Konsekwencje oddania krwiotwórczych komórek macierzystych
Przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych nie wiąże się z zagrożeniem dla zdrowia i życia dawcy, a dla biorcy może oznaczać to podarowanie nowego życia. Oczywiście, samo pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych niesie za sobą pewne niedogodności. Warto się z nimi zapoznać, zanim zdecydujemy się na zostanie dawcą komórek macierzystych. Głównie po to, by przekonać się, że tak naprawdę nie ma się czego bać.
1. Przeszczepianie krwiotwórczych komórek macierzystych
Przeszczepianie krwiotwórczych komórek macierzystych jest metodą leczenia białaczek i innych chorób układu krwiotwórczego. W wielu sytuacjach stanowi jedyną szansę na pełne wyleczenie. Istotą przeszczepienia jest podanie choremu wysokich dawek chemioterapii lub radioterapii celem ostatecznego zniszczenia choroby, a następnie podanie komórek krwiotwórczych od dawcy, które mają odbudować zniszczony szpik. Niestety, u wielu osób wykonanie przeszczepienia od członków rodziny jest niemożliwe ze względu na niezgodność tkankową. Taka zgodność tkankowa może jednak wystąpić u osób niespokrewnionych. Za pomocą rejestrów dawców o zasięgu ogólnoświatowym, wyszukuje się osoby o podobnych antygenach i dzięki temu możliwe jest dobranie dawcy dla oczekującego na przeszczepienie pacjenta.
2. Możliwe dolegliwości po oddaniu komórek krwiotwórczych
Są dwie możliwości oddania krwiotwórczych komórek macierzystych:
- pobranie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej,
- oddanie komórek krwiotwórczych ze szpiku kostnego.
Możliwe dolegliwości różnią się w zależności od wybranej opcji. Oddanie komórek krwiotwórczych z krwi, czyli leukafereza, to zabieg ambulatoryjny, nie wymagający znieczulenia ogólnego. U dawcy szpiku potrzebne są dwa wkłucia: jedno do pobrania krwi, drugie do jej zwrócenia. Miejsca wkłucia to zwykle okolica zgięć łokciowych, tak jak przy zwykłym pobieraniu krwi. Krew przetwarzana jest w sposób ciągły przez specjalny aparat – separator komórkowy. Za pomocą separatora komórkowego oddziela się część krwinek białych zawierającą komórki krwiotwórcze od pozostałych komórek krwi. Te pierwsze zbiera się dla biorcy, a te drugie powracają do dawcy. Ten zabieg wykonuje się zwykle dwa razy w ciągu dwóch kolejnych dni.
Taka forma oddania komórek krwiotwórczych wiąże się z tym, że przez 4 dni przed samym zabiegiem, dawca otrzymuje we wstrzyknięciach podskórnych lek (tzw. czynnik wzrostu), który powoduje przejście części komórek krwiotwórczych ze szpiku do krwi obwodowej. Jednoczesne zwiększenie liczby krwinek białych może wywołać pewne dolegliwości, takie jak:
- bóle kości,
- bóle mięśni,
- zmęczenie,
- objawy grypopodobne.
Można minimalizować takie skutki podawania czynnika wzrostu, stosując leki przeciwbólowe dostępne bez recepty.
Dzięki temu, że nie stosuje się narkozy, nie występuje ryzyko związane z tego typu znieczuleniem. Jedyne dolegliwości, które mogą się pojawić po aferezie to ból w miejscu wkłuć, drętwienie i mrowienie języka, ust i palców. Te ostatnie objawy są skutkiem obniżenia poziomu wapnia we krwi i szybko ustępują po podaniu doustnych lub dożylnych preparatów zawierających wapń.
Pobranie komórek krwiotwórczych ze szpiku kostnego to zabieg wymagający znieczulenia ogólnego. Miejscem pobrania szpiku jest talerz kości biodrowej (tzw. miednica), a konkretnie jej tylna górna część. W pojedynczych miejscach (po jednym po każdej stronie ciała) wbija się specjalną igłę, przez którą aspiruje się szpik. Ilość pobranego szpiku zależy od wagi dawcy i biorcy, oraz szacowanej ilości komórek krwiotwórczych w szpiku. Pobrany szpik kostny mieszany jest z substancją zmniejszającą krzepnięcie, filtrowany, a jeśli zachodzi taka potrzeba, poddaje się go dalszej obróbce. Po pobraniu szpiku w niewielkim stopniu zmniejsza się ilość krwinek czerwonych dawcy (i stężenie hemoglobiny), ale w zdecydowanej większości przypadków, nie ma potrzeby przetaczania krwi.
Pewne ryzyko związane z pobraniem szpiku jest spowodowane zastosowaniem znieczulenia ogólnego. Mogą pojawić się nudności i wymioty oraz bóle głowy. Bardzo rzadko po znieczuleniu ogólnym pojawiają się powikłania krążeniowe, osłabienie i zaburzenia oddawania moczu. Oddanie szpiku kostnego nie ma długofalowych ani poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Po zabiegu może wystąpić ból gardła, spowodowany zakładaniem rurki do intubacji. W miejscu wkłucia igieł do pobrania szpiku pozostają zwykle dwa ślady na skórze długości do 5 mm. Miejsca te przez jakiś czas mogą także pobolewać, jak stłuczenia. Zwykle są to przejściowe objawy, a całkowita sprawność powraca po 2-3 tygodniach. Do domu wraca się zwykle już następnego dnia.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.