Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Agnieszka Barchnicka

Ginekomastia - przyczyny, diagnostyka, leczenie

U starszych mężczyzn przyczyną ginekomastii bywają procesy związane z naturalnym procesem starzenia
U starszych mężczyzn przyczyną ginekomastii bywają procesy związane z naturalnym procesem starzenia (123rf.com)

Ginekomastia to termin określający zwiększenie ilości tkanki gruczołowej sutków u chłopców lub mężczyzn, czego konsekwencją jest ich powiększenie. Może występować w każdym wieku, najczęściej u niemowląt, ale także w okresie dojrzewania lub starzenia. Ginekomastię należy odróżnić od pseudoginekomastii, która jest związana z gromadzeniem się tkanki tłuszczowej w okolicy sutków najczęściej u otyłych mężczyzn.

spis treści

1. Przyczyny ginekomastii

Ginekomastia może mieć charakter fizjologiczny lub patologiczny (czyli związany ze schorzeniem). U chłopców w okresie dojrzewania dochodzi do zwiększenia poziomu wolnego estrogenu (żeńskiego hormonu płciowego) w stosunku do testosteronu, czego konsekwencją może być rozrost gruczołów piersiowych i ich powiększenie. Zazwyczaj ginekomastia fizjologiczna ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy.

Do zwiększenia poziomu estrogenów we krwi może także dojść na skutek chorób nowotworowych (nowotwory jąder wytwarzające estrogeny lub gonadotropiny, czyli hormony uwalniające estrogeny, nowotwory nadnerczy, ośrodkowego układu nerwowego) oraz nienowotworowych (przerost nadnerczy).

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

U starszych mężczyzn przyczyną ginekomastii bywają procesy związane z naturalnym procesem starzenia, które polegają na zmniejszeniu wytwarzania androgenów, czyli męskich hormonów płciowych. Do zmniejszenia wytwarzania androgenów może dojść także u młodych mężczyzn chorujących na tzw. hipogonadyzm.

W przypadku niektórych schorzeń metabolicznych dochodzi do zwiększenia wytwarzania w wątrobie białka, które wiąże męskie hormony płciowe we krwi. Dzieje się tak na przykład u mężczyzn chorujących na nadczynność tarczycy.

Należy wspomnieć także o ginekomastii u mężczyzn chorujących na przewlekłe choroby wątroby i nerek. W tej sytuacji dochodzi do zwolnionej przemiany hormonów płciowych w organizmie, co skutkuje zaburzeniami ich proporcji i stymulacją gruczołów piersiowych do rozrostu.

Czasami ginekomastia może mieć charakter polekowy, czyli przyczyną jej powstawania jest zażywanie konkretnych leków – np. spironolaktonu (zazwyczaj w niewydolności serca), ketokonazolu (lek stosowany w leczeniu grzybicy), niektórych leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia lub arytmii (enarapryl, werapamil), ale także powszechnie używanych leków w zapobieganiu lub terapii choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy (omeprazol, ranitydyna).

2. Diagnostyka ginekomastii

Podstawą rozpoznania jest przede wszystkim wywiad, czyli rozmowa z lekarzem oraz badanie fizykalne. W poszukiwaniu przyczyn ginekomastii trzeba uwzględnić przede wszystkim wiek pacjenta. Jak wspomniano, u chłopców w okresie dojrzewania przyczyną ginekomastii są zazwyczaj przemiany fizjologiczne, niewymagające leczenia. U mężczyzn w starszym wieku dominuje ginekomastia spowodowana fizjologicznym procesem starzenia. U mężczyzn w okresie rozrodczym, przyczyny ginekomastii mogą być różne i należy przede wszystkim wykluczyć poważne schorzenia takie jak nowotwór.

Istotne jest ustalenie okresu, w jakim doszło do powiększenia gruczołów sutkowych oraz objawów towarzyszących (takich jak np. bolesność).

Oprócz badania lekarskiego, celem rozpoznania warto wykonać następujące badania laboratoryjne: morfologia krwi obwodowej wraz z rozmazem, próby wątrobowe oraz nerkowe, stężenie estradiolu, testosteronu, TSH, LH i FSH w surowicy, a także w razie podejrzenia nowotworu markery nowotworowe (np. beta HCG przy podejrzeniu nowotworu jąder).

Konieczne jest także wykonanie badań obrazowych, przede wszystkim USG gruczołów piersiowych, a także USG jamy brzusznej (ocena nadnerczy) oraz jąder. W przypadku podejrzenia konkretnej przyczyny lekarz może zlecić także inne badania obrazowe, jak USG tarczycy, rezonans magnetyczny głowy lub tomografia komputerowa klatki piersiowej lub jamy brzusznej.

3. Leczenie ginekomastii

Postępowanie lecznicze w ginekomastii uzależnione jest od przyczyny. Jeżeli przyczyną ginekomastii jest nowotwór, konieczne jest leczenie onkologiczne. W przypadku ginekomastii spowodowanej zażywaniem leków, w miarę możliwości należy leki odstawić lub zastąpić je odpowiednikami pozbawionymi takiego działania (np. zamiast spironolaktonu zastosować eplerenon). Jeżeli ginekomastia jest spowodowana schorzeniami wątroby, nerek lub tarczycy, dąży się do poprawy czynności tych narządów. U mężczyzn z hipogonadyzmem konieczne bywa stosowanie testosteronu lub leków hamujących aktywność estrogenów.

W przypadku mężczyzn otyłych, zmniejszeniu ilości tkanki tłuszczowej służą odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne oraz dieta.

Leczenie chirurgiczne zarezerwowane jest dla sytuacji, w których leczenie przyczynowe nie wpływa na stopień nasilenia ginekomastii. Można też je rozważać w przypadku ginekomastii samoistnej, niezwiązanej z patologią (przetrwała ginekomastia z okresu dojrzewania). Zabieg polega na usunięciu nadmiaru tkanki gruczołowej oraz tłuszczowej i wykonuje się go w znieczuleniu ogólnym. Cięcie może być umiejscowione pod sutkiem, w okolicy brodawki sutkowej lub pachy.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze