Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Lider w grupie

Avatar placeholder
12.02.2017 13:51
Lider w grupie
Lider w grupie

Lider w grupie to jedna z ról grupowych podejmowanych przez osobę cieszącą się akceptacją reszty zespołu albo wykazującą konkretne umiejętności i kompetencje niezbędne do realizacji powierzonych zadań. Potocznie, pojęcia „lidera” i „przywódcy” są traktowane synonimicznie, ale nie oznaczają tego samego. Przywódca to funkcja wynikająca ze struktury władzy, natomiast lider zawdzięcza swoją pozycję strukturze prestiżu. Lidera można określić jako gwiazdę socjometryczną – osobę najbardziej lubianą, której się ufa, wierzy, z którą chce się identyfikować. Czym różni się lider grupy od przywódcy albo zarządcy? Jak kierować ludźmi w sposób najbardziej optymalny?

spis treści

1. Role grupowe

W strukturze organizacyjnej, np. firmie czy klasie szkolnej, ludzie mogą podejmować różne role społeczne. Wyróżnia się następujące role grupowe:

1.1. Role zadaniowe

– istotne ze względu na realizację powierzonego zadania:

Zobacz film
  • pomysłodawca – proponuje nowe rozwiązania problemu, podsuwa pomysły dotyczące sposobu realizacji zadania;
  • modyfikator – pomaga twórczo kontynuować pracę, rozszerza podjęte inicjatywy;
  • ekspert – wie więcej niż inni, udziela odpowiedzi na różne pytania członków grupy;
  • krytyk – podsumowuje efekty pracy innych członków zespołu, ocenia osiągnięcia i metody pracy, weryfikuje jakość wykonanych zadań;
  • nawigator – zwraca uwagę na czas lub stopień zaawansowania działań;
  • koordynator – rozdziela zadania, pilnuje, by praca przebiegała sprawnie;

1.2. Role emocjonalne

– ważne dla współżycia i rozwoju grupy:

  • motywator – dobry duch grupy, pobudza i stymuluje do działania, zachęca, wyraża uznanie;
  • strażnik zasad – pilnuje reguł współdziałania, porozumiewania się i pracy w grupie;
  • pocieszyciel – daje wsparcie osobom, które tego potrzebują, jest ciepły, serdeczny, cieszy się zaufaniem i sympatią;
  • harmonizator – namawia do współpracy, dąży do kompromisów, stara się rozwiązywać konflikty, zażegnywać spory;

1.3. Role blokujące rozwój grupy

– utrudniają współżycie w zespole i sprawną realizację celów:

  • podpieracz ścian – nie włącza się w pracę grupy, pozostaje na uboczu albo wycofuje się ze wspólnych zadań;
  • dominator – stara się nie dopuszczać innych do głosu, próbuje przejąć czołową pozycję w grupie, narzuca swoje zdanie, nie liczy się z innymi;
  • indywidualista – nie przestrzega przyjętych reguł pracy;
  • kontestator – przeciwstawia się inicjatywom większości, podważa zasadność przyjętych rozwiązań, niepotrzebnie wstrzymuje pracę.

Oczywiście powyższa klasyfikacja jest tylko pewną propozycją, bowiem relacje międzyludzkie i stosunki społeczne są zbyt zawiłe i skomplikowane, by wyglądać w taki uproszczony sposób. Ponadto niektóre role zazębiają się ze sobą, nie mają charakteru rozłącznego, np. ktoś może być zarówno pomysłodawcą, jak i ekspertem.

2. Lider a kierownik

Przeciętny człowiek zwykle utożsamia rolę lidera zespołu z przywódcą albo kierownikiem. W praktyce jednak istnieją pewne znaczące różnice między tymi stanowiskami. W najprostszy sposób można stwierdzić, że lider to funkcja o charakterze nieformalnym, natomiast kierownik to pozycja o charakterze formalnym, wynikająca ze struktury władzy. Lider wyłania się wówczas, kiedy grupa potrzebuje jego umiejętności, jakimi dysponuje, w celu najbardziej optymalnej realizacji zadań. Czasami w zespole może pojawić się kilku liderów, którzy prezentują unikalne kompetencje niezbędne do wykonania wyznaczonych celów. Lidera traktuje się jako eksperta, znawcę w danej dziedzinie, dlatego reszta chętnie poddaje się jego sugestiom, wierząc w szybki i szczęśliwy finał współpracy.

Funkcje i pozycja lidera ulegają zmianie wraz z dynamiką grupy i fazą realizacji zadań. Liderem może zostać każdy, kto potrafi zapewnić grupie poczucie bezpieczeństwa i dysponuje konkretnymi umiejętnościami, będącymi bazą dla poszukiwania najlepszych rozwiązań. Czym jeszcze różni się przywódca od lidera? Przywódca to człowiek potrafiący werbalizować wizje, wpływać na innych w celu realizowania postulatów, motywować, inspirować do pracy grupowej, zachęcać do współpracy, budować więzi między członkami zespołu i być przykładem dla innych. Przywódca nadaje kierunek aktywności i angażuje innych do zmierzania do wyznaczonego celu. Kierownik natomiast zarządza, a więc traktuje ludzi jako „narzędzia” do realizacji powierzonych zadań. Zarządzanie wiąże się z ustalaniem porządku, kontrolą, budżetowaniem i zwiększaniem efektywności zespołu pracowniczego.

3. Jak efektywnie kierować zespołem?

Jak zostać skutecznym formalnym szefem zespołu i nieformalnym liderem? Jak rozwinąć kompetencje managerskie i zdolność przewodzenia innym? Jaki styl kierowania wybrać? Pomocą może być znajomość dynamiki procesu grupowego i mechanizmów psychologicznych rządzących zespołem.

Faza współpracy grupowejCharakterystyka zespołuStyl zarządzania
FORMOWANIE – powołanie grupy osób do realizacji danego projektubrak wiedzy członków zespołu co do zakresu działań, podziału pracy i odpowiedzialności; pojawia się opór, lęk, brak zaufania i wątpliwości, gdyż członkowie grupy się nie znają pod względem kompetencji ani cech osobistych; „testowanie” kierownika; cele indywidualne pracowników nie idą w parze z celami organizacyjnymikonkretna prezentacja celów, zadań i zasad oceny efektywności pracy; podział obowiązków pracowniczych; dbałość o integrację grupy i dobrą atmosferę; odpowiedzi na pytania i wątpliwości członków grupy przez kierownika
DOCIERANIE – wspólna realizacja powierzonych zadań, nasilenie napięć w zespoleobecność jawnych i ukrytych konfliktów; weryfikacja celów firmowych przez zespół; rozwój wzajemnych relacji między członkami grupy; demotywacja zespołu; rywalizacja między pracownikamipomoc w rozwiązywaniu konfliktów; promowanie współpracy; unikanie dyrektywności, presji i przymusu; łagodzenie sporów; mobilizacja zespołu; unikanie intryg; angażowanie grupy w proces podejmowania decyzji
NORMOWANIE – ustalenie norm grupowych, respektowanie zasadustalenie reguł działania i stosowanych procedur; krystalizacja wspólnej wizji celu; uczenie się współpracy; poznanie się w zakresie kompetencji i od „tej ludzkiej strony”delegacja większej ilości zadań, obowiązków i odpowiedzialności; monitorowanie efektów pracy; przeciwdziałanie myśleniu grupowemu; wspieranie kreatywności i mobilizacja grupy
WSPÓŁDZIAŁANIE – zdolność zespołu do efektywnej współpracyidentyfikacja grupy z misją firmy; wysoki poziom wzajemnego zaufania; szczera komunikacja; konstruktywne wnioski; satysfakcja ze współpracypodział władzy i odpowiedzialności; wspieranie zespołu; udzielanie informacji zwrotnych; przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu i rutynie

4. Kto może zostać liderem w grupie?

Identyfikacja ról grupowych i demaskacja nieformalnych związków między pracownikami to klucz do efektywnego zarządzania i przewodzenia. Jakie cechy charakteryzują osobę cieszącą się pozycją lidera w zespole?

  • Lider często mówi w imieniu całej grupy.
  • Członkowie zespołu często zwracają się do takiej osoby w sytuacjach trudnych.
  • Lider pełni funkcję reprezentanta w negocjacjach z pracodawcą lub kierownikiem.
  • Inni członkowie zespołu zabiegają o sympatię i aprobatę lidera.
  • Lider wpływa na poziom zaangażowania grupy – motywuje albo demobilizuje.
  • Do lidera często należy ostatnie słowo w danej kwestii.
  • Słowa lidera są często powtarzane, inni współpracownicy powołują się na jego argumenty, cytują albo naśladują styl wypowiedzi.
  • Mowa ciała reszty zespołu wyraża aprobatę dla lidera, np. podtrzymywanie kontaktu wzrokowego.
  • Pracownicy grupy uważnie słuchają rad lidera, uznają jego autorytet, darzą szacunkiem i konsultują swoje decyzje z opinią lidera.

Nie ma jednej recepty i metody na to, jak zostać liderem. Warto jednak wspierać wysiłki innych, zachęcać do pracy, chwalić, nagradzać, uważnie słuchać, świecić własnym przykładem, ukierunkowywać, dbać o rozwój merytoryczny kadry oraz wyznaczać jasne i możliwe do realizacji cele grupowe.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze