Jakie czynniki mają wpływ na powstanie przeciążeń kręgosłupa?
Rozpoczynając temat etiologii bólów kręgosłupa, już na wstępie warto zadać sobie kilka pytań: dlaczego zmiany przeciążeniowe dotyczą zarówno młodych, jak i starszych osób? Dlaczego nie dotyczą wszystkich pracowników wykonujących prace w tej samej, nieergonomicznej pozycji? Dlaczego osoba z objawami dużego bólu ma często znikome zmiany na obrazie rezonansu magnetycznego, a pacjenci z dużymi przepuklinami cierpią tylko na znikomy dyskomfort? Na te i inne pytania przez wiele lat próbowało znaleźć odpowiedź środowisko lekarzy i fizjoterapeutów. Na przestrzeni lat udało się ustalić wiele zależności oraz teorii, jednak żadna z nich nie pozostaje do końca wyjaśniona. Ważną kwestią jest zespół czynników, które warunkują podatność na wystąpienie choroby przeciążeniowej kręgosłupa. Wśród czynników, które wymienię nie będzie podziału według skali ważności, ponieważ ciężko jednoznacznie stwierdzić, który czynnik u danego pacjenta był decydujący, jest to bowiem zawsze sprawa indywidualna.
1. Czynniki pierwotne wpływające na funkcje kręgosłupa
1.1. Predyspozycje genetyczne
Przyglądając się dzieciom i ich rodzicom, możemy zazwyczaj dostrzec wiele podobieństw. Zaczynając od wzrostu, koloru włosów, oczu, kończąc na podobnych rysach twarzy. Również sylwetka ciała jest zbliżona, co wiąże się z występowaniem podobnej budowy poszczególnych odcinków układu ruchu, takich jak np. powiększenie czy zniesienie krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej oraz czołowej (hiperkifoza, plecy płaskie, skolioza). Oczywiście wpływ czynników środowiskowych na nasze ciało jest ogromny, ale na pewno nie możemy lekceważyć materiału genetycznego, z którym przyszliśmy na ten świat.
1.2. Asymetria budowy ciała
Dominacja jednej strony ciała powoduje zmianę funkcji układu ruchu oraz przyspieszoną degenerację powierzchni stawowych. Na zaburzenia całego układu najczęściej ma wpływ asymetryczne ustawienie głowy czy poszczególnych odcinków kończyn dolnych. Tego typu zaburzenia wpływają na rozwój postawy skoliotycznej, która wiąże się z powstaniem szybszej bolesności w obrębie kręgosłupa. Przyczyny asymetrii są bardzo różne, czasem wpływ na nie ma wykonywanie asymetrycznej pracy, czasem wygoda i moda w przypadku noszenia torebek i plecaków. Konsekwencją asymetrii kręgosłupa są między innymi zaburzenia układu oddechowego, gdzie jedno z płuc z powodu mniejszej przestrzeni będzie miało znacznie ograniczone możliwości pracy. Asymetryczność w młodym wieku nie jest przyczyną dolegliwości bólowych, jednak na przestrzeni lat dochodzi do wyczerpania możliwości kompensacyjnych, co wpływa na bardzo szybkie zużywanie się naszego aparatu ruchu, a szczególnie kręgosłupa.
2. Czynniki zewnętrzne wpływające na funkcje kręgosłupa
2.1. Nieergonomiczne warunki pracy
Pozycja ciała w pracy ma bardzo duży wpływ na przeciążenia naszych mięśni oraz na zmiany strukturalne naszego kręgosłupa. Wielogodzinna praca w nieergonomicznej, asymetrycznej dla kręgosłupa pozycji z każdym dniem powodowała będzie jego przeciążenie. Dla przykładu, codzienne siedzenie z opuszczoną głową nad biurkiem czy wielokrotne podnoszenie ciężarów spowoduje powstanie dysbalansu mięśniowego i w konsekwencji będzie skutkowało bólem.
2.2. Mała ilość aktywności ruchowej
W dzisiejszych czasach możemy zaobserwować spadek aktywności ruchowej społeczeństwa. Wydaje się, że wykonywanie pracy fizycznej zwalnia z dodatkowej dawki aktywności ruchowej poza godzinami pracy. Niestety, nic bardziej mylnego! Czynności wykonywane w pracy zazwyczaj wykorzystują codziennie te same grupy mięśniowe, przez co tracimy tak korzystną różnorodność ruchową. Ponadto ruch wykonywany w pracy często obciążony jest dużym ciężarem zewnętrznym oraz jest wykonywany zazwyczaj przy dużym obciążeniu psychicznym i presji osiągnięcia jak najlepszych wyników. Jest więc rzeczą bardzo istotną znalezienie w tygodniu czasu na wyjście na basen, przejażdżkę rowerową czy spacer nordic walking. Aktywność ruchowa dzieci jest szczególnie istotna. Etap rozbudowy strukturalnej układu ruchu oraz kształtowania poszczególnych zdolności motorycznych wymaga dużej dawki urozmaiconej aktywności ruchowej każdego dnia.
2.3. Stres
Już dawno stwierdzono, że stres i to, co dzieje się w naszej psychice ma duży wpływ na naszą postawę ciała. Cały ogół tych zależności opisuje psychosomatyka. U osób w ciężkich sytuacjach życiowych można często zaobserwować opuszczoną głowę, barki wysunięte do przodu, sylwetkę zgarbioną. Z drugiej strony możemy postawić osoby szczęśliwe, zakochane, podczas urlopu. Trzymają oni głowy w górze, barki w neutralnej pozycji, ich sylwetka jest prosta, co znacznie ogranicza siły przeciążające działające na nasz kręgosłup. Z obciążeniem psychicznym oraz stresem wiąże się też zwiększenie napięcia głównie mięśni posturalnych, które wraz z podwyższonym tonusem mają tendencje do skracania się, doprowadzając do kolejnych zaburzeń biomechanicznych, np. duże napięcie mięśni piersiowych ma wpływ na protrakcyjne ustawienie naszych barków, czyli wysunięcie ich do przodu, co z kolei przeciąża stawy kończyny górnej.
2.4. Urazy mechaniczne
Często bóle kręgosłupa pojawiają się po różnego rodzaju urazach. Ma to miejsce np. po upadku na plecy, po którym może dojść do zablokowania stawów kręgosłupa, czy w wyniku złamań miednicy, gdzie może dojść do różnego rodzaju zaburzeń pracy mięśni czy więzadeł.
2.5. Schorzenia wtórne
Zaburzenia mechaniki kręgosłupa i związane z tym objawy mogą powstawać jako choroba wtórna do wielu jednostek chorobowych. Jest to związane z osłabieniem różnych grup mięśniowych, złą stymulacją nerwową czy stanem zapalnym stawów. Jako przykład możemy tu posłużyć się pacjentami z chorobą zwyrodnieniową stawów biodrowych, gdzie brak ruchomości w stawie biodrowym jest kompensowany w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, czy pacjentami po operacjach ginekologicznych, u których dochodzi do zaburzenia pracy mięśni dna miednicy, które mają wpływ na stabilizację kręgosłupa.
Podsumowując, możemy zauważyć szerokie spektrum wpływu różnych czynników na nasz kręgosłup. Biorąc pod uwagę obecny tryb życia i nakładanie się tych wszystkich czynników na siebie, skala problemu choroby przeciążeniowej kręgosłupa wydaje się zrozumiała.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.