Jak sprawdzić, czy jest się uczulonym na szczepionki przeciw COVID-19? Wyjaśnia prof. Ewa Czarnobilska

- Do mojej poradni zgłasza się wielu pacjentów, którym w punkcie szczepień rozpoznano reakcję anafilaktyczną. Są zrozpaczeni, że nie mogą otrzymać drugiej dawki szczepienia. Po pogłębionej diagnostyce jednak zawsze okazuje się, że w rzeczywistości te osoby nie miały przeciwskazań - opowiada profesor Ewa Czarnobilska. Ekspertka wyjaśnia, jakie testy należy wykonać, aby bezpiecznie przyjąć drugą dawkę szczepienia przeciw COVID-19

1. Wstrząs anafilaktyczny po szczepieniu przeciw COVID-19

Wstrząs anafilaktyczny jest jedynym kategorycznym przeciwskazaniem do szczepienia przeciw COVID-19. Dotyczy to zarówno przebytych w przeszłości anafilaksji, jak i tych, które wystąpiły po podaniu pierwszej dawki szczepionki przeciw COVID-19.

Dla wielu osób stanowi to olbrzymi problem, ponieważ pozostają bezbronni wobec SARS-CoV-2. Wiadomo przecież, że jedna dawka szczepienia nie chroni przed nowymi i bardziej zjadliwymi wariantami wirusa.

Zobacz film: "Prof. Flisiak o obowiązkowych szczpieniach przeciw COVID-19"

Jednak najnowsze badania amerykańskich naukowców, które właśnie zostały opublikowane na łamach prestiżowego czasopisma "JAMA", wskazują, że anafilaksja nie zawsze powinna dyskwalifikować pacjenta ze szczepienia przeciw COVID-19.

W ramach badania 159 ochotnikom, którzy po pierwszej dawce szczepionek mRNA doznali objawów alergicznych (w 19 przypadkach rozpoznano wstrząs anafilaktyczny), podano drugą dawkę preparatu. Ku zaskoczeniu badaczy, wszyscy ochotnicy tolerowali drugą dawkę szczepionki.

"Dowodzi to, że wiele ze zdiagnozowanych reakcji nie było prawdziwymi wstrząsami anafilaktycznymi" - konkludują naukowcy.

Jak to możliwe?

Jak wyjaśnia prof. Ewa Czarnobilska, kierownik Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, problem tkwi w prawidłowym postawieniu diagnozy. Bez oznaczenia poziomu tryptazy w surowicy, ciężko jest odróżnić wstrząs anafilaktyczny od reakcji wazowagalnej, czyli omdlenia. Pod anafilaksję również mogą się maskować takie NOP-y, jak drętwienie całego ciała albo uczucie pieczenia skóry.

Dlatego zdaniem ekspertki w każdym takim przypadku konieczna jest konsultacja u alergologa celem weryfikacji rozpoznania.

2. Jak sprawdzić, czy jest się uczulonym na szczepionki przeciw COVID-19?

- Do mojej poradni zgłasza się wielu pacjentów, którym w punkcie szczepień rozpoznano reakcję anafilaktyczną. Są zrozpaczeni, że nie mogą otrzymać drugiej dawki szczepienia. Po pogłębionej diagnostyce jednak zawsze okazuje się, że w rzeczywistości te osoby nie miały przeciwskazań - opowiada profesor Ewa Czarnobilska.

Jak tłumaczy ekspertka, pacjenci z rozpoznanym szokiem anafilaktycznym mogą wykonać test ze szczepionką, który pokaże, czy rzeczywiście są uczuleni na składniki preparatu.

Test polega na obserwowaniu bazofili, komórek krwi, które aktywują się w przypadku reakcji alergii. Od pacjenta jest pobierana krew, do której najpierw jest dodawany składnik szczepionek mRNA - PEG 2000 oraz cała szczepionka.

PEG, czyli glikol polietylenowy, jest szeroko stosowanym związkiem zarówno w preparatach kosmetycznych, jak i w leczniczych. Może jednak w bardzo rzadkich przypadkach powodować reakcje uczuleniowe. Uważa się, że PEG jest głównym winowajcą wystąpienia reakcji anafilaktycznych po szczepieniach przeciw COVID-19.

- Jeśli wynik badania jest ujemny, wykonujemy także test skórny ze szczepionką. Polega on na tym, że na skórę przedramienia podaje się kropelkę szczepionki, a następnie wykonuje się nakłucie i obserwuje się przez co najmniej 30 minut, czy pojawi się bąbel. Jest to klasyczny test, który wykonuje się przy diagnozowaniu alergii na roztocza albo pyłki - wyjaśnia prof. Czarnobilska.

Problem polega na tym, że alergolodzy nie zawsze mają dostęp do szczepionek przeciw COVID-19, więc takie badanie może wykonać nie każdy ośrodek.

3. Druga dawka podawana w zabezpieczeniu

Jeśli wyniki testów alergicznych będą ujemne, pacjent może otrzymać drugą dawkę szczepienia przeciw COVID-19.

- Musi to jednak odbyć się w zabezpieczeniu. Oznacza to, że punkt szczepień powinien znajdować się na terenie szpitala, a pacjent musi być zabezpieczony w dwie ampułko-strzykawki z adrenaliną oraz obserwowany przez co najmniej od 30 min do 2 godz. - opowiada prof. Czarnobilska.

Niestety, jeśli testy dadzą wynik dodatni, będzie to jednoznaczne z potwierdzeniem ryzyka wystąpienia reakcji anafilaktycznej. Wówczas pacjent zostaje zdyskwalifikowany ze szczepienia przeciw COVID-19 preparatami mRNA. Natomiast może otrzymać szczepionkę wektorową po wcześniejszej konsultacji z alergologiem.

Wprawdzie szczepionki AstraZeneca oraz Johnson & Johnson nie zawierają PEG, ale mają polisorbat 80. Ta substancja również jest składnikiem wielu leków i kosmetyków, ale bardzo rzadko może wywołać krzyżową reakcję alergiczną u osób uczulonych na PEG. Żeby uniknąć takiej sytuacji, przed szczepieniem należy wykonać test skórny z preparatem, który ma otrzymać pacjent.

4. Czy przed szczepieniem należy zastosować leki przeciwalergiczne?

Podczas swojego badania amerykańscy naukowcy stosowali u części ochotników premedykację leków przeciwhistaminowych, czyli podawali preparaty przeciwalergiczne.

Prof. Czarnobilska jednak podkreśla, że odbywało się to w ramach kontrolowanego badania, ale w rzeczywistości taka praktyka jest absolutnie niewskazana.

- Należy podkreślić, że leki przeciwhistaminowe nie zapobiegają wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego. Ich podanie może tylko zamaskować obraz nadchodzącego wstrząsu, ponieważ zapobiegną one wystąpieniu pierwszych objawów takich, jak pokrzywka, bąble, świąd dłoni. Nie będzie więc objawów ostrzegawczych, tylko nastąpi gwałtowny spadek ciśnienia. Dlatego premedykacja lekami przeciwhistaminowymi nie była i nie jest zalecana w przypadku szczepień przeciw COVID-19 - wyjaśnia prof. Czarnobilska.

Zobacz także: COVID-19 u osób zaszczepionych. Polscy naukowcy zbadali, kto choruje najczęściej

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.