzewanie biologiczne, obejmujące zmiany w budowie ciała,
  • dojrzewania psychiczne, wyrażające się w kształtowaniu osobowości,
  • dojrzewanie społeczne, odnoszące się do pełnienia ról w społeczeństwie.

Okres dojrzewania to proces, w którym zachodzą indywidualne zmiany fizyczne, psychiczne i emocjonalne.

2. Ile trwa dojrzewanie płciowe?

Nie ma określonego wieku dla pokwitania. Proces dojrzewania jest tokiem bardzo indywidualnym. Zależy od wielu czynników: cech dziedzicznych, płci, stanu odżywienia czy szerokości geograficznej. Przyjmuje się, że zachodzi on przeciętnie w 12-16 roku życia. Warto pamiętać, że u dziewcząt rozpoczyna się nieco wcześniej niż u chłopców.

W Polsce pierwsze objawy dojrzewania pojawiają się najczęściej:

  • u dziewczynek między 10 a 11 rokiem życia,
  • u chłopców między 11,5- 12,5 rokiem życia.

Za najwcześniejszy wiek, w którym może rozpocząć się fizjologiczne dojrzewanie przyjmuje się 8. rok życia u dziewcząt i 9. rok życia u chłopców. Jeśli obserwuje się je wcześniej, definiuje się je jako dojrzewanie płciowe przedwczesne. To zaburzenie rozwojowe, które polega na wczesnym pojawieniu się charakterystycznego typu owłosienia oraz trzeciorzędowych cech płciowych. Może być ono uwarunkowane genetycznie, hormonalnie lub lekami.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

W przypadku trzyletniego opóźnienia dojrzewania w porównaniu z przeciętną populacją mówi się o dojrzewaniu płciowym opóźnionym. Jego przyczyną mogą być uwarunkowania genetyczne lub chorobowe, a także zażywane leki.

3. Etapy dojrzewania płciowego

W procesie dojrzewania płciowego wyróżnia się kilka etapów. To faza:

  • zwiastunów pokwitania, obejmująca wiek 8–14 lat u dziewcząt i 9–15 lat u chłopców (średnio w 11 roku życia),
  • przedpokwitaniowa, obejmująca wiek 9–15 lat u dziewcząt i 11–16 lat u chłopców (średnio w 12 roku życia),
  • pokwitania właściwego, obejmująca wiek 10–16 lat (średnio w 13 roku życia) u dziewcząt i 12–18 lat (średnio w 14 roku życia) u chłopców,
  • młodzieńcza, obejmująca wiek 12–19 lat (średnio w 15 roku życia) u dziewcząt i 14-21 lat (średnio w 17 roku życia) u chłopców.

4. Okres dojrzewania u dziewcząt

Dojrzewanie płciowe u dziewcząt to proces, podczas którego dochodzi do:

  • produkcji estrogenów i progesteronu w jajnikach,
  • powiększenia zewnętrznych narządów płciowych,
  • dojrzewania gruczołów sutkowych (telarche),
  • pojawienia się owłosienia łonowego (pubarche), co ma miejsce zwykle po około 2 latach po rozpoczęciu rozwoju sutków,
  • pojawienia się owłosienia pachowego,
  • pokwitaniowego skoku wzrostu,
  • pojawienia się pierwszej miesiączki (menarche).

5. Dojrzewanie płciowe chłopców

Okres dojrzewania u chłopców oznacza:

  • powiększenie penisa, moszny i jąder,
  • rozpoczęcie spermatogenezy wskutek wzrostu produkcji testosteronu w jądrach,
  • pojawienie się guzków piersiowych (ginekomastia),
  • pojawienie się owłosienia łonowego i pachowego,
  • pojawienie się owłosienia twarzy, nogach, rękach, brzuchu i klatce piersiowej,
  • wzrost masy mięśniowej i siły fizycznej,
  • polucje. To nocne wytryski nasienia,
  • gwałtowny skok wzrostu,
  • mutację głosu.

5.1. Dojrzewanie płciowe według skali Tannera

W kontekście dojrzewania płciowego nie sposób nie wspomnieć o skali Tannera, która pozwala określić stadium dojrzałości płciowej dzieci, nastolatków i dorosłych. Jej nazwa pochodzi od nazwiska Jamesa Mourilyana Tannera, który ją opracował.

Skala Tannera, znana też jako skala oceny dojrzewania płciowego (z ang. sexual maturity rating, SMR) obejmuje pięć poziomów. Bierze pod uwagę cechy morfologiczne: budowę narządów płciowych i piersi, ocenia rozwój owłosienia płciowego u obu płci, narządów płciowych u chłopców, a u dziewcząt piersi. Pierwszy poziom oznacza okres przed pokwitaniem, zaś piąty - pełną dojrzałość płciową. Ponieważ pięciu stadiom przyporządkowuje się wiek występowania, skala umożliwia dokumentację postępów w zakresie dojrzewania płciowego. Stosuje się odrębną skalę Tannera dla chłopców i dziewcząt.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze