Kto może korzystać ze świadczeń zdrowotnych poza kolejnością?

Problem kolejek pacjentów oczekujących na wykonanie świadczeń opieki zdrowotnej to nie tylko problem, z którym mamy do czynienia w Polsce. To w zasadzie problem powszechny. Występuje wszędzie tam, gdzie dostępność do świadczeń opieki zdrowotnej jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb pacjentów.

Jeżeli świadczenie opieki zdrowotnej, np. porada lekarska lub zabieg w szpitalu, nie mogą zostać zrealizowane w dniu zgłoszenia, wówczas poradnia lub szpital, do którego zgłasza się pacjent powinien wpisać pacjenta na listę oczekujących i jednocześnie wskazać termin, w którym określone świadczenie zdrowotne będzie mogło być wykonane.

Prowadzenie list oczekujących jest obowiązkiem podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych. Jest to bardzo istotny i ściśle kontrolowany aspekt działalności każdego podmiotu prowadzącego leczenie, ma bowiem na celu zapewnienie wszystkim pacjentom równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej.

Wpisywanie pacjentów na listę oczekujących, jeżeli nie świadczenia opieki zdrowotnej nie mogą zostać zrealizowane w dniu zgłoszenia, jest zasadą. Od tej zasady istnieją jednak liczne wyjątki.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że pacjenci wpisywani na listę oczekujących są kwalifikowani do określonej kategorii medycznej. Wyróżniamy dwie kategorie medyczne, tj. przypadek pilny i przypadek stabilny.

Przypadek pilny występuje wówczas, gdy istnieje konieczność pilnego udzielenia świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego i możliwość szybkiego pogorszenia stanu zdrowia lub znaczącego zmniejszenia szans na powrót do zdrowia. Pacjenci o tej kategorii muszą być leczeni wg kolejności wpisów, przed pacjentami z kategorii „przypadek stabilny”.

Przypadki stabilne obejmują pacjentów, którzy nie znajdują się w stanie nagłym i nie zostali zaliczeni do przypadków pilnych Pacjenci o tej kategorii muszą być leczeni wg kolejności zgłoszenia, po wszystkich pacjentach z kategorii „przypadek pilny”.

Zarówno pacjenci zakwalifikowani jako „przypadek pilny” oraz jako „przypadek stabilny” są wpisywani na listę oczekujących. Jednak poza kolejnością wynikającą z listy świadczenia opieki zdrowotnej są udzielane dla pacjentów w tzw. stanie nagłym.

Pacjentem kwalifikowanym, jako znajdujący się w stanie nagłym jest pacjent, w stosunku do którego istnieje konieczność natychmiastowego udzielenia świadczenia. Odwołując się do przepisów ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, należy wskazać, że stan nagłego zagrożenia zdrowotnego to „stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczniczych”. Pacjenci w stanie nagłym (nagłego zagrożenia zdrowotnego) przyjmowani są niezwłocznie – przed pacjentami oczekującymi w ramach listy.

Co bardzo istotne, gdy pacjent kontynuuje leczenie i wymaga okresowego, w ściśle ustalonych terminach wykonywania kolejnych wizyt albo porad, nie jest wpisywany na listę oczekujących. Termin kolejnego etapu świadczenia zostanie wyznaczony zgodnie z planem leczenia.

Poza kolejnością wynikając z listy osób oczekujących mają prawo do leczenia osoby, o których mowa w art. 47c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Są to inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci, osoby represjonowane, osoby z tytułem „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”, Dawcy Przeszczepu i osoby z tytułem „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu".

Poza kolejnością wynikając z listy osób oczekujących świadczenia zdrowotne są udzielane osobom, o których mowa w art. 24b i 24c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Są to weterani poszkodowani podczas wykonywania zadań poza granicami państwa, którym udzielane są świadczenia w związku z leczeniem urazów i chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.

Szczególna kategorią pacjentek uprzywilejowanych są pacjentki w ciąży. Pacjentką w ciąży świadczenia zdrowotne są udzielane poza kolejnością wynikająca z listy oczekujących.

Również poza kolejnością leczeni się pacjenci do 18 roku życia, u których stwierdzono ciężkie
i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały
w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, posiadający zaświadczenie, o którym mowa w art. 47 ust. 1a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, tj. zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu.

Osobna kategorią pacjentów uprawnionych dl leczenia poza kolejnością są osoby podlegające obowiązkowemu leczeniu na podstawie decyzji sądu. Chodzi tu z reguły o obowiązkowe leczenie w zakresie psychiatrii i leczenia uzależnień.

Poza kolejnością przyjmowane są osoby w ramach tzw. świadczeń poszpitalnych, którym świadczenia zdrowotne są udzielane w poradni przyszpitalnej, w okresie nie dłuższym niż trzydzieści dni od dnia zakończenia leczenia w szpitalu. Dotyczy to jednak wyłącznie tych sytuacji, w których są spełnione jednocześnie następujące przesłanki:

• leczenie jest kontynuowane w tym samym podmiocie, tj. przez podmiot , który udzielił danemu pacjentowi świadczeń z zakresu leczenia szpitalnego, np. w poradni przyszpitalnej,

• leczenie kontynuowane jest związane przyczynowo z leczeniem w szpitalu,

• leczenie kontynuowane obejmuje ocenę przebiegu leczenia po zakończeniu hospitalizacji,
  w oparciu o wyniki badań istniejących lub przedstawionych dodatkowo, które uzasadniają:
  a) realizację dalszego leczenia będącego kontynuacją leczenia rozpoczętego wcześniej,
  b) pozyskiwanie w drodze skierowania niezbędnych, uzupełniających wyników badań dodatkowych lub c) wydanie orzeczenia lub zaświadczenia.

W przypadku, gdy pacjent realizuje skierowanie wystawione przez ten sam podmiot, np. skierowanie z poradni przyszpitalnej do szpitala, podmiot, który wystawił takie skierowanie ma obowiązek przyjąć pacjenta w terminie wskazanym na skierowaniu bez umieszczania go w kolejce oczekujących.